уйлантирди. Тўй куни узрли юмуш чиқиб қолиб, бир ҳафтадан кейин “Қутлуғ бўлсин”га бордик. Зўр хурсандчилик билан кутиб олдилар. Одатга кўра, биринчи таомга шўрва олиб киришди. Бир қошиқ ичдим-у, иккинчисига иштаҳам бўғилди. Шўрва ниҳоят даражада бемаза эди. Мен баъзан таомга инжиқликни ошириб юбораман. Таомни бемаза, демасам ҳам бир баҳона билан қўл тортаман. Шерикларим бу камчиликдан холи эдилар, шунга қарамасдан улар ҳам косани суриб қўйдилар. Мезбон буни сезиб: “Ҳозир қандай қилиб бўлса ҳам, шўрвани охиригача ичиб қўясизлар. Келиним бугун биринчи марта бир ўзи мустақил таом пиширди. Косада бир қошиқ қолса ҳам кўнгли оғрийди”, деди. Дўстим табиатан кескинроқ, ҳатто жиззакироқ эди. Бу ҳолатда ғоят босиқлик ва донолик билан гапирганига қойил қолдим. Ана шу донолиги сабабли мен ҳам инжиқлигимни енга олдим.
Қани эди, барча қайноталар шу дўстим каби донишманд бўлса!
Сиз оиланинг хожаси экансиз, демак барча ишларда масъулсиз. Биринчи галда исрофгарчиликка йўл қўймаслигингиз керак. Бу фақат насиҳат ёки талаб билан амалга ошмайди. Доимий назорат керак. Сабзавотларни яхши сақламай иритиб юбориш, нонни моғорлатиш, овқатни ачитиш – аёллар йўл қўйган камчиликнинг самараси. Бундан ташқари электр чироқ, газ бекордан-бекорга ёниб туради. Кўп оилаларда аёлларнинг эътиборсизлиги туфайли чойнаклар эриб кетади. “Маҳаллада дув-дув гап” кинофильмидаги самоварнинг эриб тушиш манзараси ёдингиздами? Ҳозир самовар йўқ, газ плитасида эриб кетадиган чойнаклар, куядиган дазмоллар бор. Эътиборсизлик туфайли ёнғин чиқиш ҳолатлари ҳам учраб туради. Агар танбеҳ берсангиз хотинингиз ҳам, келин ҳам “Вой, эсимдан чиқибди”, деб баҳона қилади. Эсдан чиқаргани рост, атай куйдирмайди. Демоқчиманки, сиз назоратчи сифатида бу жиҳозларни кузатиб юришдан чарчаманг. Бу камчилик фақат сизнинг оилангизга хос эмас, фикримча 98-99 фоиз хонадонда шу иллат мавжуд. Каминанинг хонадони ҳам шулар жумласидандир ва насиҳат қилишга сабабни узоқдан қидирганим йўқ.
“Оилангизда нон исрофига қандай қарайсиз?” – деб сўрамоқчи эдим. Ўйлай-ўйлай саволга ўзгартиш киритдим:
“Оилангиздаги нон исрофига нима учун бефарқ қарайсиз?”
Саволни бу тарзда кўндаланг қўйишимга сабаб – бугунги кунда деярли барча оилаларда нон исрофига кўзимиз тушади. Бугун 45-50 ёшида келин тушираётган қайнота ва қайноналар болалик чоқларида нонга муҳтож бўлмаганлар, шунданмикин, нон қадрини билмайдилар, деган гапларни ҳам эшитаман. Бу гапларда жон бор, лекин болалигида қорни тўйиб нон емаганлар нон қадрини билади, нонни исроф қилишга йўл қўймайди, дейиш ҳам бир ёқлама тўғри. Нонга муҳтож бўлмаган одамга нонни исроф қилавериш ҳуқуқи берилмаган. Нонни қадрлашга доир қанчадан-қанча ҳикматлар, ҳаётий мисоллар бор. Агар келинингиз, ўғлингиз, сўнг набираларингиз нонни қадрламас экан, биринчи галда сиз айбдорсиз. Уларга бу борада тарбия бермагансиз.
Мен оиладаги бешинчи фарзандман. Худога шукр, икки акам, икки опам борлар. Урушдан кейинги оғир кунларда туғилган эканман. Дадам-аямнинг, опаларим ва акаларимнинг ярим оч, ярим юпун