сўзлар деган гумроҳ дўстларим?!
Худога шукурки, большевик шайтонларга алданмаган, ҳар қандай шароитда ҳам юрагини пок сақлаб қолган ижодкорлар бор эди. Рауф Парфини тоза юраклилар сардори десам, ҳақиқатни айтган бўламан. Рауф Парфи ижоди совет даврида мақталмаган, ўзи кичик амални ҳам эгалламаган. Истиқлол тонгида унга “Ўзбекистон халқ шоири” унвони берилиши ҳақиқат тантанаси эди.
Ҳақиқатни айтишда ҳар бир ижодкорнинг ўз услуби бўлади. Абдулла Орипов услубини тезоқар сойга, Эркин Воҳидовникини тонгги насимга ўхшатаман. Рауф Парфининг бошқалардан фарқи – унинг ижод пойдеворини чуқур фалсафа ташкил этади. Бу шоир қалбида вулқон қуввати бор. Лекин у шунчаки портламайди. Табиатдаги вулқон ваҳшати, оловидан инсониятга наф йўқ, аксинча, кулфат бор. Халқ ва миллат дардидаги вулқон ақл қуввати билан бирлашгач, гўзал руҳий натижалар беради. Рауф акадаги бу қувватни ҳаммадан илгари пайқаган устозимиз Асқад Мухтор 1965 йилдаёқ ёзган эдилар:
“…Шу шеърларни ўқиб чиқиб, ўзингизга савол беринг: ўзбек шоирларидан кимнинг шеърларини эслатади? Ҳамид Олимжоннингми? Балки Усмон Носирнингдир? Амин Умарий-чи, яқин эмасми?
Йўқ, мен бу саволга аниқ жавоб бера олмайман. Рауф Парфи, менимча, ҳеч кимникига ўхшамаган овоз билан куйлай бошлади. Бундай ҳодиса шеърият учун жуда қиммат. Бундай шоир ижодининг бошиданоқ шеъриятга янги бир ранг, сарин бир нафас қўша бошлайди. Маълумки, ҳар бир миллий шеърият ранг-баранг, ўзига хос талантларга қанчалик бой бўлса, у шу қадар катта эмоционал кучга эга бўлади.
Рауф Парфи ҳар бир шеърида одамнинг мураккаб руҳий дунёсидаги бирон ҳолатни тутиб олиб, суратлайди. Бу қийин ижодий процесс. Лекин Рауфнинг сатрларида бу қийналиш билинмайди, улар гўё осон кўчгандек равон, табиий, самимий. Бу шеърларда декларативлик ҳам, насиҳат ҳам, иллюстрация ҳам, дидактив яланғочлик ҳам йўқ. Улар шоирнинг завқ дунёсидан туғилган. Агар бу дунё тобора кенгайса, тўлқин урса, инсоний эҳтирос ва гражданлик ҳислари билан янада бойиса, Рауф Парфи, шубҳасиз, ҳассос шоир бўлади”.
Раҳматли устозимиз адашмаган эдилар, орадан ҳеч қанча вақт ўтмай, ўзбек шеъриятини Рауф Парфи ижодисиз тасаввур қилиб бўлмай қолди.
Шоир ва шеърият хусусида Рауф аканинг ўзлари лўнда қилиб деганларки:
“Шоир ҳақида, шеърият ҳақида минг йиллардан буён баҳслашадилар, тортишадилар. Шоирнинг шахсияти, шеърнинг моҳияти тўғрисида истаганча сўзлаш мумкин, аммо ҳар бир шеърхон, олим ўзича таҳлил қилади, ўзича ҳукм чиқаради – ўз билими, табиат ва жамият ҳақидаги тушунчалари, англашлари доирасида, коинотни идрок этиш салоҳияти даражасида, албатта.
Барча шеър ёзадиганларни Шоир деб аташ мумкинми? Йўқ. Барча йўлларни тинтиб, эсанкираб келаётган кимса Шахсми? Йўқ. Кунига юзлаб, минглаб ёзилаётган шеърлар – шеърми? Йўқ. Ҳақиқатан ҳам, шеър кўп, Шоир йўқ, дейишимга боис – шоир оз, шоир нодир бир ҳодисаким, уни сўз билан ифодалаш қийин. Уни Сўзсиз англаш мумкин, холос. Инсон доимо шоирга, яъни тўғри сўзга – бу чексиз дунё билан уйғун сўзга муҳтож. Шоирларнинг камлиги, озлиги ҳақиқатнинг озлиги, камчиллигидир”.
“Шоир халқнинг озодликка бўлган интилиш кучини, мустамлакачиликка нисбатан нафрат кучини, диёрига бўлган муҳаббатини ўзида қанчалик жамлай олса, у шунчалик кучли ва забардаст бўлади. Унинг истеъдоди мана шу қувватдан куч