ek kon in daardie tyd nie tussen dae, nagte, weke of ure onderskei nie – moes ek egter ’n besluit neem. My seun was in ’n ernstige ongeluk. Daar was egter nie een breukdeel van ’n sekonde enige twyfel in my gemoed nie. My keuse was die lewe – ongeag die toekoms. Ek het geweet God kan nie ingeperk word nie. Hy is nie plek- of tydgebonde nie. Hy sal ook in die toekoms daar wees, ongeag …
Op 8 Desember 2000 was my seun, toe ’n huisdokter in ’n klein plattelandse hospitaal op die grens van Swaziland, in ’n motorongeluk betrokke. Hy het agter die stuurwiel aan die slaap geraak terwyl hy oppad terug was hospitaal toe. Hy het ’n nekbesering opgedoen, maar daar was Goddank geen skade aan sy rugmurg nie. Hy sou nie verlam wees nie.
Die dag ná die ongeluk is hy teater toe vir ’n operasie om die onstabiele breuk in sy nek te stabiliseer. Tydens of direk ná die operasie het ’n bloedklont in die pons van sy breinstam vasgesteek. My kind het ’n beroerte gehad. Hy was maar 26 jaar oud en in lewensgevaar … maande lank.
Mense vertel soms dat alles in ’n tyd soos hierdie vir hulle “onwerklik” voel, asof dit ’n rolprent is wat voor hulle afspeel. Nie een van hierdie oomblikke was vir my “soos ’n droom” of “’n totale onwerklikheid” nie. Elke oomblik was brutaal, skrikwekkend, waar, eg, folterend. Al wat ek kon bid, oor en oor en oor, was die niksseggende woordjie asseblief. Weer en weer het ek asseblief gefluister … en gewag en geweet dat God Almagtig die keuse moes en sou maak. Daar was te veel én te min wat ek wou vra en bid. Buitendien het ek nie geweet presies waarvoor ek moes vra nie. Ek het geen benul gehad wat die prognose of die gevolge van ’n bloedklont in die pons van die breinstam was nie. Al keuse wat ek in my onkunde gehad – en uitgeoefen – het, was om die God van lewe en dood met die woord asseblief te vertrou. ’n Ander, waarskynlik-naïewe, keuse was om onmiddellik ná die ongeluk in ’n Ou-Testamentiese mode in te gaan. Ek wat nooit voorheen voor so ’n angswekkende keuse in my lewe te staan gekom het nie, het probeer om met God te onderhandel. “As ek dit of dat nóóit óóit weer in my lewe sal doen of sê nie, of as ek dit of dat wél sou doen of sê, sal U dan asseblief my kind laat leef?” Wat kon ek opoffer of prysgee wat waardevol genoeg sou wees om vir my kind se lewe te betaal? Ek was dwaser as Jona en Petrus en Moses saam!
Dit is tog vreemd dat ek by tye sommige beeldmateriaal van die film waarmee ek in daardie stadium gewerk het, skerp onthou het. Die tema van die film was: Hoe die aarde gebore is. Dit het gegaan oor hoe alles, volgens die slim mense, ontstaan het. Ek het gedink aan die uitbeelding van die massiewe kragte en uitbarstings wat die aarde en see help vorm het … wat vastelande van mekaar losgeskeur en die see verskuif het … En elke keer wanneer ek angsbevange gebid het om my kind terug te kry, het ek onthou van ’n gewone mens se uitbeelding van die almag en krag van die almagtige God. En elke keer het ek geweet Hý wat dít kon doen, kan maar net dink aan my kind en hy sal gesond word … hy sal loop en praat en lag en leef.
Wanneer alles rondom my inmekaargetuimel het, het ek onthou van ’n mensgemaakte film oor hoe God orde uit onbeskryflike wanorde kon skep, orde wat ’n mens se verstand te bowe gaan. “Die aarde was heeltemal onbewoonbaar, dit was donker op die diep waters, maar die Gees van God het oor die waters gesweef. Toe het God gesê: ‘Laat daar lig wees.’ En daar was lig” (Gen 1:2–3). Hoe vreemd dat spesifiek híérdie beeld keer op keer in my gedagtes opgekom het.
Daar was ook een baie, baie kort gedeelte in die Nuwe Testament wat ek oor en oor gelees het, wat ek weer en weer in my gedagtes herhaal het, soos die eggo tussen kranse waarvan jy die einde nie kan hoor nie. Ja, ek het veral aan hierdie paar woorde vasgehou.
Hoe vreemd, ook, dat dit nie die gedeelte was oor Jaïrus se dogtertjie wat uit die dood opgewek is nie. Dit was ook nie Lasarus se verhaal of die verhaal van die belangrike man wie se seun gesond gemaak is nadat Jesus die duiwels uit hom verdryf het nie. Dit was nie een van die wonderlike wonderwerkverhale oor siek mense nie.
Ek het vasgehou aan Markus 4:35–41, wat vir ons vertel dat Jesus die storm stil gemaak het. Aan spesifiek hierdie woorde het ek vasgeklou: “Waarom is julle bang? Het julle dan nie geloof nie?” (v 40). Uit die hele Bybel was hierdie tien woorde my keuse, my anker wanneer ek wou sink.
