Мартин Грабманн

История схоластического метода. Второй том: По печатным и непечатным источникам


Скачать книгу

в L. Maitre, Les Ecoles oepiscopales et monastkpies de l’Occident depuis Charlemagne jusqu’ä Philippe-Auguste, Paris 1866; Hugo Bin, Essai sur la fondation de l’Ecole de St Victor de Paris (M., P. L. CLXXV xxiv-XL); E. Michaud, Guillaume de Champeaux et les écoles de Paris au XIIe siecle, Paris 1867; Clerval, Les Ecoles de Chartres au moyen äge, Paris 1895; особенно G. Robert, Les Ecoles et l’enseignement de la theologie pendant la premiere moitie du XIIe siecle, Paris 1909.

      16

      G. Robert op. cit. 13. Ср. J. v. Walter, Die ersten Wanderprediger Frankreichs, 1.T1: Robert von Arbrissel, Leipzig 1903.

      17

      О развитии парижских школ в XII веке и возникновении Парижского университета см. Denifle, Die Universitäten des Mittelalters bis 1400 I 653—694; Denifle Chatelain, Chartularium Univ. Parisiensis I, Parisiis 1889, Introductio xv ff; Rashdall, The Universities of Europe in the Middle Ages I, Oxford 1895, 279 ff; Luchaire, L’Universite de Paris sous Philippe-Auguste, Paris 1899; Cauchie, Les Universitös d’aatrefois Paris et Bologne, Louvain 1902; F. X. Seppelt, Der Kampf der Bettelorden an der Universität Paris in der Mitte des 13. Jahrhunderts, 1. Tl, in den Kirchengeschichtlichen Abhandlungen, herausgeg. von Sdralek III, Breslau 1905, 203 ff.

      18

      Metalogicus 2, 10 (M., P. L. CXCIX 867).

      19

      «Igitur ex magistris in Insula commorantibus formata est Universitas ibique, sub umbra Nostrae Dominae, cunabula Universitatis agnoscenda» (Denifle, Chartularium Univ. Paris. I, Introductio XVII).

      20

      Mandonnet, Siger de Brabant (ätude critique) 27.

      21

      «Avoir etudie dans File de la Seine, c’e’tait alors un honneur dont les Anglais, les Allemands, les Scandinaves et les provinciaux de retour chez eux se paraient avec complaisance» (Ch. V. Langlois, Les universites du moyen äge, in the Revue de Paris III [1896] 807—808).

      22

      О преподавании в XII веке см. Ch. Thurot, De l’organisation de l’enseignement dans 1'Universite de Paris au moyen äge, Paris et Besan9on 1850; G. Robert, Les Ecoles et l’enseignement de la theologie pendant la premiere moitie du XIle siecle, Paris 1909.

      23

      Ср. Denifle, Die Universitäten des Mittelalters bis 1400 I 1 ff 9 f.

      24

      G. Robert op. cit. 25.

      25

      Там же, 32.

      26

      Didascalicon 1. 1, c. 1 (M., P. L. CLXXVI 741). Более подробное объяснение см. ниже, в разделе о Хью Сен-Викторском.

      27

      «Praecipua autem sunt ad totius philosophiae et virtutis exercitium lectio, doctrina, meditatio et assiduitas operis. Lectio vero scriptorum praeiacentem habet materiam; doctrina et scriptis plerumque ineumbit et interdum ad non scripta progreditur, quae tarnen in arcanis memoriae recondita sunt, aut in praesentis rei intelligentia eminent. At meditatio etiam ad ignota protenditur, et usque ad incomprehensibilia saepe seipsam erigit; et/tarn manifesta rerum, quam abdita, rimatur» (Metalogicus 1.1, c. 23 [M., P. L. CXCIX 853]: ср. также 1. 1, c. 24 [ibid.]).

      28

      G. Robert, Les Ecoles etc. 52. Ср. Grabmann, Geschichte der scholast. Methode I 315 A. 3.

      29

      G. Roberta. a. 0. 53. О преподавании грамматики и риторики см. также Ch. Thurot, Extraits de manuscrits latins pour servir ä l’histoire des doctrines grammaticales du moyen äge, in Notices et extraits des manuscrits de la bibliotheque nationale XXI 2, Paris 1869.

      30

      Западные толкователи Писания до Лютера о «Iustitia Deiu» (Рим 1, 17) и «Iustificatio», Майнц 1905.

      31

      Дидаскаликон 1. 3, c. 9 (M., P. L. CLXXVI 771).

      32

      «Sed cum duo sint videntium genera, unum sc. auctorum, qui sententiam propriam ferunt, alterum lectorum, qui referunt alienam, cumque lectorum alii sint recitatores, qui eadem auctorum verba et ex ipsorum causis eisdem pronuntiant, et alii interpretes, qui obscure ab auctoribus dicta notioribus verba declarant, nos in genere lectorum non recitatorum sed interpretum facientes etc.44 (Cod. lat. 18 094 Национальной библиотеки в Париже, лист V).

      33

      G. Roberta. a. 0. 55.

      34

      Denifle, Schriftausleger 75 f 88.

      35

      G. Heinriei, Zur patristischen Aporienliteratur, in the Abhandlungen der kgl. sächs. Gesellschaft der Wissensch. zu Leipzig XXVII, Leipzig 1909, 843—860.

      36

      Grabmann, Geschichte der scholastischen Methode I 101 ff.

      37

      Die arabischen Schriften des Theodor Abu Qurra, Bischofs von Harrän, Paderborn 1910, 65 ff.

      38

      правилом дискуссии он обостряет понимание ума

      39

      Ср. Grabmann op. cit. I 190.

      40

      Эффективность спора четырехкратна: предполагает, подтверждает фактами и делает вывод.

      41

      F. A. Specht, Gesch. des Unterrichtswesens in Deutschland (1885) 125.

      42

      M., P. L. CLVIII 582. ср. Grabmann a. a. 0. I 312.

      43

      M., P. L. CLXXVIII 116.

      44

      Дидаскаликон 1. 3, c. 9—11 (M., P. L. CLXXVI 771—772).

      45

      Metalogicus 1. 2, c. 4 (M., P. L. CXCIX 860).

      46

      Теперь