ek teruggaan Stellenbosch toe? Of wil Mamma liewer hê ek moet hier kom studeer?”
Sy kyk na die mooi jong meisie – Charl se dogter in so baie opsigte – en ’n oomblik lank aarsel sy. Dit sal wonderlik wees om Ingrid by die huis te hê, om te hoor hoe sy en haar vriende die leë huis met hulle stemme en jeugdige geesdrif vul. Maar sy het nie die reg om dit te vra nie.
“Ingrid is ’n selfstandige kind – sy het jou nie nodig nie,” hoor sy weer Charl se stem.
Ingrid het geleer om sonder haar klaar te kom. Sy sal moet leer om sonder Ingrid klaar te kom.
“Nee, hartjie,” sê sy. “Ek wil nie hê jy moet Pretoria toe kom nie. Ek weet jy is gelukkig op Stellenbosch – jy het lekker vriende daar en jy geniet jou kursus. Bly waar jy is. Daar is mos altyd vakansies om na uit te sien.”
Sy sien die vlugtige verligting in Ingrid se oë, en weet sy het reg gedoen.
Ellen het gereeld kom kuier, gehelp waar sy kon. Op ’n ander manier het sy vir Margaret probeer troos.
“Charl is dood, ek weet, maar jy het mooi herinneringe aan hom en aan julle lewe saam. Niks en niemand kan dit by jou wegvat nie. Op ’n ander manier het ek ook my man verloor, en al wat oorgebly het, is ontnugtering. Ek wonder wat die swaarste is.”
Die bitter, ongelukkige woorde skok Margaret uit haar apatie.
“Jy mag nie so praat nie, Ellen,” bestraf sy haar vriendin. “Herman het teruggekom na jou en die kinders – hy het berou oor wat gebeur het. Met jou hulp kan julle met julle kinders nog ’n mooi en vol lewe saam bou.” Sy sien die verbittering op haar vriendin se gesig en sagter, byna pleitend sê sy: “Ellen, julle het nog mekaar. Vergeet wat gebeur het, dis die toekoms wat tel.”
“Jy kan maklik praat,” antwoord Ellen. “Ja, ek weet julle dink dis my eie skuld, maar ek het hom vertrou. Hoe kan ek in die toekoms ooit weer seker wees …”
“As jy so voel,” sê Margaret streng, “moes jy hom nie toegelaat het om terug te kom nie.” Sagter vervolg sy: “Jy is gelukkig, jy het ’n tweede kans gekry. As jy Herman nog liefhet, moet jy hom vergewe, met jou hele hart. Waarom anders het jy hom teruggeneem?”
Ellen is ’n lang ruk stil, dan sê sy: “Ek weet nie of ek hom nog liefhet nie. Ek weet nie of ek alles wat gebeur het ooit sal kan verwerk nie.”
Arme Ellen! Margaret kon net hoop en vertrou dat haar bitterheid met die tyd sou verdwyn en sy genesing sou vind.
Desember is Margaret en Ingrid na haar suster Elise-hulle op die plaas. Dit was die eerste keer in twaalf jaar dat sy nie gereed gemaak het om vir die sitting Kaap toe te gaan nie. In Februarie is Ingrid terug na Stellenbosch, en Margaret is na Charl se broer, Pieter, en sy vrou op Hermanus. Almal was lief en goed en begrypend, maar sy het rusteloos en gespanne gebly; die pad vorentoe het soos ’n eensame woestyn gelyk.
Pieter en Hettie sou in Mei Ooste toe gaan en hulle het Margaret probeer oorreed om saam te kom.
“Ek sal daaroor dink,” het sy gesê. Waarom nie? Ingrid is versorg en gelukkig. Waarvoor wil sy tuisbly?
Sy wou nie langer as tien dae by Pieter-hulle bly nie – sy was haastig om huis toe te gaan, waarom het sy self nie geweet nie. Om haar sake in orde te kry, het sy vir Pieter gesê. Een van die dinge waaroor sy moes besluit, was of sy in hulle huis wou aanbly, en of sy die huis in die mark moes sit.
“Verkoop die huis,” het Pieter gesê. “Kry vir jou ’n lekker woonstel. Dis nie goed en ook nie veilig vir jou om so alleen te bly nie.”
“Ek sal sien,” het sy gesê.
Soveel besluite wat geneem moes word. In die verlede het Charl na alles omgesien. Al die besluite geneem, alle reëlings getref. Sy sou van voor af moes leer om vir haarself te dink en haar eie sake te behartig.
