“Jy het niks verkeerds gedoen nie. Wat jy gegaan het om kastig by sy huis te doen, het jy jou plig geag, tot jy uitgevind het dis ’n slagyster. Hy het jou dan mos wysgemaak dis ’n konferensie of ding waarmee jy hom moes gaan bystaan.”
“So het ek geglo, ja. Hy het ’n toegeruste konferensiekamer by sy huis. Gerieflik. Dit sou nie die eerste keer wees dat hy dit bo die kantoor verkies nie. Ek was al meer as een keer daar, maar dan as deel van ’n groep.”
Sy versluk haar byna aan die koffie, so ontsteld raak sy weer as sy aan gisteraand se gebeure dink. Die spesifieke video waarna hy haar eers wou laat kyk, kastig “voortgesette opleiding”. Verseker wou hy haar sag maak met ’n byna-blou video, beslis niks met die advertensiewese te doen nie. Toe daar niemand anders opdaag nie, het daar alreeds ’n klokkie in haar kop begin lui. Gesonde verstand het haar gemaan om nie die drankie te neem wat hy haar aanbied nie. Sy wou haar oordeel suiwer hou.
Wat ’n skok om so onwetend daar aan te kom, nogal met haar kantoortas, en dan te moet uitvind dat hy eintlik “bystand” van ’n ander aard in gedagte gehad het. Om te dink sy het spesiaal ’n draai by die kantoor gemaak om ’n aantal leggers en rekenaardiskette op te laai, wetende wat hy gewoonlik verlang as hy byvoorbeeld voornemende kliënte ontvang.
En daar staan sy met haar tassie toe hy die voordeur oopmaak, ontspanne aangetrek en drankie in die hand, en iets in sy oë en in die hele atmosfeer vertel vir haar dat ’n yslike strik vir haar voorberei is. Die talmende beweging waarmee hy die tas uit haar hand gevat en amper met minagting agter ’n potplant neergesmyt het, terwyl sy blik weier om hare ’n oomblik lank los te laat, het boekdele gespreek.
Die ergste vir haar is die vernietiging van ’n droom, ’n ideaalbeeld. Deur maande heen, sedert hy sy pa kom opvolg het, het sy vir hom respek gehad; het sy sy teenwoordigheid opwindend gevind sonder dat sy noodwendig in die geswymel van die ander kantoormeisies verval het. Soms het sy selfs gedink: hoe maklik sal dit nie wees nie, as ek en hy … hy is gevestig, het ’n huis, hy sal in my ’n maat hê wat weet wat daar in sy wêreld aangaan en wat hom sal kan bystaan, terwyl my kinders ’n vaderfiguur sal hê. Hoe naïef kan ’n vrou wees? Onnosel, eintlik. Wat van die geroemde vroulike instink?
“Hou ek jou nie op nie, oom Dawie?” wil sy besorg weet toe sy besef dat hulle reeds meer as ’n uur lank hier in die koffiekroeg sit. Vir haar is dit ’n eindelose lang oggend. Dit voel soos gister toe Hartogh haar ingeroep het.
Sy het dit verwag; sedert sy gisteraand bykans moes wegbreek uit sy greep en uit daardie huis van hom, het sy dit verwag. Het heelnag wakker gelê, en was min verbaas toe sy vanmôre direk na sy kantoor ontbied word. Vir die skyn het sy ’n stapeltjie leggers saamgedra, maar haar bene het gebewe.
“Ek is so jammer, mevrou Joubert …” Die allerfynste grinniktrekkie om sy lippe het hierdie uitgesproke spyt volkome weerlê. “Ek het onverwags opdrag gekry om die personeel meer stroombelyn te maak.”
Opdrag? Van wie? Van homself, of van sy pa wat oorsee toer om sy aftrede te vier? Sy het die leggers soos ’n koeëlvaste skans in haar gekruiste arms voor haar bors gehou. “U sê my aan om te loop?” Sy was versigtig om nie na die vorige aand te verwys nie. Hy kon gemeen genoeg wees om ’n mikrofoontjie iewers te versteek en haar eie woorde teen haar te draai. “Is daar fout met my werk, meneer Hartogh?”
“Nee, inteendeel. Maar ons praat nie hier van die gewone kantoorvaardighede en kennis van die advertensiewêreld nie.” Sy duiwels aantreklike mond het in geveinsde nadenke getuit. “U het alles onder die knie ten opsigte van bemarkingstrategieë en die seleksie van media en van promosieprogramme en uitleg en die hele lot. Maar u vermoë om ’n dinamiese bestuurder persoonlik te assisteer, skiet om die een of ander rede te kort. Dalk het u persoonlike probleme, ek weet nie.”
Sy wou sê dat dit ’n tekort is waarin sy haar verbly. Sy wou sê dat sy hom by sy pa sal verkla as dié terugkom. Sy wou vir hom sê sy het nog nooit haar huisprobleme saam kantoor toe gedra nie. Sy wou sê hy kan tien keer warmplek toe vlieg en nooit terugkom wat haar betref nie. Maar haar geskoolde professionaliteit het haar te hulp gekom. “As ek bedank, wil ek ten minste verseker wees dat ek volle finansiële voordele kry soos dit aan my verskuldig is, meneer Hartogh.”
