44 Gün Karabağ Savaşı Sürecinde Azerbaycan. Mehsa Mehdizade

yılları arasında gerek Azerbaycan ve gerekse Ermenistan sınırları içerisinde Ermeni saldırılarına maruz kalan yüz binlerce Azerbaycan Türkü, yurtlarından çıkarılarak Anadolu’ya veya Azerbaycan’ın diğer bölgelerine göç etmek zorunda kalmışlardır” (Hacıyev, 2002: 186). Bu bilgiyi eklemekte de fayda vardır, çoğunluğu Osmanlı topraklarından tehcir edilen Ermeniler ve Nesturiler, İngiliz ve Rusların desteği ile Güney Azerbaycan’ın batı bölgesinde toplanıp askeri üs kurarak bölgeden yerli Azerbaycan Türklerini çıkarmak ve Güney Azerbaycan toprakları üzerinde Ermenistan devleti kurmak maksadıyla binlerce Türkü katledip mallarını yağmaladılar. Çeşitli bölgelerden Güney Azerbaycan’ın batısına toplanan silahlı Ermeni ve Nesturi çetelerinin Güney Azerbaycanlılara yaşattığı mezalim “Ciloluk” olarak bilinmektedir. Bölgeye musallat olmak maksadıyla Güney Azerbaycan’ın batı bölgesine saldıran ve yerli Azerbaycan Türklerini yok etmeye kalkışan Ermeni terör örgütleri Kafkas İslam Ordusu’nun bölgeye gelerek teröristleri püskürtmesi ve saldırılara hazırlıksız yakalanan yerli ahalinin büyük direnişi neticesinde bölgeden kovulmuşlardır ancak geride Azerbaycan Türklerine karşı soykırımın acı izlerini bırakmışlardır.

      Sovyetler Birliği Dönemi’nde Karabağ Sorunu

      Sovyetler Birliği Dönemi’nde göreceli ve geçici bir sessizlik hâkim olsa da Moskova hükümetinin siyasetleri, Ermenilerin elini güçlendirecek potansiyel sorunun oluşması yönünde stratejik izler taşıdığı açıktır. Sarıkaya (2020: 7) ’ya göre, bu dönemde Sovyet Ermenistanı ve Sovyet Azerbaycanı’nda iki toplum arasında geniş çaplı çatışma yaşanmamışsa da alınan kararlarla Ermenistan Sovyet Cumhuriyeti, Azerbaycan Sovyet Cumhuriyeti topraklarının aleyhine peyderpey genişletilmiştir.