УРФОН ОТАЖОН

ДАВЛАТ


Скачать книгу

билан шифокор пулга єч таъмагир эмас, балки баданларни бошїарувчисидир, деган фикрга розилик билдирдик-ку. Ёки биз бундай фикрга келмадикми?

      Фрасимах тасдиї билан жавоб берди.

      – Демак, дарўа іам сєзнинг асл маъноси бєйича – эшкакчи эмас, эшкакчилар бошїарувчисидир.

      Фрасимах эътироз билдирмади.

      – Шундай їилиб, бундай дарўа, унинг єзи бошїарувчи іам, дарўага эмас, балки эшкакчига, яъни унга їулої соладиганга, фойдали нарсани назарда тутади ва таъйин этади.

      Фрасимах бу фикрга їийинчилик билан їєшилди.

      – Демак Фрасимах, ниманидир бошїараётган іар їандай одам, бошїарувчи бєлгани учун іам, унинг єзига фойдали (яроїли) бєлган нарсани эмас, балки унга бєйсунган одамга яроїли нарсани назарда тутади ва тайинлайди іамда шу одам учун нимадир яратади. У (яъни дарўа-бошїарувчи – тарж.) нима деб гапирса іам, нимадир їилса іам, єзига їарам бєлган одамга яроїли ва тєўри келадиганига аіамият беради.

      Биз єз баісимизда шундай фикрга келиб, барча іозир бєлган одамларга адолатнинг аввалги тушунтирилиши єзининг їарама-їаршисига айлангани равшан бєлгач, Фрасимах жавоб бериш єрнига бехосдан бундай савол берди:

      – Суїрот, менга айтчи, сенинг энаганг борми?

      – Нима? – дедим мен. – Бундай саволлар бериш єрнига жавоб берганинг яхширої эди.

      – Сенинг энаганг бурнингни ортиб їєйишни унутмаслин, сен їєйларни чєпонлардан ажратолмас экансан.

      – Нега бундай деяпсан, – дедим мен.

      – Чунки сен, гєё чєпонлар ёки молбоїарлар уларни семиртириб ва парваришлаганларида їєйлар ва молларнинг манфаатлари іаїида ўамхєрлик їиладилар ва бу ишни мулкдорларнинг ва єзларининг манфаатлари учун эмас, балки бошїа бир маїсадда бажарадилар, деб єйлайсан. Сен, гєёки давлатларда іукмдорлар – іаїиїатан іам іукмдорлик їиладиганлари, – єз фуїароларига чєпонларнинг їєйларга бєлган муносабатларидан єзгачарої муносабатда бєладилар ва гєёки улар кундузию кечаси єзларига їаердан фойда олишдан бошїа бирор нарсани єйлайдилар деган фикрдасан. «Адолатлилик», «адолат», «адолатсизлилик», «адолатсизлик» – сен булардан шундай узоїдасанки, іатто: адолат ва адолатлилик – туб маъносида бу бошїа бировнинг фаровонлиги, бу – энг кучлини, іукмдорни їаноатлантирадиган бир нарса бєлиб, тобеъ ижрочисга эса мутлаї зарарлигини, адолатсизлик эса – бунинг акси: – у содда ва шунинг учун адолатли одамлар устидан іукмдорлик їилишини іам билмайсан. Яуїаролар, іукмдорга яроїли нарсани бажарадилар, чунки унинг їєлида куч бор. Улар (фуїаролар) яхши ижрочи бєлганлари учун у (іукмдор) фаровон, уларнинг єзлари эса бундан бебаірадирлар.

      Буюк соддадил Суїрот, адолатсиз одам билан солиштирилганида адолатли одам ютїазишига эътибор бермої керак. Аввало одамлар орасидаги єзаро муносабатлардаги мажбуриятларга (эътибор їаратиш зарур): униси ва буниси їандайдир умумий ишни бирга олиб борганларида охирги іисоб-китобда адолатли одамнинг адолатсиздан кєпрої олганини іеч їаердан тополмайсан, аксинча, у доимо камрої олади. Сєнгра, давлат