бошин остига қўюбдур “валлоҳ!” дебдур ва жонни Ҳаққа таслим қилибдур. Аларнинг ҳоли мутағаййир бўлибдур ва дўкон ва анда дағи ҳар не бор экандур, барҳам урубдурлар ва бу тариққа кирибдурлар”. Молу дунёга ҳирс қўйган одам ўлим билан юзма-юз келганда даҳшатга тушади, дейдилар. Не азоблар билан тўплаган бойлигини ташлаб кетишдан қийналса керак-да.
Кумайл ибн Зиёд ривоят қиладиларки: «Ҳазрати Али (р.а.) билан бирга юрар эдик. Жаббон қабристони ёнидан ўтаётганимизда, мозор томон қараб:
– Эй қабрда ётганлар, эй суяклари чириб, тупроққа қоришганлар, эй қоронғуликларда ёлғиз қолганлар, сизларда нима гап? Биздан сўрасангиз, молларингиз тақсимланди, болаларингиз ўксиз ва етим қолди, хотинларингиз бошқа турмуш қуришди. Бизда ана шундай хабарлар. Сизларда қандай хабарлар бор?– деб сўрадилар. Сўнгра мен томон бурилиб:
– Эй Кумайл, агар уларга жавоб қилиш учун изн берилганида: «Озуқнинг энг яхшиси тақводир», деб айтишган бўлар эди, – дедилар. Бир оздан кейин эса йиғлаб, бундай дедилар:
– Эй Кумайл, қабр – амаллар сандиғидир. Буни фақат ўлганингдан кейин биласан…
Ҳазрат Алининг бу хитоблари асоссиз эмас. Қудсий ҳадисда марҳамат этиладики: «Эй Одам фарзанди, билгилки, бу дунёда тўплаган бойлигинг меросхўрларга қолади. Ундан емоқ ва ҳузурини кўрмоқ кўпинча бошқаларга насиб бўлур. Унинг ҳисоб-китоби ва надомати эса сенинг бўйнингга тушгай. Қабрда сенга фақат ҳаётлик вақтингда қилган яхши амалларинггина ёрдам бергай».
Ҳазрат Алидан ривоятким: «Бир куни Расулуллоҳ (с.а.в.) мендан:
– Эй Али, сенга беш минг қўй берайми ёки ҳам дунё, ҳам охират учун фойдали беш калимани ўргатайинми? – деб сўрадилар.
– Ё Расулуллоҳ! Беш минг қўй озмунча фойда эмас. Бироқ, менга беш фойдали калимани ўргатишингизни хоҳлайман, дедим.
Шунда Расули акрам (с.а.в.) ушбу дуони ўргатдилар:
– Аллоҳим, гуноҳларимни мағфират қил. Менга кенг феъл ва ҳалол даромад насиб эт. Нафсимни берган ризқингга қаноатли қил ва қалбимни Ўзинг ман этган нарсаларга мойил қилиб қўйма.
Биз ҳам бу калималарни дилимизга муҳрлаб, сўнг азиз фарзандларимизга ўргатсак, нур аланнур бўлур.
“Бойлик одамларнинг қўлидаги нарсалардан умидсизликдир”.
Мазкур ҳадиси шарифни ҳазрат Алишер Навоий “Арбаин” – қирқ ҳадисда бундай ифода этганлар:
Бойлиғ истар эсанг, эл илгида
Ҳар не кўрсанг, боридан ўл навмид.
Бу ғино баски, халқдин кечибон
Тутсанг уммид Ҳақдин, ўқ жовид.
(Агар бойлик истасанг, одамларнинг қўлида ҳар нима кўрсанг ҳам, ундан умид қилма, ноумид бўл. Зотан, халқдан кечиб, Ҳақдан умидвор бўлсанг, мана шу асл бойликдир. Зеро, Унинг Ўзигина мангудир.)
Зевар кишига не тожу, не афсор бил,
Ул зевар адаб била ҳаё даркор бил.
(Киши учун тож ва бошқалар зийнат бўлмайди, балки унга зийнат – ўзида бўлган адаб ва ҳаёдир.)
Бўлмас