koniec XIX stulecia wielu lekarzy będących zwolennikami współczesnej zachodniej medycyny krytykowało stosowanie baniek. Skupiali się oni na leczeniu chorób wewnętrznych przy pomocy terapii farmakologicznych, a nie uzdrawianiu organizmu z wykorzystaniem bodźców zewnętrznych. Dlatego terapeuci zaczęli poszukiwać naukowego wsparcia skuteczności baniek. Ponieważ trudno było udowodnić zalety tej metody współczesnymi metodami naukowymi, zaczęła tracić na popularności.
Dzisiejsze zastosowanie
Choć wśród terapeutów zachodnich stawianie baniek popadło w zapomnienie, metoda ta wciąż rozkwitała w innych kulturach. W 1946 roku brytyjski pisarz George Orwell w eseju Jak umierają ubodzy opisał leczenie zapalenia płuc bańkami. Był świadkiem zastosowania tej terapii w paryskim szpitalu. Przez ponad 40 lat sowieckie ministerstwo zdrowia prowadziło badania kliniczne dotyczące stawiania baniek, a w latach pięćdziesiątych XX wieku wprowadzono leczenie nimi w szpitalach sowieckich i chińskich. W 2008 roku powstało British Cupping Society (BCS) [brytyjskie towarzystwo terapii bańkowej]. Dla wielu ministerstw zdrowia na świecie jego zalecenia stanowią podstawowe źródło przy ustalaniu zasad etycznych, metod nauczania i norm w dziedzinie terapii bańkowych.
Od pewnego czasu trwa zauważalny renesans baniek terapeutycznych. Obecnie są stosowane we wszystkich dziedzinach terapii manualnych. Wykorzystują je nie tylko akupunkturzyści i specjaliści w dziedzinie tradycyjnej medycyny chińskiej, ale i masażyści, fizjoterapeuci, lekarze sportowi i inni.
W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku nastąpił wzrost zainteresowania bańkami w kręgach związanych z medycyną zarówno konwencjonalną, jak i niekonwencjonalną. Stosują je współcześni terapeuci, tacy jak Bruce Bentley i Ilkay Chirali, specjaliści w dziedzinie wschodnich i zachodnich tradycji stawiania baniek. Popularność zdobywają też alternatywne metody ich zastosowania, takie jak te opracowane przez Anitę Shannon, kosmetolożkę i masażystkę, która w codziennej pracy wykorzystuje również mniej inwazyjne techniki stawiania baniek.
CZY WIESZ, ŻE…
Popularność terapii próżniowych wciąż rośnie. Coraz więcej ośrodków nie tylko stosuje leczenie bańkami, ale i prowadzi działalność szkoleniową w tej dziedzinie.
Masaż i terapie manualne
Rosnące zainteresowanie stawianiem baniek wywołało rozwój wielu nowych technik, dopasowanych do rozmaitych dziedzin terapii manualnych. Niestety, efektem braku regulacji w tej dziedzinie są przypadki szkodliwych i niebezpiecznych zastosowań. Ślady po stawianiu baniek często są niewłaściwie postrzegane jako krwiaki. I choć większość stosowanych na świecie metod nie powinna wywoływać ani krwiaków, ani żadnych innych obrażeń, nieprzeszkoleni terapeuci czasami dochodzą do wniosku, że „im silniejsze podciśnienie, tym lepiej”, albo że „krwiaki to dobry znak”. Krwiaki nigdy nie pomagają, a silniejsze podciśnienie wcale nie musi dawać lepszych rezultatów.
Na szczęście wielu z dzisiejszych terapeutów, w tym masażystów, fizjoterapeutów, lekarzy sportowych i chiropraktyków stosuje bańki w bezpieczny i skuteczny sposób, jako terapię uzupełniającą w ich własnych dziedzinach – między innymi w celu rozluźnienia mięśni, zwiększenia ich elastyczności oraz ułatwienia procedur manualnych.
Inne zastosowania terapii próżniowych
• Usuwanie cellulitu: Gabinety kosmetyczne od lat wykorzystują sprzęt próżniowy w celu usuwania cellulitu. Stosuje się głównie urządzenia wytwarzające podciśnienie i wibracje, przykładając je do miejsc objętych cellulitem.
