us!”
Almal sit koppe bymekaar oor die lêer vol vorms, hulle bewonder die stempels en handtekeninge.
“Jy sal nie weer vir goed teruggaan nie,” verklaar Sandy.
“What about your daughter?” vra Henry. “Is she coming?”
Hulle weet van haar, die kind wat Jo-Anne moes agterlaat.
“I’m working on it!”
“We’re still praying.”
“Ek ook, maar ek moet eers my ouers oorreed.”
Henry maak glase vol.
“Lift your glasses to the future of our children! We drink to happiness.”
Jo-Anne asem diep in. Sy wens dit was regtig so eenvoudig soos om ’n slukkie wyn te neem.
Twee
Dora kan nie slaap nie, sy lê stokstyf langs Jonnie en luister na sy rustige asemhaling terwyl sy haarself kasty met angsgedagtes. Besef hy nie wat aan die gang is nie? Jo-Anne skryf dat Dania oud genoeg is om alleen Londen toe te vlieg! Sy wil haar wys waar sy woon en werk, sy wil die foto’s wat sy gestuur het en die prentjies wat sy beskryf het, in werklikheid omsit. Sy het geld, sy het haar eie blyplek. Sy sal sorg dat sy ook vakansie neem sodat sy tyd het om Dania te trakteer. Dis een van haar drome, dat hulle mekaar beter leer ken.
In Engeland, nie in Suid-Afrika nie!
Jonnie kyk dit mis en Dania kan bars van opgewondenheid. Sy is nog nie in matriek nie en sy gaan oorsee. Dis al waarom hul tafelgesprek vroeër vanaand gedraai het. Dania wou haar ma dadelik ná ete bel, maar hulle het haar gekeer tot daar meer sekerheid is. Lea is nie wel nie en sy gaan slaap deesdae vroeg. Toe kon Dania nie wag om Lylane en haar ander skoolmaats in te lig nie, maar sy sien hulle eers Vrydag as hulle English composition skryf.
“I’ll phone Lylane and text the rest of them: Dania Pietersen is going places, first stop – London! From now on we speak English!”
Jonnie het sy vurk laat val en ’n grappie gemaak. “Wil jy hê jou oom moet ’n woordeboek saamdra?”
“Oukei, Oom, ek sal ’n uitsondering maak vir Oom.”
Dora praat Engels by die kliniek, van die dokters is Engels en deur die jare het sy ’n paar woorde en uitdrukkings aangeleer. Jonnie, aan die ander kant, se tong knoop. Al probeer hy hoe hard, sy Engels kom so skeef uit jy sal nie glo hy is ’n skoolhoof nie. Goed dat hulle nog nooit by Jo-Anne gaan kuier het nie. Hulle sal haar net in die skande bring.
Dania het ’n slag met tale, sy lees graag – iets waaroor Dora haar ook bekommer, daardie Engelse boeke en liefdesromannetjies wat Marta vir Dania aangee. Die kind slurp dit op en dis juis sulke stories wat meisietjies van haar ouderdom nie nodig het nie. Sy en Lylane giggel gans te veel oor seuns. Hulle dink sy hoor nie, maar sy hoor. Dania is haar ma se kind – te voor op die wa vir vyftien. Altyd bekkig gewees vir haar ouderdom, dis soos sy as tienjarige hier aangekom het. Jo-Anne moes haar nooit by Lea-hulle gelos het nie. Maar goed, destyds het die familie saam besluit dis vir die beste – sy en Jonnie ook – en Jo-Anne het betaal. Toe raak hul baba groot saam met Lea-hulle se spannetjie. Almal was al op skool – Travis, Lester, Garrett en Leandra in die hoërskool, Klein-Neville uit in graad tien om te gaan werk. Dora het respek vir haar suster en oorlede Neville. Hulle het hul gesin op ’n manier bymekaargehou, maar die lewe was altyd te duur en groot kinders soek meer en meer. Daardie erfie was naderhand so toegebou van al die aanbousels, die munisipaliteit het Neville aangeskryf en hy moes afbreek – al sy spaargeld daarmee heen. Toe skuif hulle Dania se toelaag so ver op Jo-Anne kon dit nie bybring nie.
Dis hoe Dania by hulle uitgekom het, tien jaar oud en so cheeky soos ’n kind van dertien. Geduld gekos om haar reg te help sonder om Lea-hulle se huishouding sleg te maak. Sy en Jonnie het klippe gekou die eerste jaar. Maar eintlik is Dania haar en Jonnie se tweede kans. Hulle het saam besluit dat Dania nie soos Jo-Anne in dieselfde moeilikheid sou beland nie, gerieflik vergeet hoe hulle self met sedige gesigte voor die preekstoel gestaan het, Dora so naar sy kon omval.
