by ’n veearts gaan werk, en saans wil ek stories skrywe. Sy sê dit met haar onhoorbare stem, want dit sal hom seer maak as hy dit moet weet.
Sy laat hang haar kop en antwoord hom nie.
Hy sug weer lank. “Ek sal met meneer Snyman reël dat jy Saterdae ekstra klasse kry.”
Sy maak die opstelboek ongemerk agter haar rug toe. Maar hy het al weer omgedraai en sy vulpen oopgeskroef.
“Moenie weer te laat uitstel om vir Sondag se katkisasietoets voor te berei nie, ek wil nie weer van die katkisasiemeester hoor dat my dogter nie die name van die stamme van Israel geken het nie.”
Anne sit en torring die wolrafels van die kussingoortreksel uit en hy sien hoe die vuurlig oor haar gesig flikker, hoe sy haar woorde versigtig saamstel.
“Waarom dink jy ek wil jou onder kruisverhoor neem as ek, ná ons mekaar vier maande ken, maar net meer wil weet van wat jy tussen 1952 en nou gedoen het?”
Hy neem haar hand in syne asof hy sy antwoord wil versag. “Wil jy nie?”
Sy haal diep asem. “Nee. Ek dink dat ons mekaar op meer as een gebied goed genoeg leer ken het om met jou daaroor te sou wil praat. Sien jy dít as ’n ondervraging?”
Hy glimlag skeef en hou sy oë op die vuur gerig. “Op ’n manier, ja.”
Sy swaai haar voete van die bank af om op te staan. “Laat dit dan.”
Hy trek haar terug by hom. “Ek het dit nie só bedoel nie, Annie.”
Sy glimlag gedwonge, beseerd. “As jy jou wil afskerm, het ek vrede daarmee. Ek het nie ’n plan om met jou oor dinge te praat waaroor jy nie wil praat nie.” Sy wil haar van hom losmaak om op te staan.
Maar hy laat haar nie gaan nie. “Ruud het altyd moeite om oor homself te praat.”
Sy kyk na hom en haar mond versag. “Ja,” sê sy, “maar …”
“Wat?” Hy kyk steeds weg, maar hy vrywe haar vingers tussen syne.
Sy is lank stil voor sy sê: “Ru … jy is nie ál mens vir wie dit moeilik is om oor homself te praat nie, maar jy moenie mense verwond wat nader aan jou kom as hulle vir jou omgee nie.”
Hy sê niks en ná ’n rukkie gaan sy voort: “Ek weet nie wat ons verhouding vir jou is nie, maar ek kan nie van enige verhouding deel wees as ek nie oop met die ander kan wees nie.”
Die vlamme klap tussen hulle en die hond snork afgemete. “Sê jy dit oor jy nie kan begryp waarom ons nog nie liefde gemaak het nie?”
“Miskien.”
“Pla dit jou?”
Hulle kyk nie na mekaar nie, maar hulle vingers bly styf inmekaar gestrengel. “Ek dink so,” sê sy byna heeltemal onhoorbaar.
“Ek dag dat jy die eerste keer nie wou nie.”
Sy skud haar kop.
Ná ’n ruk sê sy: “Ek het die gevoel dat jy dink as ons liefde gemaak het, het jy jou blootgestel, té oop gestel …”
Hy lag effens terwyl hy praat asof hy die swaar emosie in sy woorde wil ontlaai. “Ruud was sy lewe lank bang om oorgeneem te word.”
Sy draai haar kop om sy gesig te sien. “Waarvoor is jy régtig bang?”
Hy antwoord haar nie. Maar toe sy langs hom beweeg, mompel hy half onhoorbaar: “Jy gaan tog nie van Ruud af weg nie.”
Sy glimlag, ontroerd. “Nee,” sê sy en soen hom teen sy wang, “ek gaan net koffie haal.”
“Wanneer weet mens dat jy iemand kan vertrou?” vra hy terwyl hulle koffie drink.
Sy roer haar koffie ingedagte voor sy sê: “Wanneer jy kans sien vir penetrasie.”
“Penetrasie?”
Sy kyk verbaas na die vreemde trek om sy mond. “Ek bedoel wanneer jy voel dat jy jou vrywillig vir iemand kan oopstel. Wanneer jy kans sien om wat jy dink en vrees en droom met die ander te deel. Wanneer jy kans begin sien vir die pyn van commitment. Wanneer jy nie meer bang is om jou binneste te laat sien nie. Dié soort penetrasie bedoel ek.”
