onwerklikheid wat hom elke dag aan ons opgedring het, het ons in ’n toestand van skok gelaat. ’n Naskok, soos die trillings ná ’n aardbewing.
In aansluiting by Alvin Toffler was die skok wat ons toe beleef het, die gevolg van die verpletterende stres en disoriëntering wat by ons veroorsaak is deur te veel verandering in ’n te kort tyd. Maar bowenal het ons eerstehands die hindernisse van die lewe beleef asook die lyding wat daaruit spruit. Hierdie hindernisse is die gedeelde grond van alle lewende wesens, maak nie saak wat jou posisie in die samelewing is nie. Ons kom almal te staan voor dieselfde hindernisse: hartseer, verlies, siekte, sterwe en die dood.
Intussen het die huishouding aangegaan. Dit het ons gehelp om ons aandag ook op ander dinge te fokus. Die eerste paar weke is ons elke dag, heeldag besig gehou met die aanpassing by die nuwe roetine. Ons het wel by vriende gaan kuier, maar op aanbeveling van die onkoloog het ons die malls vermy – volgens hom is dit net plekke waar Adri-Louise ’n kiem kon optel. Saans wanneer daar stilte gekom het en ek by haar gesit het, was ons dankbaar vir die oomblik, vir die saamwees, dat ons nog bymekaar is. Ons wou nie oor môre dink en wat môre mag bring nie.
Uys Krige skryf iewers: “Ek voel die Tyd soos ’n gewas wat aanhou vreet. Waar is die dag? Waar die geluk? Wie weet?” In my kop het ek dit omgedraai: Ek voel die gewas, wat soos die tyd aanhou vreet. Ons lewe het gaan stilstaan, maar die tyd het aanhou tik. En soos die tyd meedoënloos aangehou het, het ons bewus gebly van die Krukenberg-trawante wat nog daar was en God weet wat besig was om in Adri-Louise se lyf te doen.
Soos die dae aangestap het, het ons besef dat ons lewe en leefwyse nooit weer sal wees soos vóór 11 Junie nie. Ons het nou ’n ander lewe gehad. ’n Lewe waaroor kanker geskryf staan. Kanker in vetgedrukte letters. Dit sou voortaan elke faset van ons lewe oorheers. Dikteer. Die baie drome en planne wat ons vir onsself gehad het en waarin ons ons saamwees wou uitdruk en gestalte aan gee, was nou net idees op ’n lysie.
Kan dit wees? het ons elke dag gedink. Kan dit wees dat dit met ons gebeur? Ons was nugter genoeg om te weet dat kanker nie onderskei nie, dat die keiser nie omstandighede in ag neem nie, dat hy hom min steur aan ouderdom en kalender. Op ons ouderdom het ons al gesien en gehoor dat geluk en ongeluk, in die woorde van TT Cloete, in dieselfde plasenta lê – geluk en ongeluk is Siamees. Dit sou ons ook stelselmatig ontdek.
Te midde van hierdie ontnugterende slag wat ons getref het, was ons liefde ’n bron van buitengewone vertroosting en ’n stabiliserende faktor. Ek het probeer verstaan hoe sy moet voel en wat deur haar gedagtes gaan. Op 47 is haar wêreld as suksesvolle tydskrifredakteur tot stilstand geruk. Ons nuutgevonde liefde wat haar lewe verander het en waaroor sy nie uitgepraat kon raak nie, was nou op die periferie van die swaar werklikheid wat ons lewe oorheers het.
Teen daardie tyd was ons ’n maand agter met die skedule van reëlings vir ons troue wat oor ’n bietjie meer as sewe weke sou plaasvind. Alles moes met e-posse en per telefoon gedoen word. Gewillige vriendinne het ingespring en gaan navorsing doen oor troudagdinge. Hulle het kom verslag doen oor of Adri-Louise se voorkeure haalbaar is.
Sy het weer haar selfoon by haar gehad, maar ons het ooreengekom dat sy ’n maksimum van twee uur per dag via haar rekenaar met die redaksie kon kontak maak. Dit moes haar nie vermoei of laat stres nie. Dit was wel belangrik vir haar gemoedstoestand – dat sy “betrokke” bly.
Terug by die huis het Adri-Louise vir geen oomblik gaan sit om haar begrafnisbrief te begin skryf nie. Sy het ook nie haar roudiens begin beplan nie. Sy het ’n troue gehad om te reël! En daar was die volgende tydskrif wat in samewerking met haar bekwame redaksie uitgegee moes word! Die immer energieke Adri-Louise – al kon sy aanvanklik nie sonder hulp uit die bed uit op nie . . .
Begrafnisbrief. Ek onthou goed toe sy dit gesê het. Dit het my hart ineen laat krimp en ’n ongekende angs het my oorval. Ek het sommer vroeg geleer om haar in haar positiewe aanslag te ondersteun, in die opsig dat ek my hartseer en angs weggesteek het ter wille van haar. By hoë uitsondering sou ek my vrees met haar deel. Maar dit was veral wanneer ek vir ons gebid het, en ’n mens so broos en pleitend voor die Here staan, dat ek gehuil het. Gelukkig het sy geweet ek huil maar maklik.
