və dərhal geriyə – Los-Ancelesə qayıdarlar. Palm-Sprinqsdə istirahəti isə başqa həftənin sonuna keçirərlər – Çarli buna da söz verirdi.
Çarli kostyumunu evdən götürüb qayıdanda Susanna artıq nə lazımdısa yığmışdı. O, birbaşa telefona yaxınlaşdı və birinci sinifdə iki təyyarə bileti sifariş etdi. Ardınca Sinsinnatiyə, «Brodhem» otelinə zəng vurdu və ikinəfərlik nömrə kirayələdi.
– Yox, cəmi bir gecəlik. Ertəsi gün səhər tezdən otağı təhvil verəcəyik.
Təyyarənin təkərləri Los-Ancelesin beton uçuş zolağından qopan kimi Çarli dalbadal iki kiçik stəkan viski içdi, oturacağında yerini rahladı və üzünü pəncərəyə çevirib yuxuya getdi. Susanna təklikdə balıq kürüsündən yaxma yeyə-yeyə şampan şərabı içdi. Şərab xoşuna gəlmədi, qızın özü kimi incik və sönük idi, güclə köpüklənirdi. Qədəhin dibindən qalxan hər köpük sanki Susannanı bir az da ölgünləşdirirdi: Çarli Bebbitt yenə onsuz keçinirdi.
Təyyarədə yemək paylananda da Çarli oyanmadı, Susanna isə onu qaldırmağa cəhd göstərmədi. Görünür, son günlərin gərginliyi Çarlini tamamilə əldən salmışdı. Susanna tək qalmağı ilə barışıb salatdan xırda doğranmış omar tikələrini dənlədi, qızardılmış kornuoll cücəsinin yarısını yedi.
Çarli bir də təyyarə enəndə gözlərini açdı və dərhal möhkəm aclıq hiss etdi. Gözəgəlimli sarısaç təyyarə bələdçisi artıq yemək verməyin gec olduğunu, mətbəxin bağlandığını dedi və təəssüf etdiyini bildirdi. Çarli ona «bir nömrəli» (ağlı başdan çıxaran!) gülüşü ilə cavab verdi və yumşaq səslə dedi:
– Bağışla, mənim mələyim, sənə narahatlıq yaradıram, sadəcə, bu gün səhərdən dilimə heç nə dəyməyib, acından ölürəm.
Bir neçə dəqiqədən sonra bələdçi əlində ağır məcməyi geri qayıtdı. Məcməyi dadlı yeməklərlə dolu idi: soyuq dəniz xərçəngləri, can ətindən zərif steyk («heç mənə can əti vermədilər», – deyə Susanna fikirləşdi), qızarmış kartof, salat, isti köpməcələr, şokoladlı muss, təzəcə dəmlənmiş qəhvə və konyak.
– Bu sizə bəs edərmi? – bələdçi canıyananlıq etdi.
«Bir nömrəli» təbəssüm bu dəfə Çarlinin bütün sifətinə yayıldı.
– Siz mənim cavan ömrümü xilas etdiniz, – o, şəhvətlə dedi. – Heç bilmirəm, xəcalətinizdən necə çıxım.
«Bilirsən, – Susanna iştahla yeyən Çarliyə baxıb düşündü. – Mərc gəlməyə hazıram ki, çox yaxşı bilirsən».
Mehmanxana Susannanı təəccübləndirdi. Böyük və vaxtilə kübar «Brodhem»in qədimliyi dərhal nəzərə çarpırdı. Mehmanxananın köhnə cah-calalının izləri hələ itməmişdi, amma çat vermiş mərmər döşəməsi, parlaqlığını itirmiş büllur çilçıraqları onun bugünkü nüfuzundan yox, keçmiş qüdrətindən xəbər verirdi.
Çarli Bebbitt yeniliyi, parlaqlığı, müasirliyi sevirdi. Burada isə hər şey fərqli idi.
Onları qeydiyyatdan keçirib kirayələdikləri miskin nömrəyə apardılar. Susanna yorğunluqdan güclə ayaq üstə dururdu. Yuxusu gözündən tökülürdü, yatmaqdan başqa heç nə istəmirdi. Sabah onları çətin gün gözləyirdi, hərçənd bu gün də asan olmamışdı. Suvağı tökülmüş hündür tavan, nə vaxtsa qızılı rəngdə olmuş, sürtülməkdən ağarmış karnizlər, tülək məxmər pərdələr gözləri önündə axırdı. Təkcə ikinəfərlik geniş çarpayını və az qala çarpayı boyda olan qədimi vannanı görəndə Susannanın bəbəkləri reaksiya verdi. Təcili vanna qəbul edib yatağa girdi.
