эришилса, мазкур китобни ёзишдан наф ҳам йўқдек эди.
– Керакли пайтда керакли инсонлар пайдо бўлгани туфайли Грузияга омад кулиб боқди. Ёки бундай эмасми?
– Албатта, бизда яхши кадрлар бор эди. Лекин уларнинг сони етарли эмасди. Бир неча сиёсий партиялар коалицияси сифатида парламентга киргандик. Ҳар доим одамларни йиғиш билан банд бўлдик. Улар орасида вақтинча келиб-кетадиганлари ҳам учраб турарди. Лекин умуман олганда, ўша жамоа ўзаги сақланиб қолганди.
Мана, масалан, Шеварднадзе атайлаб ҳар хил одамларни йиққанди, чунки инсонларни қандайдир ғоялар эмас, ҳокимиятга интиқлик ва коррупцияда иштирок этиш бириктириши керак, деб ўйларди. Ташқаридан чиройли кўриниши учун ислоҳотчиларнинг кичик гуруҳи ҳам бор эди. Бизнинг вазиятимизда эса жиддий сиёсий куч саҳнага чиққанди. Аслида ҳатто шу куч ҳам тўлиқ парламентни шакллантириш учун етарли эмас, ҳукуматни шакллантириш ҳақида-ку, гапирмаса ҳам бўлаверади.
Мисол учун ташқи ишлар вазири лавозимига келиб чиқиши грузин муҳожирлари оиласига бориб тақаладиган Тбилисидаги француз элчиси (Саломе Зурабишвили)ни тайинладик. Ва барчаси ўз-ўзидан изга тушиб кетади, деб ўйлагандик. Аслида эса, юмшоқ қилиб айтганда, бу аёлнинг қарашлари бизга анча тушунарсиз бўлиб чиқди. Қандайдир вақт давомида балки, у барча нарсани яхши билар, эҳтимол, биз тушунмаётгандирмиз, деган хаёлда бўлдик. Норозилик аста-секинлик билан йиғилиб борди. Шунда парламент биринчи бўлиб ундан истеъфога чиқишини сўради.
– Иқтисодий ривожланиш вазири ҳақида нима дея оласиз?
– Россияда шундай олигарх, либерал – Каха Бендукидзе бор экани ҳақида билардик. Лекин у аслида қандай одам эканлиги жуда оз сонли инсонларгагина маълум эди. У билан гаплашдик. Биздан барча нарсаларни сотиб олгани келган бошқа рус олигархлари сафида у ҳам бор эди. Кейин эса бу сафардан бизга фақат Бендукидзе “мерос бўлиб қолган”и ойдинлашди. У бор-йўғи беш дақиқа сўзлади, лекин менда жуда яхши таассурот қолдирди. Сўнгра мен Зураб Жванияга балки, бу инсонни вазир этиб тайинлармиз, дедим. Уни шу тарзда ишга ёллаган эдик.
– Билишимча, масалан, Эроси Кицмаришвилининг фикрига кўра, иқтисодий сценарийларни танлашда бошқа муқобил йўллар ҳам бўлган…
– Кицмаришвили “Рустави-2” 24 аввало Жванияга ёрдам берган, кейин охирги босқичда, сайловларда ҳақиқатан ғалаба қилганимиз туфайли, бизга ҳам кўмаклашишга мажбур бўлган экан, демак, ўзининг грузин Березовскийсига айланиши учун айни давр келди, деган фикрда бўлган. Натижада тўлов сифатида унга бутун бизнесни беришимизни талаб қилди ва бунга жавобан кескин рад жавобини олди. Шу тарзда йўлларимиз айро тушди. У бизга ёрдам кўрсатганига миннатдорлик ўрнида грузин иқтисодиёти назоратини қўлга олишни истади. Биз эса ҳеч кимга бу тарзда миннатдорлик билдирмаймиз. Коррупцияга учраган бир гуруҳни худди шундай бошқа бир муқобилига алмаштириш учун майдонга чиқмаганмиз. Биз ўйин қоидаларини ўзгартириш учун келганмиз.
Мана,