toe weg, maar hy kan darem van die jongste nuusberigte oor die buitengewoon hewige storm hoor. Tienduisende huishoudings oor die land, waaronder groot dele van Jerusalem, is steeds sonder elektrisiteit. Die storm toon nog geen teken daarvan dat dit wil bedaar nie. Die Israeliese Elektrisiteitskorporasie is steeds aan die swoeg om kraglyne te probeer herstel nadat bome daarop geval het.
Valskermsoldate van die Golani-, Kfir-, Givati- en Nachal-brigade, wat vir offisiersopleiding in Jerusalem ingeskryf het, is vir diens in die hoofstad opgeroep. Dié operasie staan bekend as Wit Vlokkies. Die oggendnuus berig voorts dat die Israeliese weermag en die brandweer die dag sal begin deur die honderde motors wat op die twee hoofpaaie na Jerusalem sedert die vorige dag vassit, uit te sleep. Hierdie paaie is tussen Tel Aviv en die hoofstad en tussen Modi’im en die stad.
Toe die televisieskerm swart word en die ligte flikker, besef Marc die skrif is nogmaals aan die muur. Nog voor hy die kerse kan gaan haal, gaan die krag af. Buite is dit nou om 07:30 nog stikdonker en hy bevind hom weer net in die geselskap van ’n flikkerende kersvlam. Hy sukkel in die halfdonker om weer die kaggel aan die brand te kry en kyk benoud na sy voorraad dennebolle in die houtkis wat al hoe minder word.
Yhoshi is lank voor Natani aan die gang. Marc is dankbaar vir die een klein gasstofie wat hulle vir ’n noodgeval aanhou sodat hy ten minste vir die kind kan koffiewater kook. Toe Yhoshi deur die venster loer, roep hy teleurgesteld na Marc om te kom kyk. Sy sneeuman van die vorige dag raak byna heeltemal weg in die dik laag sneeu. Hy wil onmiddellik uitgaan om die skade te herstel, maar Marc keer hom.
“Dit is Shabbat, Yhosh. Ons gaan eers die parashah doen wanneer Natani ook wakker is en ons iets geëet het. Die sneeu lê in elk geval hier onder op plekke byna ’n meter diep – as dit nie meer is nie. Jy gaan te gou te nat wees as jy nou al uitgaan. Ons het nie so baie droë klere nie en ons kan op die oomblik niks droog maak nie.”
“Hoe gaan ons eet?”
“Ons sal wel ’n plan maak met die gasstofie. Ek het Donderdag ’n paar eetgoedjies gekry.”
“Abba, hoe gaan Imma warm bly met daardie halwesirkelysterding aan haar been … Wat noem ’n mens dit?”
“Dis ’n fraktuurfikseerder om daardie stukke gebreekte been bymekaar te hou sodat dit weer kan aangroei.”
Yhoshi trek sy asem sissend in. “Dis so aaklig! Al daai yslike skroewe deur haar been! Sal sy dit lank moet dra?”
“Dr. Goldberg het gepraat van minstens vier maande.”
“Weet sy dit?”
Marc skud sy kop. “Die dokter het nie gedink dis nodig om dit nou al met haar te bespreek nie.”
“Maar sy sal mos nie ’n duvet heeltemal oor haar kan trek met daai monster aan haar been nie.”
Marc het in die nag ook daaroor gewonder en in sy eensame bed só na haar verlang dat dit byna ’n fisieke pyn was. Nou sê hy: “Daar sal beslis lugreëling wees.”
“Jy weet Imma haat lugreëling. Jy weet hoe gou raak sy benoud as ’n mens die verwarmer in die motor aansit. Sy sê sy kan nie asemhaal as dit aan is nie!”
Marc druk sy arm gerusstellend. “Hulle sal wel weet wat om te doen, Yhosh.”
“Kan jy nog steeds nie met haar praat nie, Abba?”
Marc skud sy kop. “Alles is dood.”
Yhoshi kyk ’n bietjie hulpeloos om hom rond. “Wat kan ’n mens doen? Álles werk met elektrisiteit.”
“Dit is in elk geval Shabbat. Maar wat dink jy het die mense gedoen vóór daar elektrisiteit was? Al die eeue daarvoor?”
“Ek weet nie, maar nou hét ons elektrisiteit. Gelukkig werk my selfoon.”
“Dink daaraan – wanneer die battery pap is, kan jy dit nie laai nie.”
Yhoshi syg met ’n wanhopige kreet op die bank neer. “Ek het vergeet!”
“Ek sal jou die boek gee waarin die storie van die reus …”
“Abba! Ek is nie meer ’n baba nie!”
