быһаарда.
Дьөгүөр, барыларын санааларын истэн баран, Николаев биир интервьютугар «…мин олоҕум оскуолата атын эбит быһыылаах. Норуот саамай дьадаҥы араҥатыттан саамай ыарахан, сэрии, сут-кураан, репрессия түбүлээбит кэмигэр төрөөн-үөскээн, тулаайах аҥаардаах үөрэҕэ суох ийэбитигэр түөрт оҕо иитиллэн, инчэҕэй тирбэҕэ быстыбатынан тыыннаах ордон, үөрэнэн үлэһит буолбутум ол дьайар буолуохтаах» диэбитин аҕынна.
– Чахчыта оннук. Биһи көлүөнэ дьон оҕо сааспыт, ордук кыамматтар, тулаайахтар өттүлэригэр, тыыннаах ордор, киһи буолар туһугар ууга-уокка дьиҥнээх хатарыллыыны, уһаарыллыыны аастаҕа дии. Кини оннук дьонтон биирдэстэрэ буоллаҕа, – Ньукулай, оҕо эрдэҕинээҕи эрэйдээх кэмин санаан, өрө тыынан ылла.
– Кырдьыга да, биһиги оҕо сааспыт кэмэ диэхтээн Павка Корчагин кэмиттэн туох ордуктаах буолуой? – Мария Егоровна, сөбүлэһэрдии, Ньукулай диэки кэҕис гынна. – Онтукпутунан өттөйбөтөх эрэ буруйдаах инибит.
– Буот, Михаил Ефимовиһыҥ ол иһин этэр, оннук кытаанах, тыйыс усулуобуйаҕа буһан-хатан тахсыбытым ол дьайар буолуохтаах диэн, – Дьөгүөр сөмүйэтин чочоҥнотто. – Ол иһин кини саха норуотун кыһалҕатын, эрэйин-муҥун өйдүүр. Омугун былыргы историятын, кини чулуу уолаттара олорбут олохторун, мөккүспүт мөккүөрдэрин иҥэн-тоҥон үөрэтэр, кинилэр дьыалаларын, өйдөрүн-санааларын үлэтигэр туһанар. Урукку салайааччыларбытыттан хайалара оннук гынар этэй?
– Кырдьык даҕаны, историяны хаһыспыттара суох ини.
– Кинилэр бэйэлээхтэр былыргы өбүгэлэрин үөтэ сылдьыахтара баара дуо? Хата сорохторо Өксөкүлээх, Алампа, Күлүмнүүр курдук дьоннорбутун буржуазнай националистар диэн сыанабыл бэрдэрэ сатыыллар этэ, Ойуунускайы, Омуоһабы «норуот өстөөҕө» аатырда сылдьыбыттара дии. Оччотооҕу да аас-туор кэмҥэ салайааччылар, элиталар олохторо атын этэ, – Дьөгүөр, кэпсэтиини түмүктүүрдүү, чааскытын сыҕарыта анньан баран дьиэлээхтэргэ махтанна.
Истиҥ Таптал. Ыал буолуу
Көрөөччүлэр музей-дьиэни көрөн-истэн, кэпсэтэн-ипсэтэн, бырааһынньыкка сылдьыбыт саҕа сананан дуоһуйан тарҕаспыттарын кэннэ Михаил Ефимович музейы тэрийээччи аҕыйах үлэһити кытта хаалан, салгыы кыратык сэһэргэһэ түстэ. Дьоно остуол, иһит-хомуос хомуйар кэмнэригэр дьиэтин иһин, хостору кэрийэн көрүтэлээтэ. Эдэр сааһын эргитэ санаан, ахтылҕан сылаас иэйиитигэр хам куустаран турда. Түөрт уонча сыллааҕыта саҥардыы ыал буолбут эдэр дьон, улахан кыыстарын Оляны көтөхпүтүнэн, бу дьиэ боруогун аан маҥнай атыллаан киирбиттэрэ. Ол букатын бэҕэһээҥҥи курдук ээ, күн-дьыл биллибэккэ түргэнник да ааһар буоллаҕа…
Институт спортивнай саалатын киэҥ уораҕайын уҥа өттүгэр гимнастическай снарядтар эҥин эгэлгэ көрүҥнэригэр кулуһун курдук көнө уҥуохтаах, дьороҕор таһаалаах кыргыттар киһи кыайан үөйбэт араас уустук хамсаныыларын оҥорон имиллэ-мускулла оонньууллар. Кинилэр ортолоругар намчы көрүҥнээх, сырдык хааннаах эдэркээн саха кыыһа брусья үөһээ-аллараа туорайдарыгар тииҥ курдук ыйаастан имигэстик имиллэҥнээн,