la Ley Semi–Sálica, [w:] HTE, t. II, ss. 177–178.
103
Zob. A. Wilhelmsen, op. cit., s. 162.
104
J. Aróstegui et al., op. cit., s. 43. W niektórych opracowaniach można często znaleźć stwierdzenie, iż Sankcja Pragmatyczna nie nabrała wówczas „pełnej ważności” (plena validez), ale czy jakiekolwiek prawo może posiadać ważność „częściową”?
105
Zob. E. Giménez López, op. cit., s. 14.
106
Zob. Ibidem, ss. 16–18.
107
Zawierała ona 4044 prawa usystematyzowane w 340 rozdziałach (títulos) podzielonych na XII ksiąg. Redaktorem tego pomnikowego dzieła był jurysta z Grenady Juan de la Reguera Valdelomar (ok. 1745–1817). Pełna edycja faksymiliczna w plikach PDF jest obecnie realizowana w ramach Proyecto Pixelegis na Uniwersytecie Sewilskim.
109
R. Oyarzun, Historia del Carlismo, Fe, Madrid 1939, cyt. za: F. Polo, op. cit., s. 49.
110
Zob. F. Polo, op. cit., s. 49; A. Wilhelmsen, op. cit., s. 163.
111
J. Aróstegui et al., op. cit., s. 43.
112
¿Qué es el Carlismo?, s. 36.
113
F. Polo, op. cit., s. 52.
114
I oczywiście również nie, wybrany przez Kortezy po rewolucji 1868 roku, »Amadeusz I« (1870–1873) z Domu Sabaudzkiego.
115
Od abdykacji używał tytułu hr. (conde) de Molina, a wcześniej również księcia (duque) de Elizondo.
116
Jako że w tradycji hiszpańskiej nie było dotąd zwyczaju używania podwójnych imion przez panujących, Don Alfonso powinien był właściwie tytułowany Alfonsem XII, lecz uczynił to odstępstwo, aby nie wprowadzać konfuzji z panującym de facto „królem konstytucyjnym” o tym imieniu (D. Alfonso de Borbón y Borbón, 1857–1885).
117
Ujmujemy to określenie w cudzysłów, bo ma ono jedynie charakter „techniczny”, odróżniający tę linię od „izabelicko–alfonsjańskiej” linii uzurpatorskiej; w rzeczywistości była to po prostu najstarsza linia Domu Burbońskiego w gałęzi wywodzącej się od Filipa V. Termin „królowie karlistowscy” w znaczeniu przenośnym stosowany jest m.in. w: J.L. Vila–San Juan, Los Reyes carlistas. Los otros Borbones, Planeta, Barcelona 1993.
119
Co bardzo znamienne, opcja „rekoncyliacji dynastycznej” pokrywa się w zupełności z opcją „kolaboracjonistyczną” względem dyktatury frankistowskiej, a jednocześnie z szukaniem drogi wyjścia z niej właśnie poprzez restaurację (bądź instaurację) monarchii.
120
Właściwie Jana Alfonsa Karola, albowiem w takiej kolejności imion (Juan Alfonso Carlos) został on ochrzczony 26 stycznia 1938 (przez sekretarza stanu Eugenio Pacelli, przyszłego papieża Piusa XII); kolejność ta uległa zmianie dopiero w latach 50.
121
Wszystkie te, rozpaczliwie tragikomiczne opcje wspominam w: J. Bartyzel, „Don Carlos Marx”. Studium przypadku rewolucyjnej transgresji tradycjonalizmu w socjalizm w hiszpańskim karlizmie, Fundacja „Virtus Nobilitat”, Wrocław 2011, ss. 19–22.
122
Zob. Decreto instituyendo la Regencia (Incluyendo la declaración de los Fundamentos de la Legitimidad española), 23 I 1936, [w:] HTE, t. XXX, vol. 2, Sevilla 1979, ss. 73–75.
123
Nie używał pierwszego imienia.
124
Zob. F. Polo, op. cit., ss. 87–90.
125
Zob. Ibidem, ss. 69–76. Zgubienie prawa do sukcesji przez linię liberalną, z powodu „rebelii przeciwko królom prawowitym”, zostało przesądzone już przez Alfonsa Karola I w liście do Don Javiera z marca 1936 roku – zob. Carta al Príncipe D. Javier de Borbón–Parma sobre la cuestión sucesoria, 10 III 1936, [w:] HTE, t. XXX, vol. 2, ss. 75–77.
126
Od 1816 do 1825 roku Ferdynanda I w Królestwie Obojga Sycylii.
127
Choć ten sam książę jeszcze w III wojnie karlistowskiej walczył w armii Karola VII.
128
Drugi syn króla Obojga Sycylii de iure, Alfonsa I (hr. Caserty) – Karol Tankred (1870–1949) – poślubił siostrę »Alfonsa XIII«, Marię de las Mercedes, i otrzymał od niego tytuł infanta Hiszpanii.
129
Zob. F. Polo, op. cit., ss. 95–96.
130
Realną władzę w Księstwie Parmy Burbonowie utracili w 1859 roku z powodu aneksji państwa przez Piemont (Królestwo Sardynii), czyli tzw. zjednoczenia Włoch.
131
Zob. F. Polo, op. cit., ss. 97–103.
132
Starszy, czyli książę Sykstus, zmarł w 1934 roku.
133
Zob. F. Polo, op. cit., ss. 117–119.
134
Acto de Barcelona, 31 V 1952, [w:] M. de Santa Cruz (Dir.), Apuntes y documentos para la historia del tradicionalismo español (1939–1966), Ed. Católica, t. 14 (1952), Madrid 1986, s. 7–34 [dalej cytowane jako AyD].
135
Acto de Puchheim, [w:] AyD, t. 27 (1965), Madrid 1991, ss. 12–36.
136
Szerszy wywód na temat „podwójnej prawowitości” w legitymizmie hiszpańskim przedstawiamy w następującej po niniejszym wprowadzeniu części pierwszej (Karlizm jako paladyn Tradycji).
137
Zob. J. Bartyzel, „Don Carlos Marx”…, passim.
138
Zob. Documentos de S.A.R. Don Sixto Enrique de Borbón, http://www.oocities.org/faroagencia/documentosdonsixtoenrique.html.
139
J. Aróstegui et al., op. cit., ss. 16–17.
140
M. Menéndez Pelayo, op. cit., s. 269.
141
Idem, Historia de los heterodoxos españoles, libro VIII, capítulo I, 1, cyt. za: M. Ayuso, Una visión contemporánea del Carlismo, [w:] M. Ayuso (ed.), op. cit., s. 16.
142
El tradicionalismo…, s. VII.
143
M. Ferrer, op. cit., s. 13.
145
G. Alférez, op. cit., s. 42.
146
M. Ayuso, op. cit., s. 15.
