op ’n man wat verbystap, ’n boks wyn op sy skouer soos ’n ghettoblaster, soos ’n aangegroeide kop.
“Baas moenie daar sit nie,” sê die Siamees. “Dis Shakespeare se pomp daai.”
“Shakespeare?”
“’n Man het homself daar met ’n draadhanger opgehang, Baas.”
“Shakespeare?”
“Nee, dit weet ek nou nie, my basie. Hulle noem hom maar so uit respekte.”
Die Siamees is ’n klein mannetjie met Oosterse ogies, plat neusie. Niemand weet wat sy regte naam is nie, almal noem hom Tokkelos. Hy lyk soos ’n Boesman maar hy’s ’n FAS, los skaars ’n spoor toe hy wegraak in die stof.
Jungle weet tot vandag toe nie hoe hy dit reggekry het nie, maar hulle het hom kom roep toe hy die drankwinkel oopsluit: hy moet kom kyk. En daar hang die man, morsdood, bloupers in die gesig, sy tong wat by sy mond uithang. Jungle het nie geweet ’n mens se tong is so lank nie. Maar hy is daar op teen die windpomp. En met sy een hand deur die gaping in die raamwerk het hy die man aan sy kraag gevat, en met die ander hand die draad losgetorring, en so het hy handjie vir handjie, een aan die windpomp, een aan die kraag, die man na benede gebring. Hy weet tot vandag toe nie wat was daai man se naam nie, maar dit was goed vir sy besigheid op ’n manier, al moet hy dit nou self sê.
“Shakespeare?”
“Dit was soos Romeo en Juliet,” sê Jungle, “maar met ’n 7de Laan-twist. Die man wat homself gehang het was die tweede been in ’n liefdesdriehoek. Die eerste been was sy vrou. Sy het ’n verhouding gehad met die derde been, toe vind die tweede been dit uit, toe voel sy kaksleg daaroor en probeer selfmoord pleeg deur ’n helse lot wolwegif te drink, dis arseen, maar dit het nie gewerk nie, dit het net gelyk of dit werk, toe dog Tweede Been sy is dood, toe hang hy homself. Hy was nog nie eers in die grond nie, toe drink sy ’n helse lot rotgif, dis Warfarin, toe werk dit.”
“En die derde been?”
“Hy is orraait. Ek sien hom amper elke dag. Hy is seker my beste customer.”
George klim die telefoonkoppie. Bo-op die koppie is ’n selfoontoring en ’n reservoir. Bo-op die koppie versamel die dorpsgeluide, verdamp die dorpsgeluide. George steek ’n sigaret brand, luister uitasem na die dorpslong. Dis ’n slymerige affêre waardeur plaasbakkies sporadies spore trek, hulle uitlaatpype plek-plek borrels na die oppervlak stoot, plek-plek bots met die disko-beats, plek-plek intussussepteer in die disko-beats. Mens moet mooi luister om die laerskoolgeluide te hoor. Mens moet jou kop onder die modder druk om te hoor hoe die verdrinker verstik. In George se kindertyd het die laerskool ook so geklink, maar die onderwyser se stem was harder. En die swembad was vol water. Meeste van die kinders wil nou eerder by die disko wees. Hulle moet tydens skooltye toegesluit word, dat hulle kan leer om hulle name op IOU-papiertjies te skryf. Lemmetjiesdraad om die kinders binne te hou. Hulle wil nie leer nie. Hulle wil suip, steel en steek. Suip, steel en steek is gewilde buitemuurse aktiwiteite. Daar’s nie amptelike borge daarvoor nie, maar daar’s ook geen keer nie. Saans suip, steel en steek hulle. Saans skryf hulle hulle name op klippe, mure, karre, pale, IOU-papiertjies. Saans skryf hulle poes. Saans sing hulle: “Ons is die bloednaaiers van Izibusiso.” Izibusiso is die munisipaliteit van Pyphekstad, Blyverby, Hondeblaf en Teleurgesteld. Izibusiso is Zoeloe vir “seënings”. Behalwe vir ’n handvol munisipale hoogwaardigheidsbekleders is hier geen Zoeloes in hierdie geweste nie. Net kleurlinge suie aan hierdie kadawer, kom nou en dan op vir asem, en sing: “Ons is die bloednaaiers van ons seënings.” Twee geboue troon uit bo die dorp: die kerktoring, soos alle kerktorings, met sy uitkyktorinkie van waar niemand ooit uitkyk nie, want die Kommuniste is nie op pad nie, die Antichris is reeds in ons midde; en die skoolkoshuis, met sy watertoring waaruit niemand water drink nie, want die koshuis staan leeg. Dit is die ou dorp, soos ’n appendiks, sy evolusionêre funksie vervloë, sy gholfbaan vergane, setperke ongeolie, ’n woestynpikkewyneier in die vyfde putjie, ’n skaapwrak op die vierde bof, die klubhuisie se ruite uitgegooi, die diefwering uit die muur geruk, klein drolletjies op die toonbank gelos. Die nuwe dorp, oftewel “die kroek”, is blink sink, strate vol stof, strate vol stofmense, mense soos miere. Die mier is nie die organisme nie, die miernes is. George pis in die reservoir.
