kom tot die slotsom dat dit nie noodwendig sleg is om te verloor nie, mits jy goed gespeel het, soos hy vandag. Om te wen is die doel waarna hy streef, maar tot tyd en wyl gee hy homself krediet vir sy goeie spel. Hy sal wel eendag aan die wenkant wees.
Dis ’n kwessie van tyd, dan speel hy vir Graham Stevens stil. Speel hom van die baan af.
Dit sal Erika gelukkig maak. Sy sal hom vasgryp en met hom op die mat ronddans.
Ses
Op Erika se versoek vergesel Hans haar na een van haar werkprojekte by die gemeenskapsaal in Elsiesrivier. Straatkinders wie se lewe sy probeer omkeer.
Die jeugdiges, afkomstig van omliggende gebiede op die Kaapse Vlakte, sit in ’n kring en wag toe hulle die saal binnestap. Elders in die gebou, hoor Hans, word musiekinstrumente ingestem.
Ná ’n kort gesprek met die organiseerder, ’n plaaslike gemeenskapswerker, lei Erika Hans na ’n stoel in die kring.
“Hallo, julle,” groet sy die groep. “Ons ken mekaar nie, so kom ons kry dit agter die rug. Elkeen stel homself voor en vertel iets oor homself. Ons begin by my.
“Ek is Erika Basson, maatskaplike werker by die Cape Town Institute for the Blind. Ek eet gesond, en soos julle kan sien: ek is gebou om te hou.” Sy bly dramaties stil.
Dis ’n ysbreker. Die kinders proeslag beleefd.
Erika kug soos een wat vir haarself lag en vervolg in komieklike Kaaps: “Julle kan maar lag. Check mooi, hier’s ek, overload soos ’n double-decker bus.”
Die kinders bars in ’n lagbui uit.
“Ek is rêrig lief vir kos,” sê Erika ernstig. “En soms gaan ek oorboord. Ooreet my aan junk food. Maar dis nie waarom ek so lyk nie. Ek is so gebore. As jy groot gebou is, het jy mos ’n groot lyf, nie waar nie?”
“Ja,” brom ’n paar en knik die kop.
“My ouers sien dit nie so nie. Hulle sê ek eet my dik. Hulle verstaan nie die verskil tussen ’n groot lyf en ’n vet lyf nie. As jy van nature groot is, is daar niks wat jy daaraan kan doen nie. Om oorgewig te wees is iets anders – dis deur jóú toedoen. Jy kan dit so los en dit vererger, of jy kan iets daaromtrent doen.
“As kind het my ouers dit aangespreek deur my op ’n streng dieet te sit. Klein porsies kos ver uitmekaar en geen lekkergoed nie. Té streng vir ’n kind. Ek het daarteen gerebelleer deur by die bure te bedel vir eetgoed, soms selfs kos gesteel en my trommeldik geëet. Nie net oor ek honger was nie, maar om my ouers te straf. Om hulle kwaad te maak.
“Mense, toe raak ek vet. Groot en vet soos ’n bees. Julle moes my gesien het.
“Vandag lyk ek beter. Nie vet nie, net groot. Mooi groot, want ek eet nie meer soos ’n vraat nie. Sien julle hoe mooi is ek? Check my uit. Check, check.”
Sy sê dit met ’n glimlag in haar stem. ’n Effense roering klink op, asof almal saam met haar glimlag, dink Hans.
“Ek sal altyd groot wees,” vervolg Erika. “Soos ek sê, dis hoe ek gebore is. Dit pla my nie. Nie soos toe ek ’n kind was nie. ’n Mens moet jouself aanvaar soos jy is. Ek kan mooi groot bly, of myself ooreet en vet word. Die keuse berus by my.
“Nou ja, dis my storie in ’n neutedop. Nou’s dit julle beurt. Ek dink ons begin by Hans.”
Hy kyk verwilderd op. Wat besiel Erika? Sy weet hy’s nie een vir praat nie. Veral nie voor mense nie.
Hy staan onwillig op en begin hakkelend praat. Selfbewus. Sy naam. Waar hy woon. Iets oor sy werk.
“Ek wou eintlik ’n onderwyser of iets geword het, maar ek is vroeg uit die skool uit om vir my ma te werk.”
Hy volstaan daarmee en gaan sit plotseling.
Dis ’n halwe waarheid. Hy is nie van plan om alles oor homself uit te lap nie.
