Пётр Сапега сустрэў ганца гучным воклічам.
– Ізноў да нас, вашмосьць? Доўга шукаў?
– Заявіўся ганец ледзь не разам з тым, хто яго паслаў, – засмяяўся Бражына. – Пытаў, дзе цар Дзьмітрый, ну і гнаўся ўслед. Пакінулі наседжанае месца?
– Тушын маеш на думцы? Шмат змен апошнім часам, шмат, – адказаў усвяцкі стараста, паківаўшы галавою. – Як і ў вас, дарэчы.
Запрасіў сесці, даючы зразумець, што з размовай не падганяе і часу мае досыць.
– Дзеля ўсіх тых зменаў і прысланы, яснепане, – прамовіў Бражына, вымаючы лісты Жулкеўскага.
– Можа перахопіш чаго, пакуль прагледжу? – спахапіўся стараста.
Не чакаючы згоды, крыкнуў да ўваходу і як з—пад зямлі з’явіўся паручнік Малей. Прывіталіся, не тоячы радасці.
– Вазьмі яго, браце, бо галадаў дарогаю, – паказаў на ганца Сапега. – Сам бачыш! Horribile dictu, страх казаць!
Бражына адзначыў, што гетман, бо стаў ім для войска царэвіча 25 чэрвеня 1610 года замест князя Ражынскага, трымаецца падкрэслена зычліва. Што таму прычынай, здагадацца пакуль не мог, але пачуваўся вальней.
Калі ганец вярнуўся ў шацёр Сапегі, гетман яшчэ сядзеў над лістамі. Перачытваў іх ці проста думаў?
– Ну, зараз можам і пагутарыць. Дык быў пад Клушыным?
– Не давялося, – адказаў Бражына, – sic fata tulere, так лёс прынёс. Сцярог Валуева, але і мяне сцераглі.
Ён як смяшней расказаў усю прыгоду са сваім затрыманнем.
– Ну іх таксама можна зразумець, – нібы суцешыў у крыўдзе гетман. – І з Валуевым, як бачыш, спатрэбілася.
Было ясна, што мае на думцы прылучэнне да Жулкеўскага войска з Царова Займішча.
– Бач, адначасна прыйшлі да Масквы, – адзначыў Сапега. – O, me miserum, о, я няшчасны! – усміхнуўся ён.
– Падказваюць на словах, яснепане, не так спяшацца, як удаваць, і пазбягаць сутыкнення, – прамовіў Бражына. – Пану гетману залежыць, каб баяры напалохаліся і самі запрасілі абароны ад цара—царэвіча, ну і ад вас, – усміхнуўся ён.
Для Сапегі гетман Жулкеўскі быў найперш жаўнерам, які не меў часу азірацца за палітыкай, але гэта не значыла, што не меў у ёй кемлівасці.
– Абароны ці дапамогі? – палічыў патрэбным удакладніць Сапега. – У залежнасці ад таго і спалох наводзіць, – патлумачыў ён. – Раз’езды, набегі, лісты падмётныя…Як мне здаецца, пан гетман стараецца пераканаць караля, што толькі заняўшы сталіцу, можна адолець баламуцтва і вэрхал, ахапіўшыя Масковію. І хоча, каб я яму ў гэтым дапамог?
– Пан гетман лічыць, – пераказаў Бражына, – што наконт дапамогі не варта рупіцца: войска ў маскавітаў лічы няма. – Слушна, – прызнаў Сапега. – Страх наганяць a casu ad casum, ад выпадку да выпадку, мне як гетману зараз лягчэй. І царык наш нічога не западозрыць, калі баярскія маёнткі пацярэбім. Як толькі даляцела вестка пра Клушын, ён кінуўся збіраць, каго далося, і ўжо праз тыдзень рушыў на Маскву. Ну і мне нічога іншага не заставалася.
Жулкеўскі вырушыў на два дні пазней, прыгадалася Бражыну.
– А што ж кароль? – не хаваючы з'едлівасці, прамовіў