en ’n idiotiese verstand. Maar dat so iets kan gebeur in ’n huis waar kos in oorvloed is en geld genoeg om elke buitensporige gier te bevredig, sou ek nooit kon glo nie!”
“Ek … ek kan dit ook nie glo nie!” fluister Magriet skor, tot in haar wese geskok oor wat sy moes aanhoor.
“Maar dit is so! Ek sal jou na haar toe neem. As ek na haar kyk, voel dit vir my ek kan moord pleeg. Ek kan myself net nie keer nie. Ek raak buite myself wanneer ek sulke dinge teëkom. ’n Pragtige, welgeskape liggaam met ’n uiterlike skoonheid wat aan min geskenk is. Maar sy is ’n lyk – ’n pragtige, asemhalende lyk! En ek – ék moet weer van haar ’n mens maak!”
Sy pleit met haar oë dat hy nie so hard en genadeloos in sy veroordeling moet wees nie; dat hy in redelikheid moet erken dat Thero darem tog ook ’n grootmens is en dat die grootste oorsaak van haar huidige toestand dus by háár gesoek kan word. ’n Mens kan immers ’n perd net tot by die water bring. Maar Emile Fraser is blykbaar nie in ’n redelike bui nie. Êrens moet die rede vir die rykmansdogter se skokkende toestand gesoek word en hy is nie op hierdie oomblik geneig om dit te soek by daardie persoon wat ’n uur gelede tot ’n gebroke mens voor sy oë verkrummel het nie.
Emile Fraser is ’n man wat nie met halwe werk tevrede is nie. Hy het nie gerus voordat hy Thero van Zyl se hele hart en siel oop voor hom gesien lê het nie; voordat hy nie tot die diepste skuilhoeke van haar hart deurgedring het en sodoende die waarheid ontbloot en haar gedwing het om dit te erken nie. Eers het sy erken dat sy werklik siek en swak voel. Ná nog ’n paar vrae het sy vorendag gekom met die feit dat sy nie meer vaste kos kan binnehou nie. Eindelik het sy erken dat sy snags slapeloos lê en rondrol. Toe, eindelik, het sy erken dat daar iets is wat haar gedurig jaag, van die een plesierplek na die ander, van die een sigaret na die ander, van die een drankie na die ander, van die een man na die ander. Eindelik het sy gebreek en erken dat haar lewe ontaard het tot een wilde, roekelose, desperate soek na iets wat sy nie by die naam kan noem nie.
En Emile Fraser het haar innig jammer gekry, want hy het verstaan. Nie net was dit sy lewenstaak om die kwaad van die liggaam op te spoor en gesond te maak nie, maar hy ken ook daardie donker skuilhoeke van die menslike gees waar die werklike oorsaak van die fisieke kwaad alte dikwels gesoek moet word. Daardie geheimsinnige, onverklaarbare “iets” wat Thero nie by die naam kan noem nie, het hy dadelik geëien: die inherente eensaamheid van elke mensesiel en die ingebore hunkering na liefde – opregte, onselfsugtige liefde. Kortom, hy het Thero van Zyl gesien soos wat sy is – ’n eensame rykmansdogter wat gedurig op soek is na liefde en opregte belangstelling. Party mense kan met baie min liefde klaarkom. Thero van Zyl, egter, kan nie sonder baie liefde bestaan nie, ten spyte van haar onverskilligheid wat sy soos ’n mantel om haar gevou het.
Sy is ’n vrou ryp vir die volwasse liefde van ’n man en gereed om sy kinders te baar, maar onder haar tientalle bewonderaars kon sy nie één vind wat werklik in Thero van Zyl belangstel nie. Hul belangstelling was in die ryk Dirk van Zyl se dogter en die mooi liggaam en beeldskone gesig wat die wellus in hulle opgewek het. Nie één het probeer om Thero, die mens, te ontdek en lief te kry nie. Daarom het sy haar eensaamheid gedoof met die geblêr van dansmusiek en dit probeer benewel met alkohol. Tot op daardie oomblik toe haar gees geknak het en sy nie langer kon toneelspeel voor die kennersoë van dokter Fraser nie. Haar koppigheid, wat haar tot dusver staande gehou het, moes swig voor die akkurate ontleedmes van die dokter se vasbeslotenheid om tot die kern van die kwaad deur te dring. En toe sy dit verloor het, was daar geen rede om langer te probeer voorgee dat sy anders is as wat sy is nie.
Indien Magriet in daardie ure teenwoordig kon wees, sou sy met ’n heeltemal ander Emile Fraser kennis gemaak het. Sy sou verbaas gestaan het oor die medelye in sy stem en die innige begrip wat uit sy oë gestraal het. Maar toe Thero eindelik gekalmeer is en onder die invloed van ’n verdowingsmiddel uitgeput aan die slaap geraak het, het die woede van daardie selfde man oorgekook. Op iemand moes hy dit uitstort, en Magriet was die beskikbare mens.