Çarli onun yanında uzanmışdı. Gözləri açıq idi, siqareti siqaretə calayır və qaranlığa baxırdı.
Bazar günü də çox gözlənilməz başladı. Susanna dəfn mərasiminə uyğun – ayaqqabılarından tutmuş düymələrinə qədər qara libasda yataq otağından çıxanda Çarli güzgünün qabağında qalstukunu düzəldirdi. Nəsə, qəribə görkəmi var idi. Amma bu qəribəliyin nədən ibarət olduğunu Susanna ayırd edə bilmirdi.
Çarlinin əynindəki kostyum onun əvvəlki geyimlərindən fərqlənirdi: bəlkə, köhnə dəbdə olması ilə, bəlkə, sıx tünd zolaqları ilə seçilirdi. Amma bu paltar Çarlini dəyişmişdi. İndi o, adamın kənardan baxanda həsəd apardığı, rəğbət bəslədiyi Ancelinoya – nöqsansız, təmizliyi və dərrakəsi zərrə qədər şübhə doğurmayan gənc iş adamına çevrilmişdi. Köhnə avtomobillər alıb-satan Hollivud alverçisindən əsər-əlamət qalmamışdı. Yalnız bu gənc iş adamı həmişəki qara eynəyini gözlərinə taxanda Susanna qarşısında məhz Çarli Bebbittin dayandığına inandı.
Ən qəribəsi isə o idi ki, Çarlinin yeni siması növbəti maska deyildi, onun bütün görkəmindən süzülən ləyaqət hansısa təzə oyunun başlanğıcından xəbər vermirdi. Susannaya bu, gün kimi aydın idi.
İcarəyə götürdükləri maşın mehmanxananın fırlanan qapılarının ağzında gözləyirdi. Qara və sadə «linkoln» onların iştirak edəcəkləri mərasimin xarakterinə uyğun idi. Susanna Çarlinin dəfnə qırmızı rəngli «kadillak»da gedəcəyini düşünmürdü, bununla belə, onun təvazökarlığına təəccübləndi. Daha bir sürpriz!
Maşın Sinsinnatinin mərkəzi küçələri ilə şəhərətrafı məhəllələrə doğru irəliləyirdi. Onlar yanaşı oturub susurdular. Beton, kərpic və polad konstruksiyalar öz yerini yaşıllıqlara, kiçik birmərtəbəli evlərə verdi, sonra daha dəbdəbəli, mühafizə sistemli hündür hasarların arxasında sıra ilə düzülmüş binaların qarşısından keçdilər və nəhayət, qəbiristanlığın daş darvazasından içəri girdilər. Bura reklam prospektlərində nəşr olunan şəkillər qədər gözəl, 1835-ci ildən əsası qoyulmuş nəhəng xatirə parkı idi. Yumru təpələrin ətrafındakı yaşıl çəmənliklərdə çoxlu sərv və söyüd ağacları əkilmişdi. Onların kölgəliyində, mərmər sərdabələr və qranit sinədaşları altında uyuyan ölülər səbirlə məhşər gününü gözləyirdilər.
Dəfn mərasimi təpələrdən birinin üstündə, çox gözəl mənzərəli yerdə keçirilirdi. On-on beş nəfər ağsaç, qara paltarlı, mötəbər görkəmli qadın və kişi açıq məzarın ətrafına toplaşmışdı. Tünd-mavi rəngli yay səması, rahibin al-qırmızı mantiyası və üzərində «Senford Bebbittə» yazılmış qızılgül əklili bu ağ-qara mənzərəni canlandırırdı.
Maşın təpənin ətəyində dayandı, Çarli düşüb pencəyinin qollarını və ətəyini çəkdi. Hamının nəzərləri ona dikildi.
– Məncə, burada səni gözləyirdilər, – Susanna pıçıldadı.
Çarli çiyinlərini düzəltdi, kədərli sükut içində yamacı qalxdı. Susanna onun arxasınca, bir neçə addım geridə gedirdi. Onlar məzara yaxınlaşıb dayanan kimi mərasim başlandı. Çarli ilə Susanna səslərini çıxarmır, himn oxuyanlara qoşulmur, rahibin dediklərini təkrarlamırdılar. Yalnız rahib İncildən İsa Məsihin «Mən Dirilik və Həyatam» sözlərini şahid gətirəndə Susanna xaç çevirdi. Əli öz-özünə qalxdı.
Mərasim qısa çəkdi, çox tez qurtardı. Çarli bahalı, bürünc naxışları olan tabutun üstünə bir ovuc torpaq atdı, göz yaşı axıtmadan, heç bir söz demədən