Maar Erika het nog iets oor hom te vertel, hoor hy. Praat oor sy betrokkenheid by rolbal. Ietsie oor die spel self en die verhouding tussen speler en afrigter.
En dan, tong in die kies: “Hy’s ’n goeie speler, maar moeilik! Veral toe hy begin het. Bevraagteken alles wat ek sê. Die ironie is dat hy nie kan speel sonder my nie. Dis baie swaar vir hom om dit te aanvaar. Hy’s nou beter, maar ek sien elke keer hoe kyk hy vir my, asof hy mý wil coach. Verbeel julle dit!”
Een van die seuns laat onverwags van hom hoor.
“Hans is reg. Ek salute hom. ’n Man kan nie voor almal buig nie. No ways. Huh-uh. Jy moet at all times in control van jouself wees. In die skool het jy niks oor jouself te sê nie. Selle by die huis. Almal het iets te sê oor wat jy mag doen en wat jy nie mag doen nie.”
“Toe los jy die skool en loop van die huis af weg?” vra Erika.
Die kind se stilswye bevestig dit.
“Nou ja,” sê Erika, “aangesien jy aan die woord is, die vloer is joune.”
Hy laat nie op hom wag nie, begin met: “Ek is Basil Arendse . . .”
Hans luister aandagtig na Basil.
Luister voorts na elkeen se verhaal. Sommige hou dit kort. Ander kan nie uitgepraat raak nie, veral met Erika wat uitvra en hulle aanmoedig. Hartroerende stories van armoede, mishandeling en die genadelose straatlewe. Stories wat hy goed ken of waarvan hy iets weet.
Toe die laaste een ’n beurt gehad het, sê Erika: “Elkeen van julle het ’n rede waarom julle op straat is. Dis nie ’n lewe nie. Julle kan dit omkeer in iets beters. Soos Hans. Daar sit hy. Hy het ’n gebrek en sy lewe is nie maklik nie, maar hy lei ’n vol lewe. ’n Produktiewe lewe. Hy het ’n werk en hy neem deel aan sport. Hy kon net sowel toegelaat het dat die lewe by hom verbygaan. Lyk hy nie mooi in sy rolbalklere nie?”
Hans sien hoe die koppe in sy rigting draai. Nee, man, Erika, hoekom doen jy dit? Hoekom vestig jy die aandag op my?
“Maar vir eers genoeg gepraat,” sluit sy af. “Dis tyd om te ontspan. Die doel van vandag se byeenkoms is om mekaar te leer ken. Volgende keer praat ons oor probleme en oplossings. Julle weet van die konsert wat ons gaan aanbied? Nou ja, geniet dit. Daarna eet ons ons trommeldik aan alles wat lekker is en vergeet van ons sorge. Wat sê julle?”
Almal verwelkom dit, hoor Hans. Fluitgeluide. Opgewonde stemme. Selfs ’n sarsie applous.
Hy geniet die middag, wat sonder haas verloop. Die konsert bestaan uit kort toneelstukkies en musiekitems deur voormalige straatkinders. Klaarblyklik talentvolle kunstenaars.
Aan die einde van die konsert, terwyl almal begin weglê aan die eetgoed, is Erika weer aan die woord.
“Soos julle het hierdie mense ook op straat geleef. Vandag, nadat ons met hulle gewerk het, is hulle suksesvolle kunstenaars omdat hulle besluit het om hulle lewe om te keer en ’n produktiewe lewe te lei.
“Soos ek vroeër gesê het: dit hang van jouself af. Niks wat ek of enigeen sê, kan julle omstandighede verander as julle nie self iets daaromtrent doen nie.
“Maar genoeg van my. Dit lyk in elk geval nie of julle na my luister nie, julle eet te lekker. Maar dis reg. Geniet dit.”
Erika se boodskap spreek tot Hans. Laat hom dink.
Later by die huis, nadat sy hom afgelaai het, deel hy die middag se gebeure met sy ma.
Maria is beïndruk.
“Dis goed as die kinders kopgee en iets van hulle lewe maak. Baie goed. Maar ek blame die ouers. As die ma en pa ouers is soos ’n ouer moet wees, sal die kinders reg uitdraai en nie op die strate eindig nie.”
“Ja, Ma, Ma het ’n punt. Maar as die kinders nie wil kopgee nie, is daar niks wat die ouers daaraan kan doen nie.”
“Sê wie? ’n Ouer sit sy voet neer, finish en klaar.”
“Dis hoekom die kinders wegloop,