Wanneer ons in ’n kerkdiens ons geloofsbelydenis opsê, praat ons van die krip en die kruis. Jesus is gebore en Jesus het gesterf. Ons baseer ons geloof en ons geloofspad op hierdie twee gebeurtenisse, maar wat van die res? Daar is nagenoeg drie en dertig jaar tussen die twee. Hoekom het ons dan so baie stories oor Jesus as al wat saak maak, is dat hy gebore is, gesterf het en opgestaan het? Boonop het ons nie net een weergawe van sy lewe nie, maar vier uit vier oogpunte.
Jesus se gunsteling-titel vir homself was “die Seun van die mens”. Jesus is die argetipe van die mens. Hy het die heelal kom red, maar hy het ook vir ons kom wys wat dit is om mens te wees, hoe om volkome mens te wees, hoe om in oorvloed te leef.
Die vraag is nie net wat glo jy nie, waarvan die antwoord gewoonlik iets is soos: “Ek glo in die opstanding” of “Ek glo dat Jesus my persoonlike Saligmaker en Verlosser is” of “Ek glo dat hy vir my sondes kom sterf het”. Die groter vraag is, wie is Jesus? Dit is die vraag wat die Evangelies deurentyd vra.
“Wie is hierdie man?”
Dit is ’n vraag wat ons samelewing steeds vra. Google ’n slag Jesus en kyk wat verskyn. Jesus is die sentrale figuur in die Westerse samelewing – of jy nou ’n Christen is of nie. Jesus was al op die voorblad van TIME, LIFE en Newsweek. Hy is seker die mees kontroversiële figuur in die geskiedenis.
Wie is hierdie man wat na skaap, sweet, bloed, parfuum, vissermanne en armes ruik? Wat sê dit vir my van Hom en sy lewe? Wat sê dit vir my van God self?
Wie Jesus is, is seker ’n belangrike vraag vir ons almal. Belangriker egter is ons antwoord. Wat doen ek met my lewe as gevolg van my kennis van wie Jesus is, van wie God is? Wat is my reaksie? Watter tipe mens is ek dan of moet ek dan word? As ek na Jesus kyk, hoe lyk my lewe dan, hoe sien ek die wêreld? As ek so naby aan Hom kom dat ek soos Hy begin ruik, hoe lyk my daaglikse lewe?
Hopelik is dit meer as net ’n transaksie.
HOOFSTUK 1
Na skaap
God is met ons?
Dis juis die ding: gode is altyd ver. Ons moet na hulle toe gaan, ons moet opdaag voordat hulle opdaag. Ons moet net so ietwat mooier sing, en harder lees, en iets meer doen, dan sal God opdaag.
Toe ek hierdie “God is met ons” hier bo tik, oorweldig dit my. Wat kan ink en papier nou in elk geval van die teenwoordigheid van God sê? Hoe probeer ’n mens so ’n groot en ongelooflike waarheid oordra? God is soms so ver, oftewel God voel soms so ver. Hoe pas die heerlikheid van ’n troon en die mag van die God van die heelal in elk geval in my daaglikse lewe, soos wanneer ek melk en brood gaan koop?
* * *
Lank terug het ek om ’n tafel met ’n groep mense gesit, mense wat dalk nie so maklik verteerbaar vir die deursnit kerkganger sal wees nie – maar hopelik is ek verkeerd. Ek het langs my destydse meisie gesit. Die tafel was onder ’n afdak gedek met kersliggies wat bo ons opgehang is. Dit was vir ’n vriend se verjaardag, Tom dink ek was sy naam. Tom en sy boyfriend het aan die verste kant van die tafel gesit en ons amper in die middel. Glase vol wyn, feestelikheid. Oorkant ons het nog ’n paartjie gesit, twee ouens. Ek kan nou glad nie die name onthou nie, was nog altyd maar sleg daarmee. Die een ou aan die regterkant was soos ’n vrou aangetrek, netjiese bob-styl hare, mooi grimering, somersrokkie, eintlik heel netjies en stylvol. Ek onthou dat sy1 in ’n stadium opgekyk het, ons oë vir ’n oomblik ontmoet het en sy geglimlag het. Ek het stip na haar gekyk en toe weggekyk. Sy het haar oë laat sak en ongemaklik na haar bord kos gekyk.
Tot vandag toe voel ek soos ’n idioot oor daardie dag. Ek kon seker maar net geglimlag het, ordentlik gewees het en my gedra het, maar nee.
