my bewegings voorsien nie. Verbete besluit hy om hom te beroep op sy firma en die dorpsraad. Daar is immers reeds ’n rits onderhandelinge agter die rug. Die landmeters en tekenaars het al ’n groot stuk werk gedoen.
Dit moet Dormehl weet, as sy idees botsend is, moet hy dit eenvoudig laat vaar. En dat dit wel botsend sal wees, voel Jonathan so aan sy klere. Die man het ’n botsende persoonlikheid. Hy mag wel ’n man van invloed hier wees, maar in die wêreld van die Nothnagels sal hy maar ’n ou klein vissie wees.
Sonder alternatief hou Jonathan langs die bakkie stil. Die wind gryp hom toe hy uitklim.
“Môre,” sê Dormehl joviaal. “Ek kry respek vir ’n stadsjapie wat al sesuur op die jop is.”
“Is dit vroeg?” vra Jonathan so ewe, maar innerlik trots.
“Ek het jou nie nou al hier verwag nie. Vir my is dit al tyd vir my derde koppie koffie. Dié gaan ek netnou by Katrien drink.”
Hoekom op aarde moet ek daarvan kennis neem? wonder Jonathan. Probeer hy my herinner om van Katrien af weg te bly? Ek is tog nie van plan om in sy slaai te krap nie.
Goed en wel, die vorige dag was hy bereid en selfs gretig, in sy toestand van vreemdheid, om ’n afspraak met haar te maak, maar desperaat is hy geensins nie.
“Ek het maar net ’n vinnige oog hier kom gooi,” probeer hy van Dormehl ontslae raak. “My groot werk is op kantoor. Teken en nogmaals teken. Dis ’n groot stuk werk.”
Maar Dormehl laat hom nie afskud nie. Nie nou al nie. “Jy wil seker graag sien waar ek van plan is om my penne in te slaan,” gesels hy. “Daar oorkant, nè. Ver regs. Net duskant die groen van die spruit.”
“Spruit? Is dit nie ’n rivier nie?”
“Net na werklike groot reëns in die opvanggebied. Dis daar waar ek my lushof gaan opbou. Op die koppie gaan my woonhuis wees. En al die ander dinge kom rondom. Die winkel … ag, Katrien noem dit haar nuwe winkel en ek laat haar maar begaan. Dit sal tog ons s’n saam wees …”
“Meneer Dormehl, ek wil nie graag koue water op jou planne gooi nie, maar ’n sakesentrum moet darem sentraal wees. En na my beste wete is daardie area te naby die rivier.”
“Maar man, Isaacsdam het nog nooit volgens ’n plan ontwikkel nie. Die ou voorboere het hulle gevestig waar hulle wil. Dis eintlik belaglik dat ’n pennelekker van wie-weet-waar moet kom vasstel waar ek en Piet en Klaas moet bou.”
“Dis nie so eenvoudig nie,” meen Jonathan, klaar deeglik vies. Die wyse waarop Dormehl met sy een voet op ’n klip trap, laat hom dink aan die spreekwoordelike haan op die mishoop. “Julle dorpsraad het ons ingeroep as konsultante en dis die hele storie. Die landmeters en tekenaars …”
“Ag …” sê Dormehl. “Wat verhinder my om buitendien daar te bou?”
“Ek is seker daardie perseel val binne die vyftig-jaar-vloedlyn.”
“Teorie, teorie.”
“Dis ’n term. Jy durf nie binne daardie lyn ontwikkel nie.”
“My liewe Berg, dink jy ek is toekop?” Soos Jonathan, begin Dormehl ook opsigtelik warm word. “Of ’n man wat nie grond ken nie? Magtig, man, ek spruit uit die grond, die grond het my gemaak. As ek reken ek sal in die turf kan bou, dan sal ek kan. Ek sal peilers sink tot op die rotsformasie. Met gate vol beton sal ek vir jou ’n fondament maak wat bly staan tot die hingste vul.”
“Meneer Dormehl, op Isaacsdam kan jy ’n grootkop wees. Maar wat my betref, staan jy buite hierdie beplanning. Verstaan?” Dit is Jonathan se geheime krag: dat hy sy gevoelens geleer wegsteek het, dat hy koel en kalm kan voorkom al kook hy innerlik. “Die besighede moet sentraal wees,” herhaal hy. “Jy kan vir jou ’n besigheidserf kry waar jy ’n keuse gegee word. Jy moet verstaan daar is verskillende soorte standplase: vir besigheid, vir woon, vir woonstelle. As jy wil teenstribbel, gaan na jou dorpsraad toe. Wat my betref, ek doen my werk.”
“Kyk, Berg, as ek wil, kan ek soos handomkeer op die dorpsraad kom. Ek sou lankal burgemeester kon wees. Het net nie belang gestel tot dusver nie. Te besig met alles, toe my vrou se siekte en dood. Maar ek wil net hê jy moet verstaan dat die dorpsraad nie vir my ’n gogga is nie. En ook nie jou ou firmatjie nie.”