Die ure en dae in die intensiewesorgeenheid van twee hospitale het weke geword en die weke maande … en steeds het ek vasgeklou aan hierdie twee sinnetjies in die dik Bybel, met sy duisende ander bemoedigende verse. Hierdie tien woorde was egter vir my genoeg.
In hierdie tyd het daar ook ander, vreemde keuses oor my pad gekom.
My seun het in een stadium ’n kamer met ’n man van Joodse afkoms gedeel. Dié man se broer was ’n rabbi. Eendag het die rabbi vir my gevra of hy vir my seun kon bid. Die vraag was eenvoudig, maar die keuse ongelooflik moeilik in my deurmekaar gemoed. As ek ja sou sê, sou God my straf en my kind laat sterf? As ek nee sou sê, sou God dán my kind laat sterf?
Daar was ook ander soortgelyke keuses: die Hindoe-vrou wat vir my seun wou bid en hom wou seën; die vrou van een van die susterkerke wat vir ons die nagmaal by sy bed wou bedien; die vier vroue wat my na hulle huis genooi en vir my gevra het om my sondes aan hulle te bely sodat hulle vir my kon bid en my seun gesond kon word. Wat moes ek kies? Sou my kind sterf as ek op al hierdie versoeke, of op party daarvan, ja sou antwoord? Of sou hy sterf as ek nee sou sê?
Wie sou my tog die regte antwoord kon gee en my in die regte rigting kon lei? Watter keuse sou die regte een wees? Moes ek my leraar vra, of moes ek wag dat die regte antwoord aan my geopenbaar word? Was hierdie vreemde versoeke en omstandighede dalk ’n direkte aanslag van die Bose? Hoe moes ek hierdie situasies met wysheid en insig en veral met die regte keuses hanteer?
Ek het toe nie geweet nie en weet nou nog nie of ek in my menslike swakheid die regte keuses gemaak het of nie. Wat ek wél weet, is dat God se almag en genade en liefde groter as ons verkeerdste keuses in die lewe is.
As ek nou terugkyk op daardie tyd toe die vernietigendste storm denkbaar in ons as familie se lewe losgebars het, toe ons byna vergaan het, probeer ek dink aan keuses wat ons bewustelik gemaak het, maar ook aan die keuses wat ons onbewustelik gemaak het.
My pragtige seun het binne ’n oogwink verander van ’n lewenslustige, jong, dinamiese mediese dokter in iemand wat toegesluit was in sy eie liggaam. Hy kon nie self asemhaal nie. Hy kon nie beweeg nie. Hy kon nie sluk nie, nie eens sy eie speeksel nie. Ons het nie geweet of hy kon sien of hoor nie. Ons het nie geweet of hy sou bly leef nie. Die dokters was eerlik met ons. Hulle het ons nie veel hoop gegee nie.
Ons seun is gediagnoseer met die gevreesde en uiters seldsame inkluissindroom. In Engels word dit locked-in syndrome of a man in a barrel genoem. Mediese handboeke beskryf hierdie toestand soos volg:
Inkluissindroom is ’n katastrofiese toestand wat keer dat die pasiënt enige spiere van die liggaam willekeurig kan beweeg, buiten oogbewegings. Gevolglik kan die pasiënt nie beweeg of praat nie, al is ’n mate van kommunikasie moontlik deur die oë te knip of te beweeg. Ten spyte van die verpletterende verlies aan funksies, is mense met inkluissindroom ten volle by hulle bewussyn. Hulle kan normaal dink en redeneer. Gelukkig kom inkluissindroom uiters selde voor. Ongeveer 40–70% van mense wat aan inkluissindroom ly, sterf binne ’n kort tydjie aan die besering wat die oorsaak van die sindroom was.
Vir my was die situasie beslis ’n werklikheid, maar wanneer ek nou terugkyk, was my emosies nie werklik in pas met die werklikheid nie. Ek het alles – veral my keuses oor wat ek mág of móés doen, of nié mag gedoen het nie – probeer rasionaliseer en “verwerklik”, sonder enige sukses.
Op pad na die hospitaal waar my seun gelê het, was daar ’n Katolieke kerkie, en elke dag het ek daar stilgehou, ingestap en gebid. My gewone asseblief-gebed. Selfs dit was aan die begin vir my moeilik. Skielik was ook dít iets waaroor ek ’n bewustelike besluit moes neem. En die vraag was: Moes ek nie eerder soek na ’n Protestantse kerk wat dálk oopstaan en daar gaan bid nie? Hoe belaglik was my vrese en vertwyfelings oor die keuses wat ek moes maak! Hoe verward was ek nie!
Die keuses wat ek van dag tot dag moes maak, is noodwendig beïnvloed deur wat al die mense rondom my met hulle goeie bedoelings gesê het, ook vir my. Woorde soos: “Hierdie dinge gebeur nét met mense wat dit kan dra. Ek sal nooit so iets kan oorleef nie.” Wanneer ek hierdie