Net twee gewone jong mense wat lief is vir mekaar en wat besluit het om nie saam te slaap voor hulle trou nie. Maar die pad word steil.
“Op die ou end vat ’n ander vent jou nog onder my neus weg,” verwyt hy onlogies. “Op ’n skinkbord. Hel, as ek net daaraan dink.” Wanneer hy hom vervies, is dit ’n lui, swaar ergernis waaraan hy hom oorgee. Nie snydend, skeurend nie. Dis nie in sy aard om te kwets of gekwets te word nie. Ou Danie is ou Danie is ou Danie, wat nie wil wharrie nie.
Sonder dat hy dit sê, weet sy dat hy aan Louis Paulter dink. Woorde van dié donker, somber man skiet haar te binne. Hy’t iets gesê soos dat jy meer kan verloor hoe langer jy aanhou. Daar moet iets van waar wees. Haar en Danie se verhouding hou al hopeloos te lank aan, dit is besig om suur te word.
Sy het nie vanaand krag vir die gewone stryd, om die drang van hulle liggame te weerstaan nie. Om net-net duskant die grens te hou en, goeiste weet, ook nie heeltemal nie. Sy voel so anders, ontstig en onrustig. Nuwe verantwoordelikhede weeg op haar skouers, ’n vol program, vrees vir ontoereikendheid. Wanneer daar ’n sportoefening, detensieklas of personeelvergadering is waarby sy betrokke is, is sy rasend bang dat sy dit kan vergeet. Afgesien van haar afspraakboekie, plak sy oral in haar kamer notas op om haar te herinner.
“Moet ek jou sê wat?” vra Danie terwyl hy norserig en sonder enige skynbare doel tussen sy boeke begin vroetel. “Jy het ’n hengse fout gemaak om koshuis toe te gaan. Jy kon ’n kamer gekry het. Moet ek jou nog sê waarom jy dit gedoen het? Dis om veiliger van mý te wees.”
“Dis nie waar nie, Danie, en jy weet dit. Dis om te bespaar . . . vir óns. Vir ’n eie plekkie. En hou op om voor te gee dat dit vir my makliker as vir jou is. Maar jy is reg in die sin dat die koshuis ons bietjie privaatheid nog verder inkort. Dit grief my ook, die loerende meisiekinders, heeltemal manverskrik.”
By haar universiteitskoshuis was daar ook nie plek vir privaat wees nie, maar hulle is ten minste nie so beloer nie. “Danie,” pleit sy en staan langs hom, druk haar lyf teen syne vas, “moet my nie verwyt nie. Ons is aan dieselfde kant.”
“Ek word so moeg van alles,” bely hy verwese. “Partykeer dink ek, kom ons gaan die naweek stad toe en boek in by ’n hotel. Teen die see. Net ons. Diep-in is ons tog reeds getroud. Lankal. Ten diepste gekompromitteer.”
“Ek weet nie of ek jou sal keer nie,” antwoord sy eerlik. “Dis net . . .”
“. . . praatjies wat by die skool kan uitkom,” spring hy haar voor. “By jou kosbare Paulter.”
“Sjt,” maan sy, want sy stem het harder geraak. Sy staan weg van hom af. “Soek jy nou regtig skoor? Wil jy hê dat ons uitmaak, net oor jou ongegronde suspisies?”
“Nee, Petrus.” Hy noem haar so as hy haar wil teregwys. “Jy weet flippen goed ek kan nie sonder jou klaarkom nie. En ek weet net so goed jy is nie ’n loslyf nie. Maar, herder, jy is soos ’n ryp vrug. As ek jou nie pluk nie . . . Ek haat die gedagte dat iemand anders dit kan doen.”
“Ek behoort aan jou, Danie. Dink jy dat ék maklik sonder jóú sal kan klaarkom?”
Hy draai skuins en laat haar liggies op sy knie sit, gereed om op te spring as sy ma die gebruiklike koekeloer-tee bring. “Hoekom moet ons eers end van die jaar trou? Wat van oor ses maande? In die wintervakansie?”
“Ek kan nie, Danie. Jy weet hoe onseker is ’n getroude vrou se pos. Ja, die wet gaan glo verander, maar dit het nog nie.”
“So belaglik. Jy dood nie as jy gaan trou nie. Jy is nog dieselfde mens, wat met jou werk kan aangaan.”
“Buitendien, dit was al swaar genoeg toe meneer Paulter uitvind van die end van die jaar. Nog vroeër . . . nee, Danie. Ek skaam my dood.”