“Ek …” Die trane rol oor Magriet se wange. “O, die arme Thero! As sy net gepraat het, vir my die geringste blyk gegee het van …”
Maar haar trane bring geen versagting in die stroewe gesigsuitdrukking nie.
“Moet ’n mens dan altyd vrá om belangstelling en liefde? Is dit dan nie die geboortereg van elke mens om bemin te word, veral deur hulle wat met dieselfde vlees en bloed aan jou gebind is nie? Moet ’n mens dan altyd sméék vir wat jou na regte toekom, soos ’n hond wat onder die tafel sit en wag vir ’n krummeltjie wat dalk na sy kant toe val? Dis nie net die huis waarin Thero grootgeword het wat skuldig staan nie. Dis ook die res van haar familie, eintlik die hele samelewing. Almal staan skuldig – ook jy! Thero, die onafhanklike, die meisie wat in die waan verkeer het dat sy sonder die begrip en liefde van ander kan klaarkom, maar dit tog so bitter nodig het, het jou gevra om haar by te staan. Sy het jou gevra om hier by haar te bly, nie omdat dit ’n blote gril van haar is nie, maar omdat sy jou werklik nodig het. Maar jy het geweier. Dit was te veel gevra!”
“Dokter, asseblief, hoe moes ek weet …?” roep sy dringend uit. “Ek het nie die vaagste benul gehad dat dit werklik so ernstig is nie!”
“En noudat jy weet? Noudat ’n vreemdeling jou oë vir jou moes oopmaak?”
“Natuurlik sal ek bly!” roep sy spontaan uit.
“So lank as wat nodig is – al is dit ’n paar maande?”
“So lank as wat sy my hier wil hê.”
“Dankie, juffrou.” Hy kyk haar stil aan. “Ek moet teruggaan.”
“Ek … sal nog ’n rukkie hier bly.”
Toe dokter Fraser uit haar gesigsveld verdwyn, draai Magriet om en stap blindelings verder met die bergpaadjie langs. En soos sy stap, keer nugtere rede tot haar terug. Aan die begin was haar verstand te beneweld van skok om haar teen dokter Fraser se beskuldigings te verweer, maar nou begin sy alles weer in die regte perspektief sien. Emile Fraser sien net een kant van die saak. Maar daar is ook die ander kant, of het hy haar nie gevra hoeveel liefde en belangstelling sy, Thero self, gegee het nie? Of sou die vername dokter onbewus wees van die feit dat ’n mens nie van ander kan verwag wat jy self nie bereid is om te gee nie?
“Jy is so diep aan die dink dat ek amper te bang is om jou te steur,” sê ’n stem hier vlak by haar en sy kyk vinnig op na Ron Jooste.
“O, dis jy.”
“Ja. Ek het jou kom soek om jou van Thero te vertel, maar dokter Fraser het netnou by my verbygekom. Ek neem aan hy het jou alles vertel.”
“Ja. Ron, is … dit werklik so ernstig?” vra sy huiwerend, half hoopvol. Maar Ron knik sy kop en sê fronsend: “Dit is, Magriet. Dit gaan maande duur om haar weer heeltemal reg te kry. Sy sal byvoorbeeld van voor af soos ’n babatjie gewoond gemaak moet word aan vaste kos. En dan, natuurlik, is daar haar senuweetoestand. Die oorsaak daarvan moet gesoek word. Dit sal nie help om haar liggaam gesond te maak en haar gees bly siek nie, want dit is die kern van haar toestand.” Hy frons. “Daar is nog iets wat sy wegsteek. Ek is seker daarvan. Iets wat selfs dokter Fraser nie uit haar kon kry nie. Ek wonder …”
“Wat bedoel jy, Ron? Volgens hom het sy hom alles van belang vertel. Ek is verbaas dat hy dit reggekry het. Thero was nooit iemand wat oor die dinge binne-in haar kon praat nie.”
“Dokter Fraser het net die slag om mense aan die praat te kry, om dinge uit hulle te trek. En tog dink ek daar is in Thero se geval nog iets wat sy terughou, iets waaroor sy beslis weier om te praat.”
Magriet frons. Sou Thero dokter Fraser van Kobus vertel het? En indien nie, het sy, Magriet, die reg om hom daaroor in te lig? Maar tog het sy nou die dag amper die motor omgegooi toe jy net van Kobus begin praat het, fluister ’n stemmetjie diep binne-in haar. Magriet besluit tog om niks hiervan te rep nie.
“Ek het besluit om vir eers te bly,” vertel sy nou vir Ron.
“Het dokter Fraser jou gevra om te bly?” Hy lyk aangenaam verras.
“Ek sou nie sê hy het my gevra nie,” antwoord sy droog, en Ron glimlag. Hy het sy