in beheer gehou word.
Die gewenste optrede kon kwalik beter vasgevat word as in ’n Meisie se pad, ’n handleiding vol reëls en Christelik-nasionale wyshede wat in 1973 verskyn het.
Byvoorbeeld:
Tree altyd natuurlik op. Moet nooit koketterig wees nie. Moenie opruiende musiek speel nie en wees tevrede met die haarkleur wat die Skepper jou gegee het – jy sal net jou hare verniel en dit verloor as jy dit kleur.
Wanneer jy saam met ’n jong man uitgaan, moet jy daarop konsentreer om waarlik vroulik te wees. Moenie ’n hoë stemtoon gebruik nie. Praat gedemp. Hou die gesprek aan die gang deur te reageer op wat jou vriend sê. Moedig hom aan om te praat en vermy die tendens om soos ’n opgewende orreltjie oor jouself te praat – niks skrik ’n man so gou af nie! Gee jou vriend egter ook tyd om te eet. Moenie rondkyk nie, want hy moet trots op jou wees.
Aan die einde van die aand moet jy vir hom sê watter wonderlike tyd dit vir jou was. Wees opreg en bedank hom met oortuiging.
Nou vir ’n gevaarlike onderwerp:
Wees egter versigtig dat dinge tussen julle nie handuit ruk nie. Jong mense wat met intimiteit eksperimenteer, kan hulself geweldige skade berokken. Binne die huwelik kan die seksdrang geluk bring aangesien dit hand aan hand gaan met die liefde wat so ’n daad reinig – maar buite die grense van die eg lei dit liggaam en siel tot verderf.
Styg bo dit uit! Die meisie wat ’n losbandige lewe lei, se manier van doen is op haar gesig te lese. Die los dame se oë verklap haar, so ook haar manier van sit en loop. Só ’n meisie kan maklik deur enigeen geëien word.
Maar hoe dan gemaak as die passie te hoog begin loop? Hoe keer ’n meisie dat sy ’n “los dame” word?
’n Man word soms gelei deur sy drange, maar ’n ordentlike meisie moet weet hoe om dit te weerstaan sonder om hom te affronteer. Die situasie is in jou hande en ’n man kan verder probeer gaan as wat betaamlik is. Beheer die oomblik op verantwoordelike wyse, maar sonder dat hy dit besef. Waak teen oormatige liggaamlike nabyheid omdat dit so maklik die gevoelens van passie kan aanwakker. As die gevaarligte wel brand, verskoon jouself om tee te gaan maak.
Goeie ou tee. Altyd ’n slim roep.
Deur te speel met die patriargale samelewing se rolle, kon ’n uitgeslape meisie egter nog altyd ’n man kry om onaangename take namens haar te verrig. Só kon hy haar motorwiel omruil, want sy is mos nie meganies aangelê nie. ’n Waarderende woordjie of bewonderende blik sou hom gevlei laat voel, terwyl die meisie pas bewys het dat sy nie net slimmer as hy is nie, maar ook sterker – sy het daardie swaar werk afgehandel met ’n blote glimlag.
Nog ’n manier om ’n man te kry om iets vir haar te doen, kon dalk wees om vir hom te sê hy is presies wat sy soek.
“Someone who can handle a dangerous weapon.”
9
Die rooikop moes vandag wéér laat werk. Die strate in die omgewing van haar woonstel is ook reeds weer stil.
Dis net mooi hier waar sy gisteraand …
Moenie daaraan dink nie.
Gisteraand was sy ook bang en niks het toe gebeur nie.
Nie meer so ver na die woonstel toe nie. Dan kan sy lag oor haar simpelheid.
Weer so ’n winderigheid, nes gisteraand.
En weer die gedagte, dieselfde lawwe gedagte: dat iemand haar ten spyte van die wind al lankal kon hoor aankom.
Geen motors wat ry nie. Geen, geen geluide behalwe haar voetstappe nie.
Haar nekhare spring orent en sy gaan staan.
Sy kan sweer sy het ’n voetstap gehoor, nie haar eie nie. ’n Ander soort skoen. Sy kyk om. Daar is so min lamppale en dié wat daar is, brand nie almal nie. Jy sou dink dat in ’n straat met dokterskantore, ’n haarkapsalon, ’n poskantoor …
Sy gee weer ’n paar treë. Gaan staan. Die eggo van haar voetstappe sterf weg.