Hy het haar ten minste met die “bedank” laat wegkom, die kwessie van afdanking het nie ter sprake gekom nie. Daarvoor moes sy hom ’n bietjie onwillige krediet gee.
Dus het hulle formeel gepraat oor haar bonus en oor agterstallige verlof, en sy het ’n bietjie voorligting gegee aan die einste wulpse Cathy, wat haar plek tydelik sou inneem. Nou ja, hopelik slaag Cathy beter in die “persoonlike assistering”. Dalk oefen sy lankal. Mens kon bykans ’n elektriese geknetter hoor as sy en Hartogh in mekaar se teenwoordigheid kom. Dit sou ook Cathy se katterige opmerking vanoggend verklaar.
“Nee, meisie, jy hou my nie op nie.” Dawie het trouens ’n rustigheid oor hom wat getuig van die oop ruimtes waaraan hy gewoond is. ’n Mens kan sê hy sit en mediteer oor die koffiekoppie soos oor die gang van die son en maan, volkome ongehaas. “Want as ek hier uitgaan, moet ek my pad uit die miernes uit kry terug Rensdal toe.”
“Ek sal saamstap tot by oom Dawie se bakkie en die pad uit mooi teken.”
“Dankie, dit sal help. Maar ek sit my ook en kwel: wat word van jou en jou twee kindertjies? Jy was gewoond aan ’n groot salaris, en hier sit jy nou.”
“As ek regtig vasbrand, kan ek na my skoonouers toe gaan, oom Dawie.” Net of sy dit sal doen. Sy sal liewers skottelgoed gaan was in hierdie koffiekroeg. Maar vir Julia ’n stok in die hand gee? Aikôna.
“Jy lyk nie baie gretig nie. Kom jy en jou skoonouers ooit goed klaar?” vra Dawie terwyl die opregte blou oë haar fyn dophou. Daar is ’n paar ongetemde wenkbrouhare wat so te sê op aandag staan om haar antwoord af te wag.
“Nie juis nie, oom Dawie. Ek moet maar eerlik wees. My skoonma dink ek is nie ’n goeie opvoeder vir die kinders nie, omdat ek met hulle in ’n woonstel sonder tuin en swembad bly, en voltyds werk ook. As sy kan, sal sy hulle graag self wil vat. Met genoeg gehuurde hulp, bygesê. Maar die waarheid is, sy hou meer van my seuntjie as van my dogtertjie. Ek kry vir Mientjie so jammer as ons daar is. Dis altyd Ronnie wat eerste opgetel of gedruk word.”
“Ek word sommer vies as ’n meisiekindjie hond gemaak word,” sê Dawie de Vries met ’n vuur wat haar verbaas. “Nee, jy bly weg van jou ou skoonma af. Ons sal ’n ander plan maak.”
Die “ons” gee haar ’n warm gevoel om die hart. Vir iemand wat nooit self ’n pa geken het nie, is dit wonderlik koesterende woorde.
“Dis nou net jammer, jy sal nie weg uit die stad uit aard nie …”
“Maar wie sê, oom Dawie? Ek het dorps grootgeword. My ma was al die jare kosmatrone in ’n dorpskoshuis. My pa is dood nog voor ek gebore is.”
“Maar dan is daar mos niks wat keer dat jy hier padgee nie,” sê hy. “Kom Rensdal toe, Berna, meisie, dat ek en Lam na jou kinders kan help omsien. Lam se plekkie het ’n slim mens nodig.”
Netnou nog het Berna gedink dat hy maklik deur iemand uitgebuit sou kon word. Nou wonder sy: waarom vrees ek nie vir my dieselfde nie? Dat hy ’n gebore swendelaar kan wees? ’n Wolf in skaapsklere? Maar een blik in sy eerlike oë oortuig haar anders. Hy beduie meegevoer met sy hande, en sy dink: niemand kan só goed toneelspeel nie.
“Ons sal nou nie vir jou die salaris kan gee wat jy hier gekry het nie, maar ons kan vir jou verniet blyplek gee. Dis ’n grote dorpserf met buitekamers wat mooi reggemaak en ingerig kan word.”
“Dankie, oom Dawie, maar ek kan nie net op julle nekke gaan lê nie. Ek moet maar hier bly en nuwe werk vind, beter blyplek ook.”
“Nekke, op wie se nekke gaan jy lê? Ek sê vir jou ons het iemand dringend nodig. Lam het maar al die jare die plekkie alleen gehad, so ’n tuisnywerheidjie, veral toe ons nog op die plaas was. Vandat my stiefseun boer, sit ons op die dorp, en die winkeltjie brei uit, en vra al haar krag en aandag. Nou is daar maar gedurig ’n paar vroue wat wil aansluit en Lam weet nie mooi hoe