Die Generaal. Hans Pienaar

het hulle gevra en die wit bandjies wat die KO’s tydens hul opleiding dra, omhoog gehou. “Dit is die kleur van jaar oue hondekak. Dit staan vir boggerôl, niks! Dit is erger as om rang te hê. Jy is heel onder in die rommelhoop, jy’s nie hondekak nie, jy’s droë brakkieskak, nie eens goed genoeg vir kunsmis nie.”

      In die tweede laaste week is ons vir onderhoude in groepe verdeel. Ons het die hele dag lank onder die bome gesit; die oggend of die middag omgeslaap. Uiteindelik is ek by die rooi trappe na die kaptein se kantoor opgemarsjeer. Ek is aangesê om op ’n stoel voor ’n lang lessenaar te gaan sit met die kommandant en twee ander offisiere daaragter. Dit het gelyk of hulle absoluut alles omtrent my weet, maar dit hoegenaamd nooit sou erken nie.

      Tydsaam het hulle deur stapels dokumente geblaai en uiteindelik het die kommandant begin praat: “So waarom wil jy ’n offisier word?”

      Wil ek? wou ek antwoord, maar my goeie maniere het tot my redding gekom en ek het iets gestotter oor die eer wat dit vir my sou wees en dat ek my goed van my taak sou kwyt. Toe het ek in die middel van ’n sin opgehou, my asem ingetrek, en gesê: “Eintlik praat ek nou ’n klomp stront. Die enigste rede waarom ek ’n offisier wil word, is om ’n kamer van my eie te hê en om saans en elke naweek te doen wat ek wil.”

      Die offisiere het steeds in die lêers voor hulle geloer, en geen teken gegee dat hulle gehoor het wat ek sê nie. Ek kon my gesig voel warm word.

      Ná minstens ’n minuut se stilte waartydens ek nie durf afkyk het nie, het die kommandant voortgegaan op ’n manier wat my laat dink het hy kom met nagedagtes deur sy dag: “Sal jy sulke taal by die huis gebruik? Wat is die woord? Stront.” Hy het dit gesê asof hy dit die eerste keer gehoor het.

      “Nee, kommandant.”

      “Nou hoekom gebruik jy dit dan hier?”

      Ek het my skouers opgehaal. Ek kon kwalik erken dit was van pure senuwees. “Want dit is die weermag dié.”

      Een van die kapteins het afgekyk om ’n glimlag weg te steek. Ek het hom nog nie voorheen op die basis gesien nie, maar hy het die aura gehad van iemand wat ’n mens dadelik kan vertrou.

      “Het jy enige idees omtrent moontlike maniere om kommunisme te beveg?” het hy gevra.

      Ek het lank gedink. Dit het tot hom deurgedring, want terwyl hy die velle papier in sy hand in die lug gehou het, het sy oë vernou.

      “Ek weet nie, kaptein,” het ek versigtig geantwoord en probeer om so ernstig moontlik te klink. “Ek het nog nooit ’n kommunis ontmoet nie, so ek kan nie sê nie. En as ek een teëkom, sal ek hom nie herken nie, want hy sal sy identiteit wegsteek.”

      “En wat sou jou oplossing vir hierdie probleem wees?”

      Hoe maklik was dit nie om my te stonk nie.

      “Kaptein,” het ek gestamel, “ek dink nie ons kan vir ewig rondloop en mense vra of hulle kommuniste is nie. Ek dink dis beter om te aanvaar dat mense nie kommuniste is nie, want daar is seker net drie dosyn van hulle in die land en as een van hulle homself ontbloot, wys ons vir hom op pamflette hoe sleg dit in Rusland gaan.”

      Dis glad nie wat hulle wou hoor nie en my argument was maar flou, maar steeds het geeneen ’n gesigspier vertrek nie.

      Die sersant-majoor het net soos die kaptein gefrons, maar toe hulle my ontslaan, het sy gesigsuitdrukking ’n tikkie triomf getoon terwyl hy my deur die passies neem wat nodig was om my uit die plek te kry, met my stewels wat vashaak aan ’n opstandige spyker in die plankvloer.

      ’n Slapelose nag vol selfdebat het gevolg. Aan die een kant was daar ’n diepe neerslagtigheid. Ek het myself uitgeskel vir ’n volslae moroon en met my vuis teen die muur geslaan. ’n Nuwe dekor vir my toekoms het vorm aangeneem: ’n verlate verhoog vol leë dae met inspeksies en orders en parades en leë radioboodskappe, met ’n ewige gewag, gewag vir alles om te eindig.

      Aan die ander kant, ’n soort euforie. ’n Jaar gelede sou ek ’n modelantwoord gegee het oor monitering en oorredingsprogramme en ewigdurende waaksaamheid. Nou was ek bereid om te sê wat ek dink.

      My neerslagtigheid het gewen. Die volgende oggend het ek so vaal gevoel dat ek skaars my gesig kon was en ek het halfgeskeer by die oggendparade opgedaag. Korporaal Belinda het sy stink asem in my neusvleuels kom blaas, en ek is teruggestuur met ekstra diens. Ek het gedoen wat ek gegee is om te doen, die hele dag lank, en as dit nie ondraaglik was nie, was dit omdat ek myself in ’n slaapwandelende staat gedwing het.

      Ons het aangetree vir die aandparade. ’n Paar van ons se name is uitgelees en ons moes eenkant by ’n klompie ander pelotonlede gaan staan. Niemand het gesê waaroor dit gaan nie, maar onder hulle was van die beste rekrute en aan die korporaals en sersante se openlike vyandigheid het ons geweet dat hulle … Wat? Dit gemaak het? Gered is? Verhoog is tot goddelike hoogtes?

      Ek het myself van voor af verwens, Ben, laat ek dit nie ontken nie. Ek was siek van jaloesie. Wat het my besiel om sulke goed oor kommunisme te sê, iets waarvan ek niks geweet het nie? Met ontsetting het ek besef dat nog amper twee jaar van Pretty Belinda voorlê. Ek het na die ander geloer wat ook op die kortlys was, en hulle na my, en daar was ’n nuwe ding: die losers, die tweedespan-spelers, dié wat dit nie gaan maak nie, die terugstaners …

      Twee dae later, net toe ek begin gewoond raak aan my nuwe lot, het die kommandant my laat roep. Kortaf, met ’n houding wat sê hy gaan niks verklap nie al gee ek hom ’n sak olifantbiltong, het hy my beveel om my balsak en my trommel te pak en oor te skuif na die KO’s se barakke.

      Die volgende aand het ek ’n telefoonoproep gekry. Dit was die generaal wat my kortaf gelukgewens het. Hoe het hy, ’n logistieke offisier en nie ’n seiner soos ek nie, geweet? Jou pa, Ben, het op die ou end toe tog vir sý mense gesorg en dit was nie reg nie.

      Maar met die hoof gebuig het ek ’n sug van verligting geslaak.