“Rudolf Steiner het jou goed geleer verwoord.”
Haar gesig verkleur en dit neem ’n rukkie voor sy hom kan antwoord. “Hy het, ja, en dit was goed. Hy het my ook geleer dat mens vir jouself kan waag om te dink. Heel anders as wat die Afrikaanse skole jou leer.”
“Hoe leer hulle jou dan?”
“Jy moet dink soos ander voor jou jou geleer het om te dink.”
Dis ’n rukkie stil voordat hy sê: “As ’n mens jou sou oopstel soos jy via Steiner propageer, is jy uitgelewer aan die ander.”
“Is dit nie wat ’n verhouding is nie?”
Hy antwoord haar nie, maar hy laat sy kop ’n paar oomblikke teen haar skouer rus voor hy sy koffie verder drink.
’n Brief uit Suid-Afrika – Mei 1993
Watter skrikwekkende April was dit nie in die ry angsaanjaende maande wat mekaar hier steeds bloediger opvolg! En hoe bedrieglik in teenstelling daarmee die skoonheid van die herfsgeworde stad rondom my. Die lug is helderder as in enige ander jaargety. As ek soggens deur my venster kyk, lê die berg swartblou voor die skoon najaarswolke. Hoor ek die voëls in die hoë bome, ruik ek die eendagmooi wat pers aan die heg trompetter, vlam die kleure van die wingerde.
Op 24 April sterf Oliver Tambo, algemene voorsitter van die ANC. Een week ná Andries Treurnicht, leier van die Konserwatiewe Party. Veertien dae ná die sluipmoord op Chris Hani, die Kommunis. Op die neënde dag is Tambo se begrafnis. Maar dis asof selfs die oproerigstes nie meer entoesiasme oor het vir rumoer nie. In Johannesburg verloop die teraardebestelling, want so waardig soos dié woord was dit ook, sonder insidente.
Witmense, angstiger nog ná die geweld wat Hani se begrafnis ontketen het, bekyk verwonderd die statige gebeurtenis wat lewend oor die televisie gebeeldsend word – soos van nog geen ander swart man in die geskiedenis van die land nie. Ontdaan dat swart emosie so digby hul eie kan staan. Skares wat op die dakke van geboue sit of die stowwerige strate belyn, juig wild as die doodkis onder die nou bekende geel, groen en swart vlag van die ANC verbykom.
Daar is gloeiende huldebetuigings, veral van buitelandse regerings. Nelson Mandela, openlik bewoë, verwys na Tambo as sy broer. “Soos jy ons geleer het, my broer, sal ons vrede bring in hierdie gefolterde land. Soos jy ons voorgegaan het, sal ons vryheid bring vir die onderdruktes en bevryding vir die onderdrukkers. Soos jy gevra het, sal ons die opsie van ’n vreedsame oplossing vir ons probleme steeds verdedig …”
In Khayelitsha lei Winnie Mandela vuis in die lug die militante jeug in stampende dreunsang. “Kill the farmer! Kill the boer!”
Laataand kyk ek na ’n televisieonderhoud met ’n wyse man. Credo Mutwa.
“And your message to APLA, sir?” Ek merk dat die jong onderhoudvoerder effens sweterig in sy hare is. Ons lewe in vermoeiende dae.
Die wyse man sug diep. Tog kom daar ’n glinstering in die oë agter die dik brilglase. “You say you love this land, my brothers? How do you make love to a woman if you have a porcupine quill in your penis …?”
In die Verre Noorde sê Wit Wolf Barend Strydom dat die Australiese televisienetwerk hom verkeerd geïnterpreteer het. Hulle het hom aangehaal as sou hy gesê het dat hy weer swartes sou doodskiet as hy die kans kry. Inteendeel. Hy is toegewy aan vreedsame onderhandelinge wat moet lei tot ’n politieke oplossing wat sal toesien dat die Boererepublieke weer herstel word …
In Pretoria vra ’n sigbaar vermoeide F.W. de Klerk namens die regering verskoning vir die Apartheidsjare.
In Oos-Londen se High Gate Hotel bars vier gemaskerde manne met AK47’s Saterdagaand kwart voor tien die kroeg binne waar