(daw.) – ogłosić uroczyście. [przypis edytorski]
496
bez (daw.) – przez. [przypis edytorski]
497
jąć (daw.) – zacząć. [przypis edytorski]
498
frasować się (daw.) – martwić się. [przypis edytorski]
499
ścierciałka – skartabella, szlachcic bez pełni praw stanowych. [przypis edytorski]
500
mieszczanów – dziś popr.: mieszczan. [przypis edytorski]
501
aże (daw.) – aż. [przypis edytorski]
502
zabawiać się (daw.) – zajmować się. [przypis edytorski]
503
w dół Węgrów – na południe Węgier. [przypis edytorski]
504
Aleksandra Olgierdówna – (ok. 1370–1434), córka wielkiego księcia Litwy Olgierda, siostra Władysława II Jagiełły, żona księcia mazowieckiego Ziemowita IV. [przypis edytorski]
505
Aleksandra Olgierdówna – (ok. 1370–1434), córka wielkiego księcia Litwy Olgierda, siostra Władysława II Jagiełły, żona księcia mazowieckiego Ziemowita IV. [przypis edytorski]
506
polerowany – tu: obyczajny, wyrafinowany. [przypis edytorski]
507
szyi niepewny – niepewny, czy nie wykonają na nim wyroku śmierci. [przypis edytorski]
508
mdły (daw.) – słaby. [przypis edytorski]
509
kaganek – lampka oliwna. [przypis edytorski]
510
zapędliwy (daw.) – popędliwy, skłonny do szybkiego a nieprzemyślanego działania. [przypis edytorski]
511
Za Jasiem do Śląska – pieśń ludowa spotykana w Wielkopolsce, Małopolsce, na Mazowszu i na Śląsku. [przypis edytorski]
512
rzęsów – dziś popr.: rzęs. [przypis edytorski]
513
Jadwiga – (ok. 1374–1399), córka Ludwika Węgierskiego, w 1384 koronowana na króla Polski (prawo nie przewidywało wówczas koronacji królowej), w 1386 poślubiła Władysława Jagiełłę, co dało początek unii polsko-litewskiej. [przypis edytorski]
514
Piotr Wysz Radoliński – (ok. 1354–1414), biskup krakowski od 1392, poznański od 1412, przeniesiony na to drugie stanowisko na skutek intryg dworskich, wykonawca testamentu królowej Jadwigi. [przypis edytorski]
515
deputacja (daw.) – delegacja. [przypis edytorski]
516
cech – samorządna organizacja rzemieślników, skupiająca przedstawicieli określonego zawodu. [przypis edytorski]
517
bractwo – organizacja religijna, zrzeszająca ludzi o podobnych formach pobożności (np. bractwo różańcowe). [przypis edytorski]
518
kasztelan – średniowieczny urzędnik, odpowiedzialny za ściąganie podatków, obronę i sądownictwo na terenie kasztelanii, to jest jednostki administracyjnej średniego szczebla. [przypis edytorski]
519
kanonik – w średniowieczu duchowny żyjący przy katedrze według reguł kanonicznych. [przypis edytorski]
520
rajcy – tu: doradcy. [przypis edytorski]
521
nie masz (daw.) – nie ma. [przypis edytorski]
522
widomy (daw.) – widoczny. [przypis edytorski]
523
Ludwik Węgierski – węg. Lajos I Nagy, Ludwik I Wielki (1326–1382), król Węgier w latach 1342–1382, król Polski w latach 1370–1382, ojciec Jadwigi. [przypis edytorski]
524
kmieć – zamożny chłop, posiadający własne gospodarstwo. [przypis edytorski]
525
rajcować (daw.) – radzić. [przypis edytorski]
526
wnosić z czegoś – wnioskować z czegoś. [przypis edytorski]
527
leciech – dziś popr.: latach. [przypis edytorski]
528
wotum – symboliczny dar wieszany na ołtarzu, na świętym obrazie bądź na posągu religijnym jako prośba o wstawiennictwo lub podziękowanie za nie. [przypis edytorski]
529
krobia (daw.) – kosz. [przypis edytorski]
530
cech – samorządna organizacja rzemieślników, skupiająca przedstawicieli określonego zawodu. [przypis edytorski]
531
bractwo – organizacja religijna, zrzeszająca ludzi o podobnych formach pobożności (np. bractwo różańcowe). [przypis edytorski]
532
ustawiczny (daw.) – ciągły. [przypis edytorski]
533
Akademia Krakowska – założona w 1364 w Kazimierzu z fundacji Kazimierza III Wielkiego, odnowiona w 1400 w Krakowie przez Władysława II Jagiełłę z fundacji Jadwigi Andegaweńskiej, od 1817 funkcjonuje pod nazwą Uniwersytet Jagielloński. [przypis edytorski]
534
statysta (daw.) – mąż stanu, polityk, strateg. [przypis edytorski]
535
Stanisław ze Skarbimierza – (ok. 1365–1431), pierwszy rektor Akademii Krakowskiej, wybitny kaznodzieja. [przypis edytorski]
536
siedem nauk wyzwolonych – stanowiło program średniowiecznej edukacji uniwersyteckiej: gramatyka, dialektyka, retoryka, geometria, arytmetyka, astronomia, muzyka. [przypis edytorski]
537
krzepić się (daw.) – wzmacniać się. [przypis edytorski]
538
przecz (daw.) – dlaczego. [przypis edytorski]
539
kanonizacja – uznanie przez Kościół danej osoby za świętą. [przypis edytorski]
540
Awinion – w latach 1378–1417 na skutek tarć politycznych wśród kardynałów oraz działań królów Francji wielokrotnie wybierano dwóch, a nawet trzech papieży jednocześnie. Obóz związany z Francją stworzył drugą siedzibę papieską w mieście Avingon. Obecnie papieże awiniońscy uznawani są za antypapieży (osoby nieprawnie sprawujące ten urząd), a okres ten określany jest mianem ”wielkiej schizmy zachodniej”. [przypis edytorski]
541
wzmóc się (daw.) – wzmocnić się, urosnąć w siły. [przypis edytorski]
542
Burgundia – region w centralnej Francji. [przypis edytorski]
543
Jadwiga – (ok. 1374–1399), córka Ludwika Węgierskiego, w 1384 koronowana na króla Polski (prawo nie przewidywało wówczas koronacji królowej), w 1386 poślubiła Władysława Jagiełłę,