“Nee, jy is nie, maar ek het net gewonder of jy die dieper betekenis van die storie sal verstaan. Natani het iets daarvan begryp.”
Dis genoeg uitdaging vir sy oudste seun. “Maar hoe kan ek dit nou lees as die krag af is?”
“Dink aan die filosowe, hoogleraars en komponiste wat dit almal by kerslig gedoen het en met veerpenne op perkament moes skryf.”
Yhoshi sug oordrewe. “Ek sal kyk of ’n mens dit kan doen.”
“ ’n Mens kan, ek belowe jou dit, maar eers gaan ons die parashah doen.”
“Hoe?”
“Ook by kerslig. Hier is baie kerse. Gaan trek nou eers aan. Neem ’n kers saam, maar wees versigtig dat dit nie omslaan nie.”
Hulle is nog nie heeltemal klaar met hul bestudering van die parashah nie toe daar aan die voordeur geklop word. Dis Ilan, hul bejaarde buurman. Hy is ’n afgetrede hoogleraar van dieselfde universiteit waaraan Marc verbonde is. Sy vrou is ’n paar maande tevore oorlede en Marc besef dit gaan nie soseer oor die vuurhoutjies wat hy kom leen nie, maar oor sy eensaamheid en die afgeslotenheid deur die sneeu. Hy nooi hom in om die kaggel met hulle te deel en maak vir hulle ’n stywe fles mud. Hy onthou die ou professor, wat nog tot sy 80ste jaar klas gegee het, het ’n voorliefde vir goeie moerkoffie.
Yhoshi verdwyn met Lewinsky se boek en ’n kers na sy kamer. Marc neem aan hy gaan die storie lees wat hy met ’n gebruikte koevert vir hom in die boek gemerk het. Natan kom sit by die besoeker, van wie hy baie hou, met Shishi in die een arm. Ilan streel die katjie en luister na Marc wat vertel van Siegfried se ondervindings in Westerbork.
“Ken, ek het die ou ook nou die dag ontmoet toe hy die duiwe gesit en voer het. Jammer dat hy geen geloof in die Ewige, baruch Hu, het nie. Hy moes ’n bitter tyd in Auschwitz gehad het, maar hy wou ook nie met my daaroor praat nie.”
“Jy is ’n Oostenryker van geboorte?” vra Marc.
Die ouer man se intelligente oë verhelder by die herinnering en hy lag skalks. “Nie heeltemal gróótgeword nie, daarvoor het Herr Hitler gesorg, maar ek het darem 12 jaar lank daar gewoon.”
“Ek verbeel my jy het eenkeer gesê jou vader was ’n bankier?” probeer Marc om sy buurman aan die praat te kry. Met Natan in die omtrek, is Marc dié keer nie so bevrees soos die vorige aand nie, want hy weet Ilan het nooit in een van die uitwissingskampe beland nie.
Die glimlag bly huiwer. “Dit wás hy ook. Ek kan my die tyd van die Anschluss nog heel goed voorstel. Dis meestal eie herinneringe, want ek was in 1938 darem al 12 jaar oud, maar ook ander feite omdat ek ná die tyd teruggegaan en soveel opleeswerk en ander navorsing gedoen het as wat ek kon. Ons het in Wene in nogal ’n deftige woonstel gewoon. Dié het, toe ek dit 20 jaar later gaan opsoek het, nog feitlik onveranderd gelyk. Al was dit natuurlik gestroop van alles wat my vader en sy vader en sy oupa voor hom oor byna twee eeue opgebou en versamel het. Ek sou wát wou gee om sy biblioteek te kon erf, want dié was onvervangbaar. Om nie eens van die kunswerke te praat wat ook oor geslagte versamel is nie. Ons is darem nou in die proses om ’n fraksie daarvan terug te kry.”
“Ek het eintlik nie besef jy het die Anschluss beleef nie.”
Ilan neem ’n sluk van sy koffie. “Toe Yedidyah nog geleef het, wou ek nie veel oor my ervarings praat nie. Myne was in vergelyking met my vrou s’n so onbenullig. Sy was in Birkenau. Sy moes op die paradegrond staan en toekyk hoe haar pa gehang word – en vir dae lank daar bly hang het. Sy het ál haar familielede in die gaskamers verloor. Net soos ou Siegfried wou sy ook nie praat nie.”
“Ek verstaan.”
“Ken. Ek was daar met die Anschluss, maar soos ek sê, my eie herinneringe en alles wat ek gaan naspeur het, loop soms deurmekaar. Ek is nou al lank nie meer seker wat is wat nie.”
“Dit