Die huis was stil en verlate. Sonder lewe, sonder warmte. Net Daniel het daar rondgedwaal, getrou op sy pos, en elke beweging van haar met angstige oë dopgehou.
Sy is ’n week tuis toe Paul die oggend bel.
“Ek hoor jy is terug,” sê hy. “Ek wil met jou gesels, Maggie. Sal jy vanmiddag na vyf tuis wees?”
“Ek is hier en ek sal bly wees om jou te sien,” antwoord sy. “Ek … ek wil graag jou raad vra.”
Paul het gekom, nog dieselfde Paul, en tog ouer, ernstiger. Hulle het saam tee gedrink, maar sy was vreemd gespanne en senuweeagtig.
“Waaroor wil jy met my gesels, Paul?” vra sy later, bang – waarvoor weet sy self nie.
“Dit kan wag,” sê hy. “Jy het gesê jy wil my raad vra. Wat kan ek vir jou doen, Margaret?”
“Dis oor die huis. Pieter, Charl se broer, dink ek moet verkoop en ’n woonstel kry. Ek weet nie wat om te doen nie.”
Paul is ’n rukkie stil. Dan sê hy: “Ek sou die huis nie dadelik verkoop nie. Wag eers, die tyd sal jou leer wat om te doen. Of jy hier bly of na ’n woonstel toe gaan, jou hartseer en verlange gaan saam met jou.”
“Ek weet. Dit hoef jy my nie te vertel nie.”
“En wat van Ingrid?” vra hy. “Dit sal vir haar lekker wees om te weet die ou huis is nog hier wanneer sy en haar vriende met vakansies huis toe kom.”
“Jy is seker reg,” erken sy, maar hy kan die moedelose klank in haar stem hoor.
“Dis beter so, Maggie. Nie net vir Ingrid nie, maar ook vir jouself. Dis hier in die huis waar jy en Charl al die jare saamgewoon het dat jy jou verlies moet verwerk, weer vrede moet maak met die lewe.”
“Ek is bly jy dink so. In my hart is ek nog nie reg om die huis te laat gaan nie.”
“Bly hier solank jy lus het,” sê hy. “Wat is jou planne vir die toekoms?”
Sy vertel hom van Pieter-hulle se uitnodiging dat sy saam met hulle oorsee gaan, maar hy skud sy kop.
“Nee, jy kan nie gedurig weghardloop nie. Dit sal jou niks baat nie. Ek het jou gesê, jy moet jou hartseer hier verwerk, hier berusting kry. Dan eers sal jy reg wees om weer die wêreld daar buite aan te durf.”
“Maar wat moet ek doen, alleen hier in die groot huis, sonder Charl en sonder Ingrid?” vra sy wanhopig.
“Jy moet gaan werk, natuurlik, hoe gouer hoe beter. Dis eintlik waaroor ek vanmiddag met jou kom gesels het.”
“Werk?” vra sy sonder begrip. “Waar moet ek werk?”
’n Vreemde glimlaggie raak aan sy mondhoeke.
“Jy is ’n dokter, Maggie. Het jy vergeet?”
“’n Dokter!” Sy kyk skerp na hom, seker hy spot met haar, maar die grys oë is ernstig.
Hulpeloos skud sy haar kop.
“Jy weet, beter as enigiemand anders, hoe medies die laaste twaalf jaar verander het. Ek sal weer van voor af moet klas loop.”
“Dis presies wat jy moet doen,” antwoord hy kalm. “Daar is ’n deeltydse nagraadse kursus by die hospitaal – dit duur drie jaar – wat jou sal help om in te haal. Jy sal dit geniet.”
Hy haal ’n koevert uit sy sak en sit dit op die tafel neer. “Hier is al die inligting, jy kan later daarna kyk. Die klasse het reeds begin, maar hulle sal jou nog neem.” Sy kyk hom sprakeloos aan en kalm vervolg hy: “Intussen kan jy dadelik by die hospitaal begin. Ek het met dokter Heyns, die superintendent, gepraat – hulle is maar te gretig om jou dienste te kry.”
“Hoe kan ek, Paul?” vra sy en voel die trane wat agter in haar keel brand. “Ek het alles vergeet wat ek geleer het, ek sal die vreeslikste foute maak.”
“Jy sal gou regkom. En – ek het jou dit al vantevore gesê – werk is goeie medisyne vir ’n seer hart. Ek weet waarvan ek praat.”
“Dit