бўшашиб суянди. Юзлари оппоқ, қўлларини мушт қилган ҳолда икки чаккасини ушлади, кейин бармоқлари орасида ғижимланган, кўкариброқ қолган бир парча қоғозни қалтирабёзади.
Хайри опа калишини киймасдан чопиб бориб ўғлининг пешонасидан ушлади. Дастурхон сурилиб чойнак ағдарилди. Қайноқ чой Тожихон опанинг оёғини жизиллатди.
Ҳеч нарса англамасдан анграйган Тожихон опа «Ҳа-ҳа, ҳа-ҳа», дер, лекин аллақандай фожиани юраги билан сезиб ўтирган жойида анавиқоғоз сингарититрарди.
Ғойибжоннинг ўз эҳтиётсизлиги натижасидан ҳалоқ бўлганлиги тўғрисидаги машъум телеграмма бутунқишлоқни оёққа турғизди.Бутун қишлоқ фотиҳага келди.
Узоқ вақт Тожихон опанинг ҳовлисидан фарёд аримади.
Узоқ вақт бу маҳалладан ўтгувчилар дадил бош кўтариб юролмай қолди.
Узоқ вақт бу ўлимга ҳамма-ҳамма гуноҳкор каби муштипар опа билан ҳеч ким юзма-юз бўлолмади. Узоқ вақт ёлғиз аёлнинг “О-о-о-оҳ, қасдинг бормиди, фалак” деган нидоси эшитилиб турди.
Тожихон опажудоликка чидолмай қаттиқ касал бўлиб ётиб қолди.
Ғойибжон тупроққа узатилган куни Мунисхон ўғил туғди. Исми Қобилжон қўйилди. Тожихон опа касалликдан турган бўлса-да, мункиллаб, қариб кетди.
Мунисхон Ғойибжоннинг йилини ўтказиб ота-онасининг уйига бутунлайкўчадиган бўлди. Кичкина Ғойибжонни доимо соғинадиган Тожихон опанинг бир оёғиқудалариникида бўлиб қолди. Фақат у Мунисхон Ғойибжонга чиқмасдан аввал Холдор исмли йигит билан юрган экан, деган гап чиққандан кейингина бу ёққа келишини камайтирди. Бу гап ростми-ёлғонми, ҳеч ким билмайди. Лекин Холдор Мунисхонга совчи қўйди. Мунисхон Ғойибжонни олиб қайнонаси билан шу хусусдамаслаҳатлашгани келди. Тожихон опа қаршилик қилмади.
Мунисхон тўйдан кейин ҳам бир неча марта Ғойибжон билан келиб турди. Тожихон опа ҳар сафар Ғойибжонни ўпиб кўзига ёш олар ва:
– Вой негайиғладим-а!– деб овқатга уринарди.
Бир кун Мунисхон ва Ғойибжонлар Тожихон опаникида кечгача қолиб кетишди. Холдорвой уларниолгани келди. Набирасини кўтариб олиб, ёш боладай у ёққа, бу ёққа юрган Тожихон опа: “Кеч бўлди, ётиб қолақолинглар”, деганига кўнишмади.
Ғойибжонбувисининг қўлидан тушмас, “Кетмайман”, деб чирқирарди. Мунисхон конфет берди, бўлмади. Пўписа қилди, бўлмади.
– Тоҳир, бас эркалик, ўчир овозингни, Тоҳир!– деб дўқ урди Холдор. Ғойибжон бувисининг қучоғидан сирғалиб тушди.
Тожихон опанинг юраги орзиқди, бўғзига бир нарса тиқилди. Вужудининг аллақаеридаги жароҳат ачишди. Ачишиб тураберди. Судралиб уйига кирди.
Эрига хўмрайиб қараганча қайнонасининг орқасидан Мунисхон ҳам эргашди. Униг елкасига осилиб йиғлади.
– Хафа бўлманг, метрикада барибир Ғойибжон!– деди.
Кетишди. Тожихон опа бир муддат Ғойибжоннинг суратига қараб турди-да, ташқарига чиқди…
Қош қорайди… Ойнинг сочлари оқарди!!!
II. АДАБИЙ МАҚОЛАЛАР
БИР МАҚОЛАГА ЖАВОБ 12
Тилшунослардан яна бири филология фанлари кандидати А. Рустамов