Çuvaş Kızı Salambi. Aleksandır Artemyev

sandal giyince hepten tertipli olurlarmış, sandalını çamura bulayan kıza tertipsiz kız derlermiş. Ben o zamanlar çocuktum, bu geleneği biraz olsun hatırlıyorum. Hatırlıyorum ve şaşırıyorum. Bizim köyden pazara kadar yedi kilometre. Kızlar o zaman şimdiki gibi pazara da sandalla gidiyorlar. İşte böyle yağmurlu bir günde oraya nasıl çamura bulanmadan varacaksın? Büyük görümce şöyle diyor: Evden eski sandalla çıkıyor pazarın olduğu köye varınca hemen yeni bir sandal alıyorduk. Bak nasıl oluyormuş! Kız ne zaman olursa olsun aklını terk etmez, hayatı zor olsa da güzelleşmeye çalışır, delikanlılar önünde her zaman iyi olmaya çalışır.”

      İki dost bir araya gelince neler konuşmazlar. Çocukluk zamanından da savaş zamanındaki zorluklardan da, tanıdık öğrencilerden de, enstitüden de. Sonunda her ikisi de yoruldular. Yol ağır ayaklar zor gidiyor, insanın konuşası da gelmiyor. Yağmur bardaktan boşanırcasına yağıyor, hava hepten kararıyor. Allahtan yolun kenarındaki ağaçlar yarı ev gibi. Kızlar yağmurun hızlı zamanını bir ağacın altında geçiriyorlar ve tekrar devam ediyorlar. Köyün birinde bir eve girerek biraz dinlendiler. Konuksever kadın onlara biraz ayran içirdi, eskiden beri devam eden Çuvaş geleneğine göre yemek yedirmeden göndermek istemiyordu. Ancak kızlar çok acıkmış olmalarına rağmen evdeki delikanlıdan utanıp yemeden yola çıktılar. Dul kalmış asker karısının acaba yemek için daha neleri vardı? Bütün ülkeyi düşünecek olsan bunun gibi kaç milyon kadın böyle fakirleşti? Yarın büyük bayram ise de onların sevinecek bir şeyleri var mıydı?

      On kilometre için onlar bir at arabasına bindiler. Hep böyle denk gelmedi. Bayram öncesi at arabası da yaya gidenler de yolda görünmediler. Şoförlere kızarken şanslarına bir araba yetişti. Öğrenciler bu arabaya binip yollarını otuz kırk kilometre kadar kısalttılar. Zar zor da olsa tekrar yayan devam etmek gerekiyordu. Salambi’nin köye varmasına fazla kalmadı aşağı yukarı iki kilometre kalmıştı. Beklenmedik anda bir sorun çıktı. Onun çizmesinin altı çıktı. İki kız güle güle onu mendille bağladılar.