• Laktatory: Używa się ich do zbierania mleka matki lub łagodzenia zaburzeń laktacji. Pompki tego typu rozluźniają tkanki piersi i pobudzają laktację. Stosuje się je również do odblokowywania przewodów mlekowych, a nawet, pomocniczo, przy rekonstrukcji tkanek po mastektomii. Takie zabiegi powinni wykonywać jedynie odpowiednio przeszkoleni i licencjonowani terapeuci.
• Pompki do penisa: Poza wypełnianiem tkanek penisa krwią w celu wzmocnienia erekcji, takie pompki wykorzystuje się w leczeniu choroby Peyroniego, czyli włóknistego stwardnienia prącia, będącego skutkiem powtarzanych mikrourazów lub różnych chorób przewlekłych.
• Zestawy do usuwania jadu: Takie zestawy składają się z miniaturowych pompek i służą do usuwania jadu pszczół lub węży. Można je kupić w sklepach internetowych, a w niektórych krajach również w aptekach.
Uniwersalne zastosowanie
Od czasów starożytnych stawianie baniek jest bardzo uniwersalną metodą terapeutyczną. W kilku następnych rozdziałach omówimy rozmaite, znane od dawien dawna sposoby ich zastosowania.
• Specjaliści w dziedzinie tradycyjnej medycyny chińskiej zajmują się krążeniem qi. My poznamy rezultaty poprawiania krążenia krwi i limfy w organizmie.
• Medycyna niektórych kultur skupia się na zastoju różnych czynników. My dowiemy się, jak poradzić sobie z zastojem rozmaitych substancji w organizmie (takich jak uszkodzona tkanka mięśniowa lub limfa).
• W niektórych cywilizacjach używano baniek do wypędzenia złych duchów. Natomiast my nauczymy się łagodzić za ich pomocą stres.
Praca z pacjentami
Dzięki organizacji charytatywnej Global Healthworks Foundation miałam okazję współpracować z promotorami zdrowia na wiejskich terenach Gwatemali. Uczyłam tam pacjentów stosowania baniek. Często widziałam, jak uśmiechają się ze zrozumieniem, ponieważ ich przodkowie, Majowie, używali copitas przez wiele stuleci.
ROZDZIAŁ 2
Jak bańki wpływają na organizm
Poznanie mechanizmu działania baniek na poziomie fizjologicznym pozwala lepiej zrozumieć, dlaczego od tak wielu stuleci stosuje się je w celach zdrowotnych. Chociaż każdy układ organizmu reaguje odmiennie na stawianie baniek (więcej o tym w następnym rozdziale), w trakcie terapii jednocześnie zachodzą trzy podstawowe zjawiska. Oto one:
1. podciśnienie
2. rozszerzenie naczyń
3. wzmożona wymiana płynów w organizmie.
Pamiętajmy o nich w procesie zdobywania wiedzy o tym, dlaczego bańki są tak skuteczne.
UWAGA
O ile nie zostało to sprecyzowane inaczej, termin „ciśnienie” w tej książce oznacza podciśnienie wynikające z zastosowania siły ssącej.
Podciśnienie
Po przystawieniu do skóry bańki unoszą ją – powstaje podciśnienie, które umożliwia rozdzielenie zbitych ze sobą czy wręcz zrośniętych tkanek.
Organizm dąży do nawodnienia i jędrności (zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz), by stworzyć jak najlepsze warunki dla funkcji życiowych. Każda zbita, twarda tkanka jest w tym przeszkodą, bez względu na to, czy jest to wynikiem odwodnienia, przewlekłych stanów zapalnych, czy chronicznego przeciążenia mięśni i ścięgien.
Dzięki podciśnieniu można również usunąć zalegający materiał uwięziony wśród tkanek miękkich (zob. s. 22).
INFORMACJE ANATOMICZNE
Zrostem nazywamy przyleganie do siebie lub zrastanie się dwóch powierzchni anatomicznych, które nie łączą