– Инсон қалби жуда мураккаб, ўтган сафар жарроҳлар қалб хасталигини даволаши мумкин, аммо ёмон қалбни яхши қилишга ожиз, деган эдингиз. Қалбингизни билаётирман.
Нигора Ҳабиб билан хайрлашиб, уйга кириб келгач, бу учрашувнинг жуда кўнгилдагидек бўлганини хаёлидан ўтказди. Негадир бу йигитнинг ўй-хаёллари, фикри, бир сўз билан айтганда, дунёқараши севикли профессори Мавлонзодага жуда ўхшаб кетарди. Профессор ўзининг мазмунли маърузалари билан талабалари ичида ғоятда машҳур, эллик ёшлардан ошган бу олим баъзан анатомия қолиб, миллий онг ва миллий фазилатлар, инсонийлик ҳақида гапириб кетарди, ўқув дастурида йўқ бу гаплар талабаларга ёққанда қандоқ! Отаси зиёли киши бўлгани, у қадим Бухорода профессор Фитрат билан таниш экани, бир кун келиб Абдулла Қодирий, Чўлпон, Фитратлар тупроқдан бош кўтариб чиқажакларини аниқ ишонч билан гапирарди. Профессор Мавлонзода Нигоранинг адаси билан ҳам таниш, тўғрироғи, бу машҳур профессорни Жамшидбек Зулфиқоров яхши биларди, Ўзбекистонда Қори-Ниёзий, Ҳабиб Абдуллаев, Яҳё Ғуломовлардан кейин ўнта атоқли профессорлар бўлса, улар ичида Мавлонзода ҳам бор, дерди адаси. Унинг дарс соатларида аудиторияга талабалар тўлиб кетар, баъзан бир неча «оқим»лар бирлаштирилиб, бир томони баланд, қия қурилган катта залда маъруза ўқирди. Дарсдан сўнг талабалар ўртасида унинг баъзи сўзлари оғиздан оғизга кўчар, мутолаа қилинарди, ҳозир буларнинг бари Нигоранинг кўз олдига келди. Профессорни эслаш Ҳабибнинг обрўсини яна ҳам оширди – негадир уларнинг дунёқараши жуда яқин. Профессор қаҳратон қишда ҳафтада икки-уч бор Ўрдага бориб, анҳорда чўмилар, у «моржлар жамияти»нинг аъзоси ҳам эди. Одамлар енгил машинада юрса, у баъзан ҳеч ким қилмайдиган қилиқни қилиб – велосипед миниб институтга келарди. Ҳабибда ҳам шунга ўхшаш одатлар бор, велосипедни яхши кўришини, баъзан минишини айтган эди: хитойлар, вьетнамликлар бекорга велосипед минишмайди, бунда ҳикмат кўп, дерди Ҳабиб. Профессор Мавлонзоданинг спорт билан шуғулланишини ҳам талабалар яхши билишарди – улар билмайдиган сир-у асрор йўқ дунёда. Профессорнинг соғлом бўлиш, узоқ яшаш учун тинимсиз бадантарбия билан машғул бўлиш лозимлиги, ўзи бунга қаттиқ риоя қилишини ҳам билишарди. Севикли профессорлари юзга кириши, бу забардаст, соғлом одам жуда узоқ яшаса керак, дейишарди. Яхши одамлар узоқ яшайверсин, дерди Нигора бувисидан ўрганган гапни баъзан такрорлаб.
Нигора қалин дафтарини варақлаб, профессорнинг маърузаларидан ёзиб олган баъзи фикрларга кўз ташларди: «Ижодкорки, ўзини тинимсиз телевизорга – ойнаи жаҳонга уравердими, бу унинг ижоддан тўхтаганидан далолатдир. Бу ўз юзини кўрсатиш, ўзлигини таманно этишга жон-жаҳдлари билан киришиш – қуриб-қовжираш талвасаси. Йўқлик аламини бор деб кўрсатишга уринишдир. Кал тароққа ўч бўлгандай…»
«Киши ҳар қанча зако бўлмасин, алломаю номдор, мансаб-у баобрў бўлмасин, барибир халққа мурожаат этади, чунки ўша алломаларни халқ беради. Халқ заковатига чегара йўқ, фарзандларга илм бераётган домлаларни ҳам халқ беради. Анъаналаримиз, одатларимиз хусусида отахонлардан, кўпни кўрган оқсоқоллардан ошириб