бўйсундириш учун катта қўшин билан ҳаракатланиб Пўлати қишлоғида Абдураҳмон халфа хонадонида жойлашади, ўз мавридини топиб Амирга Абдураҳмон халфа:
– Шу кеча-кундузда Шаҳрисабзга қўшин тортишнинг ҳожати йўқ кўриняпти, бу жуда хатарли юриш бўлади, – деб тушунтиради. Амир ўз қароридан қайтмай, юришни давом эттиради ва муваффақиятсизликка учрайди, қайтишда эса халфага:
– Сиз ҳақ экансиз, – деб ўтиб кетади.
Шаҳрисабзга Амир кейинги юриш қилганда:
– Буёғи қандай бўлади? – деганда:
– Зафарли бўлади, – деб жавоб беради, амир зафар қучиб қайтади.
Халфага инъомлар ҳадя этади.
Ўзини ҳурмат қилган ҳар бир пўлатилик Абдураҳмон халфа қабристонидан ўтганда ётганлар руҳи покларига дуолар қилиб ўтади.
Бу ерда боболар ва момолар, уларнинг нидолари, кўксининг битмаган яраси, ҳеч кимдан ёмонлиқ кутмаган дуолари, бир калима Қуръони карим оятларига зору муштоқлар ётибди.
Пўлатида Абдураҳмон халфа сингари улуғликни ўзида мужассам этган кўп инсонлар ўтган бўлса керак.
Қизил империя бундай муқаддас ва мўътабар жойларнинг кўпини динпарастлар маскани сифатида қийратди, яксон қилди.
Дунё азалдан ҳисоб-китоблидир, унинг мушкули ва тугунлари кўп, инсон тўқ юрган дамларида Оллоҳга шукрлар қилиб яшаши керак.
Қоҳирада, Дамашқда, Марокашда, Қозонда ва Бухорода таҳсил олиб, Қуръони каримни ёддан биладиган муллаларимиз исломий ва дунёвий илмларни мукаммал билган, лекин улар илмсиз деб ерга урилган, араб имлосида улар берган савод натижасида ўқувчилар Шарқ ва Ғарб илмини сувдай билганлар. Фақат русча таълим олган ўқувчиларгина саводли ҳисобланган, араб имлосида ёзишни, ўқишни биладиган кишилар умуман эътиборга олинмаган, имкон топилса-топилмаса турли йўллар билан улар қатағон қилинган.
Озод яшаш ҳуқуқидан маҳрум эди.
1960 йили миллий республикаларда, айниқса, ислом дини кенг тарқалган Ўрта Осиёда мачитлар ишлаши қаттиқ назоратга олинган, кўпчилиги ёпилган, ҳатто эскириб кетган деган баҳона билан бузиб ташланган.
Дин қўмитаси кексалар билан мажлис ўтказиб, эскирган деган баҳона билан бузиб ташлансин деган қарор ёзилиб, амалга оширилган.
Худди шундай қарор мачит эскирган, зудлик билан бузиш керак деб Пўлатидаги Абдураҳмон халфа мачити тўғрисида ҳам қабул қилинган, отам хабарни аниқ билгандан сўнг, зудлик билан қарияларни ва мачит имомини Абдураҳмон халфанинг чевараси Махсум бобоникига тўплаб:
– Ота-боболаримиздан бизга ёдгорлик бўлиб қолган ягона мачит бузилиши керакми? Ёки вақтинча колхозга омборхона қилиб қўйишимиз маъқулми? – деб мурожаат қилади.
– Раис, оғалар кейин сизни ўз ҳолингизга қўймайди. Сўқир ҳам ёрқин туш кўра олади, қафасдаги қуш билан учиб юрган қушни бир тасаввур қилинг, эркинлик хумори кимни соғинтирмайди. Халқимизни бахтига сиз кераксиз, масжидни бузаверсин, бизлар розимиз, – деб Махсум бобо йиғлаб юборади.
– Йўқ, мен масжидни буздиролмайман, қабрғистонда ётганларнинг арвоҳи қўймайди, эрталабгача колхоз мол-мулкини