“Skaam,” sê hy smalend en stoot haar weg sodat hy kan opstaan. Sy hande omklem die vensterbank terwyl hy met sy rug na haar staan. Maar sy weet instinktief dat hy niks daar buite waarneem nie, dat sy blik volkome na binne gekeer is. “Jou maatstawwe darem. Skaam. Wie is vervlakste Paulter? Hy sit met ’n seksbom in sy bed, hy sal oor ander mense niks kan sê nie.”
“Hulle is ’n ordentlik getroude paar, Danie. Ek kry nie die indruk dat hy ’n wellusteling is nie.”
“En ek? Is ek dan?”
“Ek het dit nie gesê nie.” Sy voel so magteloos.
“Kyk na ons,” praat Danie die skemer agtertuin in. “Ons lewe snel verby. Binnekort is ek ’n impotente oubasie wat op die stoep sit en rokkies nakyk, en jy ’n steriele hekelaar soos my ma.”
Sy moet nou lag, want Danie kan snaaks wees sonder dat hy dit bedoel. “Ek is twee-en-twintig, Danie. As ek met jou begin saamslaap het op veertien . . . sestien . . . agtien, wat dan? Hoe sou jou ‘ryp vrug’ in hierdie stadium gelyk het? En op die ou end het jy my dalk soos ’n warm patat gelos, en watter man sou so ’n stuk oorskiet wou hê?”
“So, nou is ek die soort wat ’n meisie eers voos sal vry en dan wegsmyt. Oepsie, daar het ek weer die woord ‘vry’ gebruik. Askies, tietser.”
“Ek dink dié gesprek rek nou te lank uit.” Gewoonlik bespreek hulle nie eintlik hierdie kruit-en-vuurtema nie.
Hy draai terug na haar toe, blaas vermoeid sy asem uit. Sy skouers is slap onder die verweerde denimhemp. “Soms,” sê hy, “word ek so moeg daarvan om ek te wees, ’n hele lewe lank. Dis om van gek te word. Daar’s net een deel van my wat ek kan verdra, en dis jy. Vader weet, jy is al deel van my. En ek weet nie waarom voel ek skielik so bang nie, die afgelope tyd. Vir amputasie. Doodbloei.”
Sy druk haar vas teen hom, voorkop tot dy. “Ek is nie van plan om my van jou te laat amputeer nie, Danie.”
“Waarom voel alles dan so verskriklik vreemd?”
“Voel jy ook so? Ek dag dis net ek. Dis die nuutheid. Die studentelewe is so ’n kokon. Ek wens jy kan weet hoe blootgestel ek deesdae voel. As ek jou sien stilhou, wil ek sommer deur die dak na jou toe klim.”
Hy buig oor haar, vou haar toe.
“O, my liefling. Danie, druk my harder, maak my seer, dat ons kiets kan kom, as jy reken ons is nie kiets nie.”
Teekoppies.
Betta Momberg in aantog. Vinnige uiteenspat, onwennige blaaiery, en Danie wat hardop in ’n dreunstem sê: “Sub sole nihil perfectum, het Plato gesê in die jaar 100 na Christus toe hy sy toespraak oor opvoedkunde in die Colosseum in Rome lewer.”
“Ja, toe, leer,” sê Betta Momberg tevrede nadat sy die kamer vlugtig deurskou het, met ’n spesifieke blik in die rigting van die kreukellose bedsprei. “Leer, dat jy van my nek af kan kom.” Sy sit die skinkbord op die lessenaar neer. “En ek sien jy’t ook werk gebring, Petro.”
“Nasienwerk, tannie. Opstelle.”
“Dis goed. Doen maar julle werk. Ek sien juis in die koerant . . .” Sy rammel die gure nuusberig af en loop.
“Plato was ’n Griek,” fluister Petro toe hulle weer alleen is. “En hy was ’n filosoof, nie ’n opvoedkundige nie.”
“Nou onthou ek. En hy’t afgeklop in 347 voor Christus. Ek wonder of ek ooit vir die regte kursus ingeskryf het. G’n wonder ek kry nie punte nie, net kantlynkritiek.”
“Ek dink ook jy leer jou skoon suf,” spot sy. “So kan vlees en bloed nie aangaan nie. Los nou die boeke, dan gaan ry ons ’n entjie.”
“Ja, dalk kry ek die geleentheid om op my toeter te lê. Dit laat my altyd beter voel.”
So ken sy hom, so wil sy hom hê: die ongeërgde, onbekommerde Danie. Die rol van donkerdriftige pas nie by hom nie. Gee dit liewer aan iemand soos . . . wel, Paulter dan. Dié is uitgeknip vir vermoeienis, oorladenheid.
Sy wonder wat Paulter dink van haar gedurige uitganery saans. Net die aande wat sy studiediens moet doen, bly sy in die koshuis. Hy moet tog seker glo dat soveel rondlopery nie met werk akkordeer nie, want onlangs het hy haar, sommer in ’n