Pisanie prac i sztuka ich prezentacji. Przemysław Paweł Grzybowski

Jest to uproszczona wersja języka angielskiego (zawiera około 1500 słów i podstawowe reguły gramatyki), używana przez osoby nieanglojęzyczne do porozumiewania się w podstawowych sprawach. Jacek Deptuła pisze:

      Coraz częściej zdarza się nam uczestniczyć w spotkaniach, na których mówi się tym komicznym językiem. […] O ironio, ten angielskojęzyczny, niezrozumiały bełkot ma – w intencji mówiącego – przydać mu szacunku, światowego obycia i nowoczesności. Tymczasem to zwyczajny snobizm. Bo zasada używania zapożyczeń z języków obcych jest najprostsza w świecie: wykorzystujemy je wyłącznie wtedy, gdy nie ma polskiego odpowiednika39.

      Zapożyczenia

      Istotnie, używanie wyrazów obcego pochodzenia zamiast polskich, gdy można to samo powiedzieć w języku ojczystym, bywa uznawane za snobizm, silenie się na naukowość czy zwyczajne lekceważenie rozmówcy, który takich wyrazów może nie znać i w związku z tym nie rozumieć. Należy wówczas odpowiedzieć na pytanie: Co jest ważniejsze: forma wypowiedzi czy jej zrozumiałość? Jeśli tekst ma mieć charakter dydaktyczny, to wypada rozstrzygnąć, czy chodzi w nim o chwalenie się znajomością języków obcych i ich propagowanie (od angielskiego po łacinę we wszelkich możliwych układach), czy o przekaz wiedzy w sposób przystępny dla jak najszerszego grona odbiorców?

      Mając wątpliwości co do użycia jakiegoś zapożyczenia, szukaj podobnego w treści wyrazu polskiego lub spolszczenia wyrazu obcego. We wszystkim jednak należy zachować zdrowy rozsądek:

      Zaakceptowaliśmy dżinsy, ale wciąż spotyka się i pisownię jeansy. Obok dżojstika równolegle funkcjonuje joystick. Jest już biznesmen, ale wciąż nie ma biznesłumen. Polakom łatwiej przyjąć, że coś się obco wymawia, niż że się swojsko pisze. Niektórzy mówią o nagrodzie Najki (tj. Nike), a nawet o walce „Dejwida z Goljatem”. Nie przyswoiliśmy natomiast pisowni łykend czy imidż, choć taka wymowa – w przeciwieństwie do poprzednich dwóch przykładów – jest powszechna i poprawna40.

      Niekiedy zapożyczenia są dwu-, a nawet wieloznaczne, co wywołuje u odbiorców wątpliwości dotyczące znaczenia wyrazu. Tu znów można przytoczyć przykłady z mediów, w których mówi się o agresywnej kampanii (do niedawna agresywny był tylko pies lub człowiek) czy ekstremalnym cierpieniu (w odróżnieniu od ekstremalnego sportu) itp. W środowiskach artystycznych popularne stało się określenie „oldskulowy” bądź „oldschoolowy”, używane w znaczeniu „staromodny”, „staroświecki”, „przestarzały”. Jednak w języku angielskim, z którego je zaczerpnięto, pierwotne znaczenie dotyczyło starej, dobrej szkoły, a więc czegoś, co zasługuje na szacunek i naśladowanie. Łatwo więc o nieporozumienie! Podobne przykłady można mnożyć.

      Oto kilka zapożyczeń znalezionych w pracach studentów, które lepiej zastąpić polskimi wyrazami:

      ● attachement – załącznik, dodatek;

      ● bonus – dodatek, dodatkowe wynagrodzenie, premia, nagroda;

      ● deficyt – niedobór, niedostatek;

      ● dizajner – projektant;

      ● fajnie – świetnie;

      ● finalizować – kończyć, dokańczać;

      ● generalnie – zasadniczo, ogólnie;

      ● generować – tworzyć, stwarzać;

      ● image, imidż – wizerunek, obraz;

      ● konstruować – tworzyć, budować;

      ● lansować – propagować, upowszechniać, reklamować;

      ● lingwista – językoznawca;

      ● monitorować – obserwować, nadzorować, kontrolować;

      ● multiplikować – mnożyć, pomnażać;

      ● partycypacja – uczestnictwo, uczestniczenie;

      ● preferować – woleć;

      ● produkt – wyrób, wytwór, towar;

      ● ranking – zestawienie;

      ● speech – przemówienie, mowa, wystąpienie;

      ● sponsor – fundator, dobroczyńca;

      ● target – cel, obiekt;

      ● wyboldować – pogrubić, wytłuścić tekst.

      Kultura języka

      Wulgaryzmy

      Poważnymi problemami są wulgarność języka i spadek poziomu kultury komunikacji41. W pracach naukowych czy dydaktycznych nie ma miejsca na wypowiedzi w potocznym języku jakim porozumiewa się na przykład Ferdek Kiepski czy bohaterowie serialu Włatcy Móch – chyba że jest to zabieg celowy w przypadku dokonywania analizy wypowiedzi tego rodzaju. Taki język lepiej sprawdza się w klubie przy kuflu piwa czy na wycieczce niż w warunkach sali wykładowej.

      W oczach niektórych osób używanie potocznego, wręcz wulgarnego języka, przeplatanie klasycznej polszczyzny wyrażeniami slangowymi, stanowi zaletę i dowód kompetencji: ktoś pisze o poważnych sprawach „na luziku”, bo ma je „w małym palcu”. Skutki tego zjawiska są widoczne w pracach studentów. Oto przykłady (w nawiasie ewentualny komentarz i propozycje określeń poprawnych):

      ● rok szkolny i uczniowie idą do szkoły (zamiast „rusza” lepiej „rozpoczyna się”).

      ● , że to nie ma sensu (zamiast „idzie mi o to” powinno być „chodzi mi o to”, albo prościej: „moim zdaniem to nie ma sensu”).

      ● Jak już , to był błąd (jeśli już coś zostało wspomniane, to wiadomo, że wcześniej – typowe „masło maślane”).

      ● Swój list ministra (zamiast „dedykuję do” powinno być „adresuję do” bądź „dedykuję ministrowi” – lecz czasownik „dedykować” ma wówczas inne znaczenie niż „adresować”).

      ● Przedstawiciele zwaśnionych stron traktat (zamiast „dogadać się” powinno być „porozumieć się w sprawie”, „uzgodnić”).

      ● Trudno jest na dobry wykład fakultatywny (zamiast „załapać się” powinno być „zdążyć”, „zapisać na czas”).