En daar is ’n ander eggo. Iemand wat loop wanneer sy loop en gaan staan wanneer sy gaan staan.
Haar mond is droog. Kalm bly. Moenie verspot wees nie. Dis dalk iemand wat dink sy is ’n prostituut. Of anders kinders wat haar wil skrikmaak. Nee, dis net een mens. ’n Man. Dit het geklink na ’n plat skoen.
Sy kyk om. Sy kan nie mooi sien nie, die poskantoor se vensters is donker.
Voetstappe. Dan tree ’n figuur – ja, dis ’n man – uit die skemerte.
Sy besef sy moet hardloop, en dit is wat sy doen. Eers kan sy voetstappe hoor, syne, want hy het ook begin hardloop, hy is agter haar. Dan hoor sy net haar eie gehyg. Sy hardloop oor die straat, sy kyk nie om nie.
Hy vóél naby.
Geparkeerde motors teen die sypaadjie, leeg, onpartydig.
Die volgende oomblik, ’n pyn in haar rug. Sy steier maar bly op haar voete, sy durf nie met hom probeer baklei nie, dis ’n man en hy het ’n mes.
Tog, sy swaai om en kap na hom, en tref hom teen die kop en hulle val albei. Sy’s weer op haar voete, sy weet nie hoe sy dit so vinnig reggekry het nie, koes by ’n stegie in, dis tussen twee geboue naby haar woonstel.
Donker hier. Maar as sy hom nie kan sien nie, kan hy ook nie vir haar nie. Sy probeer stilweg beweeg.
Is hy reeds op pad? Sy weet hy is.
Op regterhand is ’n kantoorgebou, seker net die helfte van die kantore word gebruik, sy het dit vantevore skaars opgemerk. Daar is ’n metaaldeur en sy draai die handvatsel en kan byna nie glo dat die deur oopgaan nie.
Donkerder nog hier binne, niemand te siene of hore nie, die laaste werkers moet al lankal huis toe wees.
’n Stel trappe, sy gewaar dit in die bietjie maanlig voordat die deur agter haar toegaan en sy niks meer kan sien nie. Sy kry koers, sit haar regtervoet versigtig neer, voel-voel daarmee, trap hoog, vind vastigheid, begin die trappe klim, gryp die reling vas, trek haarself boontoe.
Dalk het hy nie …
Sy hoor die geluid agter haar. Handvatsel wat gedraai word.
Die deur swaai saggies oop en ’n flenter maanlig val na binne. Sy wil vries, sy wil begin skree, maar sy is by die draai van die trap, sy is óm dit, dalk het hy haar nie hier bo gesien nie.
’n Lig bokant haar kop flikker aan. Ondertoe, boontoe seker ook. Hy moes hulle by die deur aangeskakel het.
Maar sy’s buite sig om die draai en beweeg so saggies as wat sy kan boontoe, trappie vir trappie. Hy het die ligte maar net aangeskakel om te kyk of hy haar sien, dink sy. Dis ’n hoë gebou, tien verdiepings of meer, en hy sal nie al die trappe klim tensy hy doodseker is sy is hier op nie. Hy gaan besluit sy’t aanhou hardloop, sy trek al ’n blok hiervandaan.
Toe skok haar asem weg. Agter haar, seker tot onder, met al die trappe ondertoe, glinster die vet rooi spatsels.
10
Ek hoor eerste haar stem. Ek is in die stad, in ’n Spur, en moet oor ’n ruk by die Naspersgebou wees; my werkdag begin wanneer die meeste mense s’n eindig en hulle óf pret kan hê óf rustig kan raak.
“Ek is moeg vir jou beloftes.”
Onmiskenbaar. Dis drie jaar sedert ek laas haar stem gehoor het, boonop in sulke rare omstandighede dat ek al byna gewonder het of dit ooit gebeur het, en tóé was dit agt jaar sedert ek van Wellington af weg is, maar dis sy.
’n Man se stem volg, hoog de bliksem in: “Maar dis dan al wat julle vroumense wil hê – beloftes!”
“Nee, wat ons wil hê, is dat julle jul beloftes moet nakom.”
Daar is net twee tafels tussen ons en sy sit met haar rug na my, sien ek toe ek omkyk, en absoluut, daar is