Sy sal dit nooit uit haar kop kry nie – haar skynheilige wit troue wat altyd terugkom om by haar te spook. Baie nagte as sy wakker lê, sê sy vir haarself dis deel van die Here se straf. Sy wil nie daaraan dink nie, maar elke keer as moeilikheid dreig, besef sy dis waar dit begin het, by haar en Jonnie. Ten minste was hulle eerlik genoeg om nie hul rug op Jo-Anne te draai nie, maar hul liegstories raak toe so ingewikkeld, veral met Lea en Neville wat saamspeel.
Hemelvader, wat my gewete vannag die meeste pla, is dat ons Dania geleer het om eerlik te wees. Sy mag nie leuens vertel nie, nie dinge vir ons wegsteek nie. Maar wat doen ons?
Hulle praat nie hieroor nie, dis wat! Miskien is Jonnie ook wakker en maak hy net of hy slaap, maar as sy nou iets sê, ontaard dit in ’n rusie en dis nie goed vir die kind nie. Sy wat Dora is, moes alreeds aan tafel haar gesig opsit en maak asof sy saam uitsien na Dania se Londense kuier.
“Jou antie is bang jy kom nie terug nie,” het hy laat val.
“Dis nie dit nie, Jonnie, en jy weet,” het sy teruggekap.
“Wat dan, antie Dora?”
Sy het weggeskram en die onderwerp verander. Haar laaste woorde aan Jonnie vanaand voor hulle ingeklim het, was: “Moet ons ons toestemming gee?”
Jonnie het die laken oor hulle getrek en haar hand gevat. Hulle het sekondes lank so langs mekaar gelê voor hy gepraat het.
“Lea is, wat Dania betref, die een wat moet sê. Teen Jo-Anne kan ons nie stry nie, sy het regte,” het hy gesê.
Dora kan nie glo dat hy net die een kant van die saak sien nie. Jo-Anne het regte, maar die meeste daarvan het sy weggegee, en nou skielik besluit sy om dit terug te vat – ten koste van die kind!
Sy kon dit gesê het, maar sy het geweet hy sou dit afmaak.
Sy sal tyd inruim om Lea te bel en die ding met haar uit te praat – sonder om Lea te ontstel, natuurlik. Met Jo-Anne wil sy vir eers nie swaarde kruis nie.
“Slaap nou,” het Jonnie gepor.
“Sy gaan Dania terugvat.”
“Moenie vooruit dink nie, wag tot ons daar kom, dan hanteer ons dit.”
“Ek bekommer my.”
“Slaap.”
Jonnie het haar hand gelos en sy rug op haar gedraai.
Hy was kwaad vir haar, anders sou hy haar met ’n soen nag gesê het.
Sy het haar oë toegemaak en nie geroer nie, roer steeds nie, slaap ook nie. Môre moet sy vyfuur opstaan en voor werk stowevleis opsit vir Vrydag se sopkombuis. Sy moet by drie huise aanloop op pad werk toe. Die kliniek maak nege-uur oop, teen eenuur gaan sy huis toe om groente by die vleis te sit, drie-uur is sy terug by die kliniek. Namiddag laat loop sy by twee ander huise aan – dis so ver, sy bêre dit juis vir laatmiddag as die son begin sak.
Hulle eet nooit van die sopkombuiskos nie, sy steel nie van die kerk nie. Teen sewe-uur moet sy vir hulle kom kos maak. Voor sy gaan slaap, moet sy stroop kook vir koesisters, sy het baie bestellings. Saterdag is al dag wat sy kan bak. Sy kan nie Vrydag stroop kook nie, Vrydag se sopkombuis hou hulle tot laatmiddag op hul voete. Saterdag trek sy skoon lakens oor die beddens en was wasgoed, sy bak heeldag koesisters en stryk ná aandete. Sondagoggend is dit kerk. Sy kook Sondae groot. Dis nou eenmaal tradisie. Hierdie Sondagmiddag moet sy onthou sy doen siekebesoek saam met dominee Willemse. Haar beurt kom darem net een keer ’n maand. Maar dan kry sy gewoonlik nog besoekpunte by op haar gewone lysie tot iemand afsterwe en sy die naam kan doodtrek.
Die laaste tyd voel sy ook nie te wel nie. Soms moet sy haarself dwing om in die oggend op te staan. Die gedagte dat daar niemand is om by haar oor te neem nie, behalwe Mara wat probleme van haar eie het of Emma wat net so oorwerk is, dwing haar om staande te bly. Vir Jo-Anne se kuier moet sy krag spaar. Jo-Anne is haar eie dogter, maar sy verstaan haar net mooi niks. Bid,