hiqillashib o‘tirib, chuchvara yeyishdi, so‘ng indamasdan borib, o‘rinlariga yotishdi-yu, boshlariga choyshab tortib olishdi.
– Ukajon, o‘zimizni uxlaganga solib yotamiz, xo‘pmi? – sekin shivirladi Davronboy.
– Nega unday qilamiz, akajon? – undan ham pastroq ovozda so‘radi Omonboy.
– Biz uxlasak, oyim dadamga ovqat olib boradilar.
– Uxlamasak-chi?
– Obormaydilar… Unda biz mashina poylashga chiqolmaymiz, xo‘p degin, jon uka!
– Keyin ertak aytib berasanmi?
– Aytib beraman.
– Tuxumniyam kattasini berasanmi?
– Beraman.
– Xo‘p.
Oyilari shoshilib boshini yuva boshladi, keyin kattakon toshoyna yoniga kelib, sochini uzoq taradi, atir sepdi, quloqlariga sadarayhon shoxchalaridan qistirib oldi. Eng oxirida tashqariga chiqib, kastryulga to‘ldirib chuchvara soldi, oyoq uchida bitta-bitta yurib kelib, yolg‘ondakam pishillab yotgan Davronboy bilan Omonboyning peshonasidan ohista-ohista o‘pib, yana oyoq uchida yurib chiqib ketdi.
Ko‘cha eshik g‘ichillatib yopilishi bilan aka-ukalar sapchib o‘rinlaridan turib, o‘choq boshidagi xanjar miltiqlarini olib, chinakam soqchilardek qaytadan qurollana boshlashdi.
– Aka, biz hech kimdan qo‘rqmaymiz-a? – so‘radi Omonboy poyloqchilik qiladigan o‘rinlariga borgach.
– Qo‘rqmaymiz! – deb qo‘ydi Davronboy.
– Aka, ajinaning bir quloch dumi bo‘ladimi?
– Bilmasam.
– Aka, alvastilar kunduzi qayerda yotishadi?..
– Bilmasam, – qo‘rqqanidan ukasidan battarroq qaltirab dedi qorovulboshi Davronboy, – ukajon, ke, quvurning ichiga kirib olamiz.
– Voy, men chiqolmayman-ku!
Quvurlarning biri qiyshayib, yerga tegay-tegay deb turgan bo‘lsa-da, baribir, unga ikkovlarining ham bo‘yi yetmas edi. Og‘ilxonada eski yog‘och quti olib chiqib, oyoq ostilariga qo‘yib, oldin Davronboy, ketidan Omonboy ko‘tarilib olishdi. Hech kimga ko‘rsatmasdan chiqib olganlari uchun o‘zlarida yo‘q xursand edilar. O‘rtarog‘iga borib, taglariga dadalarining uvadasi chiqib ketgan eski to‘nini tashlab, joylashibroq o‘tirishdi. Endi hech narsa qo‘rqinchli emas! O‘sha dumi uzun alvasti-yu, hamisha tumshug‘ini jun bosgan kuchugini ergashtirib yuradigan Mahmud olako‘zlar ham kelaversin, paq-paq otib tashlashadi, tamom-vassalom! Oyilariyam topolmaydi, endi shapaloq bilan urib ham bo‘pti.
– Men maza qilyapman, – cho‘zib esnab qo‘ydi kichik qorovul.
– Menam, – hatto esnashga ham holi kelmay qoldi katta qorovulning.
– Akajon, men uxlab qolyapman.
– Menam…
Umuman qorovullarning gapida jon bor edi, negaki, «Qo‘rg‘oncha» qishlog‘ining kichik fuqarolari uyquga ketadigan vaqt allaqachon bo‘lgan edi.
TO‘RTINCHI BOB
QUVUR ICHIDA QO‘RQINCHLI SAYOHAT
Shofyor amaki tuman markazidagi avtobazadan ko‘tarma kran topib kelganda vaqt yetti xufton bo‘lgan edi. Amaki ko‘tarma kran yordamida yorilgan ballonlarni ko‘z yumib ochguncha almashtirib oldi-yu, kunduzi olib chiqqan yog‘ochni tashlab, shu bahonada Davronboy Omonboylar bilan xayrlashib chiqish uchun ularning uylariga kirdi. Hovli o‘rtasidagi daraxtga bog‘lab qo‘yilgan yakka-yu yolg‘iz echkidan boshqa narsa ko‘zga tashlanmadi. Shofyor amaki yosh do‘stlarining nomini aytib bir-ikki chaqirib ham ko‘rdi. «Uxlab qolishganga o‘xshaydi, – yana bir o‘tganimda alohida to‘xtab, rahmat aytib ketarman», – deb ko‘nglidan o‘tkazdi-da, shoshilib chiqib, mashinani o‘t oldirdi. U olis yo‘llarga yurganda g‘ing‘illab so‘zsiz kuylab borar, mashinaning tezligi oshgan sari kuy ham o‘z-o‘zidan avjiga chiqib borar edi. Bugun ham shunday bo‘ldi.
