дурустроқ кийинтиришнинг ҳам иложи бўлмай қолади.
Оила бошлиғи ўз ўрнини, мавқеини, ҳукмини бой берган хонадондаги бу аҳвол шусиз ҳам енгилтабиат ва худбин, ишёқмас ва танноз хотинни энди бошқалардан нажот қидиришга ундайди. Ҳамон ўз ҳусни, келишган қадду қомати билан ажралиб турувчи бу нозанинни тез орада янги-янги дугоналар ва ишратпараст давлатмандлар қуршаб олишади. Бироқ Хуршида Собирни энди батамом менсимай қўйганлиги, уни шунчаки қизчаси Тахминанинг отаси эканлигини эътироф этиш билангина чегараланиб қолганлигига қарамай, бу эркак унинг учун ҳали «Эринг борми, бор» маъносида иш беришини назардан қочирмасди. Шу боис Собирнинг бу даргоҳдан бош олиб чиқиб кетишига йўл қўймаслик мақсадида гоҳ-гоҳида сохта ноз-фироқ ва табассум билан унга «бир чимдим майиз егизиб» қўйишни ҳам унутмасди. Бундан ташқари, хиёнат хиёбонидаги ҳар галги сайру гаштларни бағоят эҳтиёткорлик ва муғомбирлик билан амалга ошириб, уни эридан ва ён-атрофдагилардан мутлақо сир тутишга уринарди. Бу билан у, энг аввало, ишратпараст харидорлар наздида ўз мавқеини қўлдан чиқармасликни, «ёмон ном чиқариб қадру қиммати пастлаб кетиши»дан ўзини сақлаб туришни кўзлар эди.
Кимдир уни шаҳар универмагининг атир-упа бўлимига сотувчи қилиб ишга жойлаб қўйди. Бу ерда Хуршида номигагина кўзга кўриниб, арзимаган маош олса-да, у энди шаҳарлик бойвуччалардек башанг кийинадиган, зебу зийнатларда ловуллаб юрадиган бўлиб қолди.
Бора-бора чет-четдаги, баъзи-баъзидаги пинҳона ўтиришлар энди уни қониқтирмай қолди. Айниқса, дам олиш кунлари уларнинг хонадонларида ҳам ёғли ўтиришлар, айшу ишрат давралари бўлиб ўтадиган бўлди. Собирнинг атрофида кейинги пайтлар унинг ўзи ўйламаган ва сезмаган ҳолда кўпроқ пайдо бўлишаётган янги-янги ҳозиру нозир жўралари ва Хуршиданинг ўзига ўхшаш башанг кийинган ҳурлиқо дугоналари жам бўлишар, базми жамшидлар куну тун авжига минарди. Ва, албатта, буларнинг барчаси Тахминанинг, катталар дунёсига олазарак боқиб, ниманинг нима эканлигини эндигина англай бошлаётган думбул қизчанинг иштирокида ва кўз ўнгида бўлиб ўтарди. Бу оиланинг бундан кейинги қисматлари, айниқса, Собир қаердандир илаштириб келган, бироқ юриш-туриши бу атрофдагилар учун ўша пайтлар беҳад давлатмандлик андозаси ҳисобланган «Мистер Дони» лақабли кишига кўп жиҳатдан боғлиқ бўлиб қолади. Унинг асл исми Дониёр бўлиб, новча бўй, хушбичим, сочларини бўяб, ғоят силлиқ ва ихчам тараб юрадиган, кўринишдан хуштабиат ва хушчақчақ, бироқ шу билан бирга, ўта эҳтиёткор ва муғомбир одам эди.
Собир ва унинг улфатларига қараганда ёши каттароқ бўлишига қарамай, у даврадаги нозанинларни ўз мавқеи билан жуда тез ром қила бошлади. Бу мавқеи–унинг видеомагнитофон, «Тойота» автомашинаси борлиги, ҳамиша қимматбаҳо кийимларда кўриниши, пул ва совға-саломларга сахийлиги, ўтиришлардаги сўзамоллиги ва одамохунлиги, рок-музикаларга моҳирлик билан ўйнай олишидан иборат эди.
V
Донининг бу даврага кириб келиши ораларидан кимнингдир