олордулар.
– Мин эһигиттэн биир кылаас үрдүкү үөрэммитим, – Евдокия Васильевна Кононова, билигин улуустааҕы музей кассира, Николай Петровичка туһаайан бэйэтин ахтыытын саҕалаата. – Ол гынан баран интэринээккэ бары бииргэ олордохпут дии. Оччолорго биология учуутала Анастасия Яковлевна интэринээккэ анаан хортуоска олордор этэ. Онно үлэлиирбит, хортуоска хостоон эбии аһылык оҥосторбут.
Кыһыҥҥы маспытын бэйэбит бэлэмниирбит. Миша, эн, Атласова Лида диэн сытыы баҕайы кыыс баара дии уонна да атыттар буолаҥҥыт 12 көстөөх сиргэ Куонараҕа, Кыстатыамҥа хайыһарынан баран кэлэргит дии. Хайыһар секцията баара, онон походтаан хонон баран кэлэр быһыылаах этигит. Барытын Миша тэрийэрэ.
– Ээ, маарыын эппитим дии, оһоллономмун, балык уҥуо-ҕар харан кылааспыттан хаалан хаалбытым диэн. Кырдьык, ол иннинэ походтаһа барсаары бэлэмнэнэ аҕай сылдьыбытым, – Ньукулай хом түспүт куолаһынан саҥарда.
– Оннук дуу? Уопсайынан, Мишалаах сүрдээх активнай кылаас этилэр.
Мин 1955 сыллааҕы иккис выпуспун, төрдүө эрэ этибит: мин – Иванова Дуся, Элляева Валя, Иванов Миша, Иванов Гоша буоламмыт бүтэрбиппит. Михаил Ефимович Омскайга үөрэҕин кэнниттэн комсомолга үлэлээбитэ. Кинини кытта мин кэргэним бииргэ үлэлэспитэ, мин оҕобун кытта дьиэҕэ олорбутум.
– Ити поход туһунан мин наһаа үчүгэй өйдөбүллээхпин, – кэпсэтиигэ толуу, холку көрүҥнээх Светлана Николаевна Карпова кытынна. – Кырдьык, оччолорго Миша Николаев сааскы өрөбүл кэмигэр нэһилиэктэринэн походу тэрийэр этэ. Улахан уолаттар Кыстатыамҥа хайыһарынан бараллара, оттон биһиги табанан айанныырбыт. Онно биһигини, кыра кылаастары, эмиэ илдьэ сылдьаллара. Аара дьаамҥа хонорбут. Онно уолаттарбыт биһигини, кыргыттары, тоҥуоххут диэн таҥаһынан, соннорунан үллүйэллэр. Оттолоругар сытыарар, наһаа харыстыыр, кыһаллар этилэр.
Кэлин «Эдьигээн» совхоз тэриллибитигэр миигин биир сыллаах зверовод үөрэҕэр Улан-Удэҕа ыыппыттара. Үөрэхпин бүтэрэн Кыстатыамҥа үлэлии сырыттахпына, Михаил Ефимович райкомолга кэлэн баран миигин комсомолга үлэҕэ ылбыта. Сэттэ сыл ыччаты кытта үлэлээбитим. Субуотунньуктары тэрийэрбит, кулууппутугар мас бэлэмниирбит. Кулууп маһын комсомоллар дьаһайаллара, маска бары ырыанан-тойугунан тахсарбыт. Уолаттар охтороллор, кыргыттар мутук ыраастыыбыт, киллэрбиттэрин кэннэ эрбиибит. Стрекаловка мууһугар каток оҥорон хаҥкыылыырбыт.
Наар былаанынан үлэлиирбит. Сэкирэтээрбит хаһан да кыыһырбата, мөхпөтө-эппэтэ, куруук күлэ-үөрэ сылдьара. Концертары, семинардары, конференциялары тэрийэрбит. Быыбардары ыытыы тэрээһинигэр сарсыарда 5 – 6 чаастан гармошкалаах кэлэрбит. Урут оройуоннары бөдөҥсүтүү кэмигэр конференцияҕа кытта Тиксииттэн Чилингаров кэлэр буолара.
Кэлин Дьокуускайга сельхозтехникаҕа ГСМ инженеринэн үлэлээбитим. Онно Михаил Ефимович миниистир эрдэҕинэ чох, горючай боппуруостарынан сибээстээн, куруук алтыһар, кэпсэтэр этибит. Былырыын Эдьигээҥҥэ кэлэ сылдьан, урут комсомолга бииргэ үлэлээбит дьонугар барыбытыгар анаан бэлэх туттартаабыта, наһаа үчүгэйдик кэпсэппитэ.
– Инньэ