Jonathan wonder wat Nothnagel en Vennote hiervan sal dink. Dis om oor te lag. Die wete van die man se vrou, haar siekte en dood, laat hom darem ’n bietjie nadink. Nou weet ’n mens ten minste meer van hom. Dus is hy vry om sy flikkers vir Katrien Tosen te gooi.
“Meneer Dormehl,” sê hy styf en spyt dat hy sy humeur so totaal verloor het, “jy sal my nou verskoon. Ek wil iets gaan eet en aan die gang kom. Daar is baie werk op kantoor.”
“Leun op die geleerdheid, nè? Maar moenie die ondervinding geringskat nie, ou maat.”
“Jou geringskattende houding gaan jou nêrens bring nie. Jy het ongevraag begin inmeng met dinge waarvoor jy opsigtelik nie bevoeg is nie. Waarom gaan jy nie op ’n eiland bly nie, dan kan jy bou soos jy wil.”
“Ek glo nie Katrien sal wil saamgaan nie,” tempteer die man hom.
“En hou op om daardie meisie in my keel te probeer afdruk. Ek snap darem seker teen hierdie tyd dat julle nooi en kêrel is, en ek het geen begeerte om in jou slaai te krap nie. Ek het iets beters tuis.”
“Jy is glad te gou op die verdediging, Berg. Niemand het gedink jy wil in my slaai krap nie. Nie meer nie, ek het jou mos gisteraand gewaarsku. Ek praat maar net baie van Katrien omdat … wel, waar die hart van vol is, loop die mond van oor. Daarom verstaan jy sekerlik ook: Daardie standplaas, ek en sy het dit saam-saam met die oog gemerk. Die ou winkel in die dorp gaan sy vir ’n rokwinkel inrig, en die supermark kom dan hier. Met groot parkeerplek, sien. Jy sal met jou motor sommer teen die ingang kan stilhou. En ’n speelparkie langsaan waar die kindertjies onder toesig kan besig bly solank die ouers inkopies doen. En die woonhuis so op die koppie langsaan. Die huis waar ek en Katrien gaan woon.”
“Romanties,” sê Jonathan sarkasties. “Dis baie jammer dat dit prakties onuitvoerbaar is.”
“Ek het al klaar ’n paar bome daar geplant,” sê Dormehl saaklik. “Treurwilgers. Pragtig in ’n tuin. En in die winter laat dit soveel son deur as wat jy wil hê. In die somer koelte genoeg.”
“Wat my betref, is die saak afgehandel,” sê Jonathan. “Totsiens, Dormehl.”
Hy swaai terstond om en klim in sy motor. Dink, terwyl hy wegry: Dit lyk of ek die aftog blaas. Maar so ’n weerbarstige, eiegeregtige optrede is genoeg om enigeen de vieste in te maak. As Katrien Tosen genoeë daarmee wil neem, is dit haar saak.
Omgekrap ry Jonathan terug deur Isaacsdam. Hy weerhou hom daarvan om weer in die rigting van Katrien Tosen se huis te kyk. Sy kan regtig ook gaan doppies blaas, sy met die kepies langs die mondhoeke. Tien teen een is dit sy wat vir Dormehl gewaarsku het dat hy op pad is. Dalk is dit die rede waarom sy so haastig van die venster weggedraai het, om hom gou te gaan bel. Die twee is danig kop in een mus.
Hy voel nietemin teleurgesteld. Dat ’n meisie soos sy oopoog verstrik kan raak met een soos die Gileam Dormehl. ’n Wewenaar, daarby. Sy kan tog seker ’n jongman kies wat haar portuur is. Dalk was daar so ene. Daar is mos glo dinge wat sy nie kan vergeet nie. Hy wonder nogal wat dit kan wees.
Malie Coetzee het haar offensief mooi beplan. Sy moet die onwillige vreemdeling sover kry om sy familie te ontrafel tot op ’n punt waar daar gemeenskaplike bande is. Hier op Isaacsdam is dit selfs belangrik wie ’n klein varkie of hond se vaar is. Hoe kan sy dan nie begaan wees om te weet of Janmaans Bergman voorfamilie van hierdie mannetjie is nie? Goed, Janmaans was skelm, maar hy was so aanvallig, almal moes hom eenvoudig vertrou. Nou is hy lank ook nie meer daar nie. Die dood het ’n manier om ’n mens se agtergeblewe skuld op ’n manier te betaal.
Later dink almal dat die oorledene sommer net ongelukkig was, of aan sy senuwees gely het, en nog later het hy amper ’n stralekransie om. Wie is die mens om te oordeel? Dalk sit Janmaans vandag op die regte plek, terwyl