Ons het ook baie gelag. Nadat sy uit die hospitaal ontslaan is, moes ek vir 12 dae elke aand vir Adri-Louise ’n inspuiting gee. Dit was nodig om klontvorming in die bloed en ander dinge te voorkom. Ons het die opsie gehad dat sy die inspuiting elke dag by die hospitaal kon kry – of ek moes dit gee. Adri-Louise het dadelik die laasgenoemde opsie gekies. Die gee van hierdie inspuiting het vir groot vermaak gesorg.
Die eerste aand het ons hierdie ritueel gehad waar Adri-Louise haar nou eers wou “instel” voordat ek met die spuit naderkom. Dit was ’n bron van groot pret, alhoewel ek verstaan het dat die dae in die hospitaal en die vampiertannies met hul tassies – soos sy die susters van die patoloë genoem het – haar bestaande afkeur van naalde vererger het. Elke spuit was afsonderlik met naald, spuitstof en ontsmettingslappie verpak. Wanneer ek saans met daardie pakkie nadergekom het, het Adri-Louise se gesig gesak en haar oë het al hoe groter geword. Die naald was klein, byna soos dié waarmee diabete hulleself inspuit. Vir haar was dit ’n naald, en ’n naald is ’n nare ding. Die voorskrif was dat die inspuiting op haar maag moet wees – dit sou die mins gevoelig wees.
Toe die “instellery” nie werk nie, het sy Irma Joubert se boek, Anderkant Pontenilo op die bedkassie gegryp en daarin begin lees in die hoop dat dit haar aandag sal aftrek. Sy sou my dan laat weet wanneer sy so verdiep is in die storie dat ek kon voortgaan. Ons het gelag dat die trane loop en met dié vra ek haar of sy nie eerder die Bybel wil lees nie, of sal dit nie help as ek ou proefbladsye van Kerkbode vir haar bring nie.
Uiteindelik het ek haar so ver gekry dat ons die stukkie vel ontbloot waar die gewraakte inspuiting toegedien sou word, terwyl sy in Anderkant Pontenilo lees. Ek het toe ’n truuk gebruik wat ’n doktersvriend my geleer het. Jy vryf met die ontsmettingslappie op die vel – nie te sag nie. Terwyl jy aanhou vryf, spuit jy op die rand van die ontsmette area. ’n Mens se brein registreer die gevryf, want dit is waar jy die inspuiting verwag, maar nie die prik van die naald elders nie. Dit was binne oomblikke verby en ek het opgehou met vryf. Adri-Louise het oor haar boek geloer en gesê ek moet nou klaarkry, haar senuwees kan dit nie meer hou nie. Toe ek sê, maar ek is klaar, was die verligting op haar gesig my beloning. Ek het ’n nuwe status gekry – inspuitmeester.
Nóg ’n insident wat later vir heelwat lagbuie sou sorg, was die dag toe Adri-Louise ’n spesiale vakuumpompie moes kry. Een van die steke van die tweede operasie – aan die onderpunt van die vertikale snit – het ontsteek en wou nie genees nie. Gelukkig het die mediese fonds ingestem dat dit by die huis versorg kon word, anders sou sy nog langer in die hospitaal moes bly. ’n Gespesialiseerde suster het ’n pompie aan die wond kom koppel. ’n Pypie is met ’n innoverende stel pleisters op die wond gehou en toe aan die pompie gekoppel. Hierdie oulike tegnologie het die vog uit die wond gesuig en ’n vibrasie veroorsaak wat die bloedsomloop om die wond gestimuleer het. Die pompie het ’n herlaaibare battery gehad en op dié manier was Adri-Louise mobiel en kon ons selfs uitgaan wanneer dit moes.
Die enigste nadeel van dié stukkie tegnologie was dat dit kompleet soos ’n kat gespin het, as gevolg van die vibrering van die diafragma in sy binneste. Die katte in die huis het dié affêre net een kyk gegee en daarna nie weer naby die “purrende” pompie gekom nie. Wanneer ons uitgegaan het, het ons die ding in ’n handdoek toegedraai en in Adri-Louise se skouersak gesit. Natuurlik het ons baie binnepret gehad oor mense wat wonder of hulle ’n kat iewers hoor purr . . .
So het ons elke keer die ligkant van ons hindernisse probeer sien. En dit was nog nie die einde nie. Een van die newe-effekte van die operasies was natuurlik dat Adri-Louise se hormoonvlakke deurmekaargekrap is – waartoe die volledige histerektomie grootliks bygedra het. As gevolg van die feit dat sy chemoterapie sou kry en hormoonaanvullings die kanker kon voed, moes ons met die – vir baie vroue bekend – gloede begin saamleef.
Tydig en ontydig het daardie verskriklike gloede haar oorval – by mense, in die motor, in die bed, in die kerk, in ’n koffiewinkel. Orals. Een vriendin het vir haar ’n elektriese handwaaier gegee wat met sproeireën werk. Ons het ’n groot waaier langs die bed gehad en ’n ander vriendin het vir haar ’n Japannese handwaaiertjie