олимлар улуғи, Ҳажжож сизни мутлақо бошқа ниятда чақирган эди. Келган пайтингизда лабларингиз қимирлаганини кўрдим. Шунда нималар деган эдингиз?
Ҳасан деди:
– «Эй неъмат ато этгувчи ва кулфатда паноҳ бергувчи Эгам! Оловни Иброҳимга совуқ қилиб, саломат қолдирганингдек, мени ҳам золим Ҳажжож азобидан асраб, саломат қилгин» деб илтижо қилдим.
Нақл қилишларича, шайхнинг муридларидан бири Қуръондан оят ўқилса фарёд қилиб ўзини ерга урар эди.
Ҳасан Басрий деди:
– Бундай қилма.
Мурид деди:
– Бу иш менинг қўлимда эмас.
Ҳасан Басрий деди:
– Агар келсин деб шундай қилсанг, раҳмонийдир, агар чақирмасдан бақирар экансан, бу шайтонийдир.
Ҳажжож ибн Юсуф мингта мулозими билан Ҳасан Басрийнинг зиёратига келди. Ҳасан уларга парво қилмасдан маърузасини давом эттираверди.
Ҳажжож мулозимларига деди:
– Дунёда эр йигитни кўрмоқчи бўлсангиз, Ҳасан Басрийни кўринг.
Ҳасан Басрий намозда кўп йиғлади. Хонақоҳ эшиги олдида бир киши ўтирган эди. У кишининг устига ногоҳ сув томчилади.
Ҳасан деди:
– Эй азиз, ташвишланманг, бу мен осийнинг кўз ёшларимдир.
– Золимларни, фосиқларни, нафсига қул бўлганларни ғийбат қилиш раводир.
– Дунё кезиб охиратини топганни кўрмадик, лекин охиратини қидириб, дунёсини топганларни кўрдик.
Очлик Худойи таолонинг Ер юзидаги лаззатли таомидирки, содиқларнинг бадани ундан қувват олади.
Очлик риёзати муридларга тавбадир.
Олимларнинг жазоланиши қалбларнинг ўлганидир.
Олимлар қаламларининг сиёҳи шаҳидлар қони билан ўлчанади. Шунда олимлар қаламларининг сиёҳи шаҳидлар қонидан оғир келади.
Олимлар юлдузларга ўхшайдилар. Агар кўриниб турса, одамлар улар билан йўл топишади.
Бир кишининг илм ўрганиб, сўнг уни бошқаларга ўргатиши ҳам амал ҳисобланади.
Сўз амал билан дуруст бўлади, амал билан сўз ният билан дуруст бўлади.
Мўмин деган ўз нафсининг ҳокими бўлиши керак. У нафсига Аллоҳ учун ҳисоб бердиради.
Оқил киши зикрдан тафаккурга, тафаккурдан зикрга ўтади. Оқил қалбининг гапиришини талаб қилади. Қалб ҳикматли сўзларни айта бошлайди.
Пул азиз қилган ҳар бир инсонни Аллоҳ хор этади.
Одамзод уч нарсага афсусланиб бу дунёдан ўтади: тўплаган моли ва бойлиги билан тўймайди, орзуларига эриша олмайди, охират ҳаёти учун ҳозирлигини қила олмайди.
Энг ваҳший ҳайвон ҳам нафсингчалик қармоқ билан илинтиришга лойиқ эмас.
Торлик (зиқналик) қилманглар, акс ҳолда сизларга торлик қилинади.
Тўртта нарса кишининг мурувватидандир: тилининг ростгўйлиги, биродарларининг хато-камчиликларини кечириши, аҳли замонининг таниқли кишисига саховат қилиши, таниш ва қўшниларга озор беришдан тийилиши.
Аллоҳ бандасига