sê sy: “Heel voor in die hemelse koor, dis waar julle gaan staan!”
Ná die singery sit Anna dikwels in die voorkamer by die lig van ’n olielamp en lees. Haar skoonsusters terg haar omdat sy skynbaar nie kan lees as sy nie die woorde met haar wysvinger natrek nie. Haar lippe beweeg ook heeltyd saam, al kom daar geen klank uit nie. Oorle’ Vader se woordeboeke wat langs die Windsorstoel lê, word voos gevat om die betekenis van vreemde woorde na te slaan. Jimmy moet dikwels help met die Engelse uitspraak.
Volgens die kerkvaders is die duiwel en al sy trawante op Jagersfontein los, maar Laatste lag net as Anna hom daaroor uitvra. “Dis nie naastenby so erg as wat hulle dit laat klink nie. Mense is maar orals dieselfde.”
“En wat doen jy alles wanneer ek nie daar is nie?” vra sy skalks.
“Ek kan jou wys wat ek alles wíl doen,” terg hy terug. “Kom sit hier op my skoot.”
Hy draai haar kop na hom toe en soen haar lank en innig. Dan dop hy haar van sy skoot af op die bed om, pen haar arms met sy hande vas en begin haar met sy baard kielie. Sy kriewel rond en probeer losruk terwyl sy laggend hyg: “Genade, asseblief!”
Wanneer hy later natgesweet die laken oor hulle trek, sê hy sag: “Al wat ek doen wanneer ek op Jagersfontein is, is om na jou te verlang, my vrou.”
Soms neem hy haar saam daarheen en dan bly sy in haar vader se hotel oor; ander kere gaan laai hy haar op die plaas by hulle af. Die Van der Walt-kinders is bly om haar te sien, en sy het altyd ’n presentjie vir elkeen, klein goedjies wat sy self gemaak het.
Klein Tjaartina en Nicolaas, die twee oudstes, is ernstige kinders met ’n gevoel van verantwoordelikheid teenoor die jongeres. Anna neem Tjaartina om veldblomme te gaan pluk vir die graffies van Hennie en Dirkie, wat nie lank geleef het nie. Die kleintjies wil ook saampiekel, maar dis te ver deur die duwweltjieveld.
“Later pluk ons madeliefies op die werf en dan vleg ek vir julle kransies vir julle halse,” troos Anna.
Moeder Tjaartina ly kwaai aan skeelhoofpyn en lê dikwels op die bed met ’n nat lappie oor die oë.
Een aand roep Nicolaas vir Anna om by hom op die stoep te kom sit. “Ek het nuus van Gertjie gekry,” begin hy. “Jy onthou hom seker nie meer nie? Jy was nog so klein toe hy hier weg is.”
“Natuurlik onthou ek hom, Vader.” Sy vind dit moeilik om die bitterheid uit haar stem te weer. “Die broertjie wat ek verloor het, omdat Vader hom … omdat die Coetzees hom aangeneem het.”
“Wel, ’n skoolinspekteur van Sannieshof het onlangs in die hotel oornag. Gertjie is nou … Hoe oud is jy nou weer?”
“Drie-en-twintig, Vader. Hy is nou agtien.”
“En alreeds ’n onderwyser op Biesjesvlei,” sê Nicolaas met onmiskenbare trots in sy stem. “Die man vertel Gertjie, nou Gert, is erg leergierig en glo ook baie betrokke by die politiek in die Wes-Transvaal.”
Anna knik. “Ek is bly.”
Dan gaan dit goed met haar broertjie. Miskien was dit tog beter dat hy saam met haar oom en tante weg is. Dalk kry sy nog eendag die geleentheid om hom te gaan opsoek. En hopelik voel sy voortaan nie meer die harde kol op die krop van haar maag wanneer sy aan hom dink nie. Dalk verdwyn die donker gedagtes waarmee sy nog soms alleen in die nag lê en stoei.
Want gaan dit nie uitstekend met haar nie? Het die meetsnoere nie ook vir haar in lieflike plekke geval tussen die vrolike Steenkamps nie? As sy nou net verwagtend kan raak, sal haar beker van geluk oorloop.
Maar steeds is daar maand ná maand, jaar vir jaar, die diepe teleurstelling wanneer sy die bekende swaar gevoel in haar buik voel en weet dis tyd om weer die lappe uit te haal wat sy vir dié tyd van die maand in die laai bêre. Ongemerk groei die donkerte in haar gemoed. Verbeel sy haar, of is Laatste deesdae meer afgetrokke? Kom hy nou minder gereeld huis toe?
Lusteloos luister sy saans na die mans se politieke praatjies en probeer die ingewikkelde borduurstekies baasraak wat Moeder Hannie haar leer. “Vir die baba se uitset,” laat glip haar skoonmoeder eendag, en slaan dadelik haar hand voor haar mond.