Dis nie ’n Spar nie, maar almal praat van die Spar wanneer hulle na die supermark verwys. Dis ook nie juis ’n mark nie, en daar is niks super daaraan nie. Die vleis in die vrieskas is onbekostigbaar. Die vleis in die vrieskas is oneetbaar. Dit verbrokkel wanneer dit vries, vrot wanneer dit ontdooi. Blyverby is in die middel van die skaapwêreld, maar die vleis in die vrieskas is nader aan perd. Gemaalde Kenilworth-resiesperde met gebreekte bene en gebreklike name. Flentertjies perdevleis van die perdebene uitgesif deur ’n swetende Cosatu-geaffilieerde Fawu-lid, vigslyer, pa van twee, in die vorm van ’n skaaptjop aanmekaargevries. Die supermark behoort aan Gert Smit, ’n grillerige man met die raamwerk van ’n sokkerbal met ’n puncture, kunsleer wat skilfer. Dit lyk of hy met sy ma getroud is. Baie mense dink sy vrou is sy ma. George dink Gert Smit het met ’n ouer vrou getrou omdat sy twee dogters het. George dink dit was Gert Smit wat Mot op Griet geskryf het, maar almal weet dit was Johannes Lombard. Lombard se nom de plume is Mot. Nee, sê George, dit was Gert Smit. “Ek weet dit, want ek het die kolporteurtjie gevra wie die boek geskryf het, toe sê sy nee, sy weet nie, maar ’n ma en haar seun het ingekom en gevra of hulle maar die boekie op die rak langs Sprokie kan sit. Toe stap ek af in Langstraat en by die volgende boekwinkel, toe’s Mot op Griet daar op die rak langs Sprokie. Ek vra toe die kolporteur of hy weet wie die boek versprei, toe sê hy nee, hy weet nie, maar ’n vetterige man en ’n ou vrou het dit hier kom aflewer, gesê hulle kom weer oor ’n maand. Dis Smit en sy vrou, ek sê jou. Dis ook nie Smit se eerste boek nie. Hy’t ’n boek geskryf oor ’n hofsaak tussen hom en die engeekerk, hy’t geld van hulle geëis vir naamskending, en toe die kerk wil uitbetaal, toe sê hy nee, hy soek nie geld nie, hy wou net ’n punt maak, maar gee my maar ’n sent as julle dan nou moet.”
George dink Smit se vrou se jonger dogter is nogals mooi. Sy beman die kasregister soos iemand wat gebore is om dit te doen, maar haar voorkoms is bedrieglik want sy aspireer heimlik om in ’n videowinkel te werk. Haar suster behartig die boeke in ’n bedompige agterkamertjie. Daar is baie dinge wat nie daar opgeskryf word nie, daar is baie dinge wat ons nooit sal weet nie. Mevrou Smit sit agter die negosietafel en brei, mis gereeld ’n paar steke. Gert Smit sit op ’n uitkyktorinkie, smelt in sy kroegstoeltjie soos ’n aarbeiroomys, kyk dat niemand iets steel nie, kyk hoe George deur die gangetjies dwaal, op soek na ProNutro.
“Waar’s die ProNutro?”
“Ek hou dit nie aan nie.”
“Het jy nog ’n eksemplaar van jou boek?”
“Waarvan praat jy?”
George koop die koerant, ’n halfkilo polonie en ’n liter Coke, lag toe hy uitstap.
George sit ’n dag langs die kerktoring om. Rook. Luister hoe die onsigbare koster sy rondtes doen, die klok lui, die fokken outomaat. U is die Christus, die Seun van die Lewende God staan op die hoeksteen geskryf. Die kerk is geopen ’n maand ná Verwoerd se dood. Dit was maar ’n moeilike maand. Mense het gerou. Ou Jim Moore het die laaste sand vir die plaveisel aangery. Bedags het hy sand aangery. Snags het hy by die kroeg gestaan en wieg, ’n driedubbele White Horse in die hand, en wanneer hy nog een wil hê, het hy gesê: “Give me the body of a thousand men!” Met die opening was die kerk stampvol voor die tyd en kriewelrig ’n rukkie later, want waar bly Jim? Hy moet kom open, die dominee staan al en wieg. Ou Jim maak eers klaar in die kroeg, spring op sy wit perd, vaar die huis van die Here binne: “Ek het hierdie kerk gebou! So sê die Here: Die hemel is my troon en die aarde die voetbank van my voete. Waar is dan die huis wat julle vir My sal bou? En waar die plek wat my rusplek sal wees? Want my hand het al hierdie dinge gemaak. My lorries. My grond. My volk. Ek het hierdie kerk gebou terwyl julle almal op julle stoepe gesit het, handjies gevou in gebed. Noudat die werk klaar is, nou sit julle almal hier, handjies gevou in gebed. Ek sit nooit weer my voet hier nie. So sê die Here. Amen.”
In elke lieweheersdorpie staan die engeekerk in Kerkstraat, maar in Blyverby staan die engeekerk in Niekerkstraat. En dít is Jacob Israel Moore