Davronboy bilan Omonboylar esa hech narsadan xabarsiz, dunyoning hamma tashvishlarini: dadalarining oldidan qaytib kelib, o‘g‘illarini o‘rnidan topolmay, sochini yulib, bo‘zlab yurgan oyijonlarini ham, Mahmud olako‘z-u katakdagi tovuqlar, hovlidagi echkilargacha – hamma-hammasini unutib, pishillab uxlab borishardi.
Davronboyning uyqusi qattiq, oyog‘idan sudrab, boshidan suv quysangiz ham, to uyquga to‘ymaguncha baribir uyg‘onmaydi.
Omonboyning bo‘lsa, uyqusi sal sergakroq edi. Hozir ham birinchi bo‘lib Omonboy uyg‘onib ketdi. Uyg‘ondi-yu, quvur ichidagi zimiston qorong‘ilikdan, har xil vahimali ovozlardan qo‘rqib:
– Oyijon! – deya qichqirib yubordi.
Oyijoni uzoq-uzoqlarda qolib ketgandi, shuning uchun ham hech qanday javob qaytmadi. Akasi shundoqqina yonginasida yotganini ko‘rib:
– Akajon, men qo‘rqib ketyapman, – deya uni turtkilay boshladi.
Akasi ham javob qaytarmadi. Omonboy qorong‘ida paypaslanib, bir amallab Davronboyning quloqlarini topib, bor kuchi bilan cho‘zg‘ilay boshladi. Davronboy xuddi shu paytda tush ko‘rib yotgandi, tushida Mahmudning tumshug‘igacha jun bosib ketgan kuchugi uni zirillatib quvib yurgandi. Bir tomondan qo‘rquv, bir tomondan qulog‘ining og‘rishi, ikkovi bir bo‘lib Davronboyni uyg‘otib yubordi.
Uyqusirab:
– Tentak, nega qulog‘imdan tortasan! – deb ukasining chakkasiga bir tushirdi. Tushirdi-yu, to‘satdan quvur ichida yotganlari, bu quvurga ukasini o‘zi aldab olib kelgani esiga tushib: «Kechir, bilmay qoldim», – deb yig‘lab turgan Omonboyni bag‘riga bosib oldi.
– Yo‘qol! – itarib tashladi ukasi. – O‘zim qo‘rqib ketyapman-u, tag‘in uradi-ya!
– Ukajon, ke, senam meni bir urib ola qol. Mana lunjimni shishirib turaman, yumshoqqina, maza qilasan!
– Kerakmas!
– Jon uka, yig‘lamagin.
– Yig‘lamay desam ham yig‘lagim kelyapti… Uyimizga kirib ketaman.
– Voy tentak, mashina yurib ketyapti-ku!
– Oyijon!!!
– Yig‘lama, men ham yig‘lab yuboraman, – shunday deb Davronboy ukasini bag‘riga bosib, o‘ziga tortdi.
Boshini, yuzlarini do‘mboq qo‘lchalari bilan yumshoq-yumshoq silab yupata boshladi.
Mashina g‘uvillab ketib boryapti.
Quvurning ichidan har xil vahimali ovozlar eshitildi. Bir yo‘la yuztami, mingtami alvasti kirib olgandek juda vahimali, juda qo‘rqinchli bo‘lib qoldi. Quvurning ochiq tomonidan shamol hushtak chalyapti, har zamonda bir-birini quvlab o‘tgan mashinalarning chiroqlari pov etib yonib, quvurni yarmigacha yoritadi, yana hammayoq zimiston bo‘lib qoladi.
– Uka, biz botirmiz-a, hech narsadan qo‘rqmaymiz-a? – Omonboyga dalda bera boshladi akasi.
– Baribir men qo‘rqaveraman, – vahima ichida shivirladi ukasi, – oyimni sog‘inib ketyapman… Mashinani to‘xtat, tushaman…
Mashinani to‘xtatish zarurligini Davronboy ham tushunib turibdi-ya, lekin qanday to‘xtatishini bilmay boshi garang. Chaqirgani bilan baribir shofyor amaki eshitmaydi-ku… Bordi-yu, quvurning narigi boshiga, kabinaga tiralib ketayotgan tomonga borib, bor kuchlari bilan taqillatishsa-chi?
– Uka, – sekin shivirladi Davronboy, – yur, emaklab borib amakini chaqiramiz.
– Baribir eshitmaydi.
– Eshitadi, yur, jon uka, polvon ukam…
Aka-uka ketma-ket emaklashib, quvurning kabinaga qadalgan tomoniga qarab ketishdi. Quvurning bu tomoni haddan tashqari qorong‘i bo‘lgani uchun yana ham vahimaliroq tuyula boshladi. Omonboy hecham yurmayman,