“Toemaar, Moeder, dis nie ’n geheim dat Moeder nog ’n kleinkind in die huis wil hê nie,” sê Anna sag. “Ek weet Moeder brei en hekel gedurig babakleertjies.” Sy trek ’n gesig. “Miskien moes ék liewer Hanna geheet het, want ek is net so onvrugbaar soos Hanna in die Bybel.”
Moeder Hannie skud haar kop. “Nee, my kind. Dis nie vir ons om oor dié dinge te besluit nie. Alles gebeur in die Here se eie goeie tyd.”
Anna trek die aand haar nagrok aan, en trek dit weer uit. Met die olielamp in haar hand staan sy voor die spieël. Vind Laatste haar darem nog aantreklik? Of neem hy haar kwalik oor haar onvrugbaarheid? Sy bly die kinderlose een, terwyl Margriet en Rina soos henne om hul kinders kloek.
Met ’n steekpyn van nostalgie onthou sy hoe sy en Laatste aan die begin van hul huwelik aan tafel vir mekaar sit en skaapogies maak het. Hulle het hulle nie eens aan sy susters se gespot gesteur nie. Maar is alles, die verwydering wat daar gekom het, dan net haar skuld? Bring hy dalk sy nagte in ’n ander vrou se bed deur?
Een aand toe Anna en Jimmy nog in die voorkamer sit en lees, gooi hy De Express met geweld langs hom op die plankvloer neer.
Sy kyk op van haar boek. “En nou? Wat het die koerant jou gemaak?”
“Die blerrie Engelse is agter die Witwatersrand se goud aan. Die uitlanders op die myne wil stemreg hê, en hulle gaan nie ophou met onrus stook voor hulle dit gekry het nie. Jy sal nog sien, hier kom ’n oorlog.”
Die egpaar Steenkamp is in 1897 reeds vier jaar getroud. Laatste het nou ’n span jongelinge wat vir hom transport ry, maar sy besigheid verg ’n ferm hand op die stuur. Hy en Anna bly steeds van tyd tot tyd ’n paar nagte in ’n hotel op Jagersfontein oor terwyl hy na sy sakebelange omsien. Al is daar intussen ook diamante in Kimberley ontdek, is die dorp steeds besig en rumoerig.
Anna sit een somersoggend laat in Desember op die stoep vir Laatste en wag. Die strate om haar is een malende mensemassa. Kort-kort skrik sy haar buite weste wanneer ’n dinamietskoot nog ’n stuk van die aarde oopruk.
Toe Laatste by haar aansluit, gooi hy sy vilthoed op ’n stoel neer. “Sjoe, dis warm,” kla hy en trek vir hom ’n stoel uit. Hy vroetel met die ketting van sy sakhorlosie en korrel met een oog daarna. Dis net ’n geaffekteerde gewoonte, daar is niks met sy sig verkeerd nie. Maar hy het deesdae besliste voorkeure oor die mode en wat paslik is om te doen, veral wanneer ander mense jou kan sien. Hy hou daarvan dat Anna opdress en dat hulle soms ’n perderesies bywoon of teater toe gaan.
“Dis al elfuur,” kondig hy aan. “Tee vir jou?” Voor Anna kan antwoord, klap hy sy vingers om ’n kelner nader te wink. “Bring vir ons ’n pot Ceylontee.”
Met ’n spierwit sakdoek vee hy die sweet van sy voorkop af. Sy driestukpak van kamstof moet baie warm wees, boonop met ’n strikdas om die nek.
“Vanaand slaap ons hier,” sê hy. “Ek het klaar die Blou Kamer bespreek.”
Toe hy na Anna kyk, is hy weer die ou Laatste, die sjarmante man met die breë glimlag wat sy daardie eerste dag langs die dam leer ken het. Hy tel haar gehandskoende hand op en druk dit teen sy lippe. “Pas dit jou hier? Ek skeep jou die laaste tyd af. Maar vanaand gaan ek weer my vrou die hof maak soos wat sy verdien.”
Die middag loop hulle hand aan hand deur die strate. Laatste se treë is selfversekerd, sy rug regop. Hy koop vir Anna ’n wynrooi parasol met ’n breë val onderom, ’n mantel van swart wolstof wat met rooi satyn uitgevoer is en ’n hangertjie waaraan ’n hartjie met drie diamante hang.
Voor die aandete hang hy die hangertjie om haar nek en maak seker dat die hartjie presies op die regte plek, wat hy kawerjaans kies, teen haar boesem rus. Hulle geniet ’n uitgerekte ete met baie wyn daarby, en terug in die Blou Kamer is die lug swaar van begeerte en belofte.
En só, ná vier onvrugbare jare, raak Anna oplaas