Kalmte in die malle gejaag. Johannes Bertus de Villiers

aanvanklik ’n bietjie meer gestres maak. Hulle voel angstig as hulle na die geraas in hul koppe en hul asemhaling kyk. Die antwoord vir dié mense is nie ’n maklike een nie, maar laat ek eerlik wees: Op die kort termyn kan meditasie inderdaad stresvol wees. Dit maak jou bewus van allerlei dinge wat jy nie voorheen opgelet het nie, allerlei probleme in jou denkpatrone en in jou lewe. Maar om daarvan bewus te raak, stel jou in staat om iets daaromtrent te doen.

      Op die lang termyn laat meditasie wel jou stres afneem. Breinstudies bevestig dat langtermynmediteerders die vermoë ontwikkel om hul breingolfpatrone van die gebruiklike alfa- of beta-golwe na veel stadiger theta- of delta-golwe om te skakel. Bewustelikheid maak dus jou stres minder, maar nie dadelik nie.

      As jy intussen werklik iets aan jou stres wil doen, kan jy ’n paar dinge aan jou leefstyl verander. Drink byvoorbeeld minder koffie. Dis verstommend hoe baie mense kla oor stres, maar dan pomp hulle hul liggame heeldag vol kafeïen. Wat verwag hulle?

      AS DIT enige troos is, jy is nie die eerste persoon wat sukkel om te mediteer nie. Meer as twee millennia gelede is daar in Indië handleidings opgestel met raad vir spesifieke hindernisse. Hulle het vyf uitgesonder: begeertes, afkeer, luiheid, kriewelrigheid en twyfel. Kom ons kyk vinnig na elk van dié vyf voordat ek vertel watter kure werk die beste vir my en die mediteerders wat ek ken:

      1.Begeertes

      Moenie jou meditasie laat bederf deur jou begeerte oor hoe dit moet wees nie. Daar is artikels en boeke oor mediteerders wat allerlei hemelse ervarings het; hulle kry ’n warm gevoel in hul hart en raak bomenslik gelukkig. So ’n ervaring kan baie lekker wees, maar is ook ’n groot slagyster, want dit veroorsaak dat jy met jou volgende meditasie gaan probeer om daardie gevoel te herhaal. Dan gaan jy al die ander ervarings miskyk wat wel in jou lewe opduik.

      My eerste naweek by die Downeys in Robertson is effens in die wiele gery omdat ek verwag het om weer die betowerende oomblikke te beleef wat ek in Bethnal Green in Londen ervaar het. Die gevolg was dat ek die hele naweek van my eerste retraîte spyt en geïrriteerd was. Die doel met meditasie is juis om wat ook al in die oomblik gebeur bewustelik te beleef, nie om dit teen die een of ander verwagting op te weeg nie.

      2.Afkeer

      Net so is daar ook dinge in meditasie wat mens kan afskrik. Dis dikwels ongemaklik. Dis dikwels vervelig. Vir my was die truuk om dié “slegte” ervarings as deel van die meditasie self te sien eerder as dinge wat in die meditasie se pad staan. In die volgende hoofstuk sê ek meer hieroor.

      3.Luiheid

      Ek ken nie ’n enkele mediteerder wat nie soms tydens meditasie aan die slaap raak nie. Dis niks lekker nie, veral as jy regop sit, want soms tiep jy vooroor en skrik met ’n ruk wakker.

      In die ou dae in Japan was daar op meditasie-retraîtes ouens wat met stokke tussen die mediteerders rondgeloop het en wanneer hulle gesien het iemand is op die punt daarvan om in te dommel, het hulle hom hard met die stok oor die skouerblaaie geslaan. Die Japannese het ook die volgende raad vir jong mediteerders gegee: As jy bang is jy raak aan die slaap, gaan mediteer op die rand van ’n diep afgrond. Kyk of jy dan nog slaperig voel.

      Deesdae neem ons nie meer sulke drastiese stappe nie. Hier is ’n veel eenvoudiger wenk: As jy altyd tydens meditasie vaak voel, is dit waarskynlik jou liggaam se manier om vir jou te sê jy slaap nie genoeg nie. So kry meer nagrus. Duh! Dis goed vir jou immuunstelsel, jou bloeddruk, jou breinfunksionering en jou geestesgesondheid. En jy gaan beter mediteer.

      Maar ek besef ook dit is soms ontmoontlik. Jou baba huil heelnag. Of jou baas stel onmoontlike eise. Of jy het ’n sosiale naglewe wat vir jou belangrik is. Oukei. Werk dan met wat jy het. Hier is ’n paar maniere om te keer dat jy tydens meditasie aan die slaap raak.

      •Mediteer voor ete. Ná ete is mens altyd ’n uur of twee lank goed lomerig. Op ’n honger maag bly jy makliker skerp.

      •Sit in ’n goed beligte vertrek. Baie mense dink dis romanties om in die donker by kerslig te mediteer. Hulle is reg. Maar dit maak jou vaak. As jy weet jy is moeg, skakel die daklig aan.

      •Was jou gesig met ’n nat waslap.

      •Doen stap-meditasie.

      Soms voel jy so lui en gatvol dat jy ’n dag of twee meditasie wil oorslaan. Druk eerder deur en mediteer nogtans elke dag, al is dit net vir 30 sekondes. As jy werklik nie kon nie of nie kans gesien het nie en ’n dag oorgeslaan het, wees gaaf en vergewe jouself. Probeer die volgende dag weer. Maar as jy twee weke lank nie gemediteer het nie, moet jy strenger met jouself wees. Dis ’n fyn lyn, maar as jy jouself op ’n dag betrap dat jy nooit meer mediteer nie, dan weet jy dat jy jou aan die verkeerde kant van die lyn bevind.

      4.Kriewelrigheid

      Party mense sit daar op hul meditasiekussing en wens die tyd om sodat hulle belangriker dinge kan gaan doen. Nee, nee, nee. Mens mediteer nie so nie. Sê vir jouself jou meditasie is op daardie oomblik die belangrikste ding in die wêreld. Verbeel jou 30 minute lank dis belangriker as wêreldvrede of die uitwissing van hongersnood. Ek is ernstig. Kyk of jy net vir daardie tydjie jouself kan flous en dit glo. Verbeel jou jy sink in jou meditasie in soos ’n klip wat deur die water afsak tot op die rivierbodem. Daar lê jy onder die woelende strome. Doodstil. Op pad na absoluut nêrens.

      Dis nie net jou gedagtes wat kriewelrig raak nie. Mens se liggaam kan tydens meditasie eienaardig reageer. Party mense se ooglid begin spring. Ander begin onbeheersd kwyl. Ander se maag knor verskriklik. Moenie jou te veel daaroor kwel nie, die meeste van ons gaan daardeur. Dis net nog iets waarvan jy bewus kan wees. Dit waai oor sodra jy ophou om jou daaroor te verknies. (In party Asiese lande gaan baie ou mans kliphard aan die poep terwyl hulle mediteer. Gelukkig het ek dit nog nooit onder Suid-Afrikaanse mediteerders teëgekom nie.)