* * *
Naby in die veld waar Jesus gebore is, was daar skaapwagters. Ons almal ken die storie. Ons het dit seker al ’n honderd keer gehoor en meer as ’n duisend keer op ’n kitsch kerskaartjie gesien. Ek was self ’n herder in ons kleuterskoolkonsert op Marble Hall. Ek het so ’n ligte blou en pienk (ja, pienk) herderspakkie aangehad van een of ander vlambare blink lap. My wange was superrooi, koorsagtig rooi, en my lippe nog meer. Juffrou het sekerlik gesê die mammas moet ’n bietjie kleur aansit anders lyk die kinders te bleek onder die ligte in die laerskool se saal.
Baie trots.
Herders was nou nie regtig so romanties as wat ons onsself altyd verbeel nie. Hulle het nie veel na die herders op die Kerskaartjies gelyk nie en nog minder soos die gespierde Dawid met sy goue lier in die Kinderbybel. Herders was eintlik maar in die antieke tyd uitvaagsels en amper so sleg soos heidene, net so een trappie hoër dalk. Hulle was nie juis gereken nie, in so mate dat ’n herder nie eers in die hof mag getuig het nie.
“Jy weet hulle lieg mos altyd.”
Die naaste tipe persoon aan wie ek kan dink wat dalk soos destydse herders kan wees, is ’n karwag, veral die tipe rondom ons huis (ons bly naby Loftus Versfeld Stadion in Pretoria) wat kort voor ’n rugby- of ’n sokkerwedstryd opdaag. Hulle kom hier aan met ’n verslete en verbleikte frokkie en jy moet altyd vooruit betaal – net om hulle nooit weer na die wedstryd te sien nie.
Kom ons wees nou maar eerlik met mekaar: Dink enige van ons regtig dat ’n karwag jou motor met sy lewe sal verdedig vir die stukkie silwer wat jy uit die asbakkie krap? Rêrig?
Daar is natuurlik ook karwagte met opregte harte en dis seker die punt van die storie.
* * *
Maria en Josef kon nie in die herberg plek kry nie. Dit was nog altyd vir my baie vreemd dat Josef in elk geval vir ’n nege maande swanger vrou saamvat op so ’n lang reis, en dit nogal op ’n donkie. My vrou Rialette sê altyd ’n vrou is eintlik sewe maande en twee jaar swanger. En op die einde van die tweede jaar, in daardie tyd wanneer die maag apart van die lyf beweeg, laai jy jou tienervrou op ’n donkie? Die antwoord vir hierdie vreemde optrede is eintlik eenvoudig.
Die antieke wêreld was ’n samelewing wat om eer en skaamte gebou is. Mans moes vir hul familie en stam eer bring en vrouens se werk was om die eer te beskerm. Vrouens se primêre doel in die lewe was om nie skaamte oor hul families te bring nie.
Hulle moes hulleself altyd mooi stil in die kombuis gedra, net antwoord as daar met hulle gepraat word, nie met ander mans praat nie, en veral nie swanger word voor hulle getroud is nie. Dit was een van die grootste skandes wat ’n vrou oor haar familie kon bring.
In sommige lande in die Midde-Ooste het die mans van die familie vandag nog die volle reg om ’n vrou wat so ’n groot skande oor hul familie bring, dood te maak, selfs met klippe dood te gooi. In Jesus se tyd was dit nie veel anders nie, inteendeel …
Waarom het Josef sy nege maande swanger jong vrou op ’n donkie gelaai en saam na Betlehem gevat? Hy het haar beskerm. Hulle kon haar maklik met klippe by die huis doodgegooi het omdat sy ’n skande oor die familie gebring het met haar buite-egtelike swangerskap.
Betlehem was Josef se dorp van herkoms. Hulle beland uiteindelik in die stal, heel moontlik ’n grot waar die diere gebly het. Nêrens kon hulle plek kry om te slaap nie, selfs nie eers in die herberg nie. Herberge was ook in elk geval nie soos ons hotelle vandag nie en dit was nou nie juis die tipe plek waar jy wou bly as jy dit kon verhoed nie. Die storie van Josef se oor-die-tou-trappery moes seker by sy familie in Betlehem uitgekom het, siende dat hy en Maria nie by ’n niggie of iemand kon oorslaap nie.
Hoe ruik ’n stal? Selfs al is dit skoon? Die oomblik as my broer dieremis ruik, uiter hy altyd sarkasties die woorde: “Mmm, plaasvars!” ’n Stal ruik nie juis dieselfde as die kraamsaal by jou naaste privaat hospitaal nie.
Maria skenk toe geboorte aan haar eersteling tussen die strooi en dieremis in ’n donker stal. Sy draai hom styf in doeke toe en sit hom in die voerbak, seker op ’n bietjie strooi, neer.