Zapewnia jedność strukturalną.
Bez powięzi ciało nie miałoby znanej nam postaci, ale byłoby bezładną stertą materii!!
Rozcięgno jest błoniastym, mocnym, choć cienkim pasmem tkanki łącznej, które pełni funkcje podobne do ścięgien i powięzi.
• Podobnie jak ścięgna łączy mięśnie z kośćmi i innymi mięśniami.
• Podobnie jak powięź zapewnia przyleganie mięśni do siebie i utrzymuje narządy w określonym miejscu.
W ciele człowieka istnieją rozmaite rozcięgna. Występują one przede wszystkim:
• na powierzchni czaszki
• wzdłuż kręgosłupa
• na brzuchu
• w dłoniach
• w podeszwach stóp.
Więcej informacji o tkance mięśniowej i nerwowej znajduje się odpowiednio na s. 47 i 63.
Terapia bańkowa może być ukierunkowana na jeden układ, na przykład mięśniowy, w większym stopniu niż na inny. Należy jednak pamiętać, że organizm jest jednością. W tej sekcji omówimy poszczególne układy, ich funkcje, dolegliwości i schorzenia oraz sposoby zapobiegania im.
POWŁOKA WSPÓLNA
BUDOWA ANATOMICZNA
Powłoka wspólna, czyli powłoka ciała, składa się ze skóry, włosów, paznokci oraz gruczołów (łojowych i potowych).
Skóra jest barierą przepuszczalną, która nie tylko wydziela substancje, ale także je wchłania. Pomaga w regulacji temperatury ciała i wspomaga detoksykację organizmu w procesie pocenia. Niestety, jednocześnie pozwala na wnikanie patogenów zewnętrznych, takich jak tlenek węgla, trujące opary, rozpuszczalniki i wiele substancji drażniących. Jest również wrażliwa na zimno i wiatr.
Ponadto skóra jest przedłużeniem układu nerwowego, ponieważ stanowi pierwszą linię komunikacji ze światem zewnętrznym. To właśnie ona jako pierwsza informuje ten układ o rozmaitych bodźcach, takich jak ból, dotyk, temperatura, różne czynniki środowiskowe. Od momentu tego pierwszego kontaktu informacje podróżują za pośrednictwem nerwów obwodowych do ośrodkowego układu nerwowego, który dokonuje właściwej oceny i generuje odpowiednią reakcję.
FUNKCJE
• Ochrona wewnętrznego środowiska organizmu przed czynnikami zewnętrznymi.
• Wydzielanie i wchłanianie substancji.
• Przekazywanie bodźców zmysłowych do ośrodkowego układu nerwowego.
Co znajduje się pod skórą?
Naskórek jest zewnętrzną warstwą skóry. Znajdują się w nim pory stanowiące ujście gruczołów łojowych i mieszki włosowe, ale jest pozbawiony naczyń krwionośnych.
Skóra właściwa, leżąca tuż pod naskórkiem, jest zbudowana z tkanki łącznej. W jej skład wchodzą receptory (zakończenia nerwowe, zob. „Informacje anatomiczne”, s. 37), nieco tkanki tłuszczowej oraz naczynia krwionośne, które dostarczają do niej krew i usuwają zbędne produkty przemiany materii.
Tkanka podskórna jest najgłębszą warstwą skóry. Składa się z powięzi i tkanki tłuszczowej. Stanowi łącznik między powłoką wspólną a leżącymi pod nią mięśniami.
Skóra najgrubsza jest na dłoniach i stopach, a najcieńsza na powiekach i pod oczami. Stanowi największy układ organizmu, a mimo to krew dostarczana jest do niej w ostatniej kolejności. Trafia ona do skóry właściwej z naczyń włosowatych połączonych bezpośrednio z warstwą głębszą, tkanką podskórną. Naczynia te dostarczają krew i usuwają zbędne produkty przemiany materii (więcej informacji – zob. „Układ krwionośny”, s. 38).
CZY WIESZ, ŻE…
Organizm funkcjonuje najlepiej, kiedy jego wewnętrzna temperatura utrzymuje się w określonym zakresie. W wypadku wzrostu temperatury stara się ją obniżyć poprzez skoordynowane działania powłoki wspólnej, układu krążenia i układu mięśniowego.
Regulacja temperatury ciała
Gruczoły potowe, które również są umiejscowione w skórze właściwej, uczestniczą w wymianie ciepła z otoczeniem. Kiedy temperatura wewnątrz ciała rośnie, nasila się ogólne krążenie, które stymuluje gruczoły potowe do produkcji i wydzielania potu, by schłodzić organizm.
Zakończenia nerwowe
W skórze właściwej znajdują się rozmaite mechanoreceptory, będące zakończeniami nerwów obwodowych (zob. „Informacje anatomiczne”, obok). Kiedy coś dotyka ciała, za pośrednictwem nerwów obwodowych wysyłają one sygnał do mózgu, który przetwarza go i odpowiednio reaguje.
Działają w następujący sposób: zbyt intensywny masaż wywołuje inną reakcję (na przykład prośbę o zmniejszenie ucisku lub naprężenie mięśni) niż łagodny dotyk (pobudzający układ przywspółczulny i zapewniający odprężenie). Więcej informacji o układzie nerwowym – zob. s. 62.
STAŁE PODRAŻNIENIE ZAKOŃCZEŃ NERWOWYCH
Czasami tkanki powierzchniowe z rozmaitych powodów znajdują się w stanie ciągłego podrażnienia. Może za to odpowiadać cellulit (nagromadzenie tkanki tłuszczowej i napięcie tkanki łącznej prowadzące do ucisku na zakończenia nerwowe oraz nieprawidłowej reakcji na dotyk) lub poważniejsze schorzenie, takie jak fibromialgia (przypuszcza się, że u osób z fibromialgią wokół naczyń włosowatych znajduje się zbyt dużo zakończeń nerwowych, które łatwo ulegają podrażnieniu – więcej informacji o fibromialgii znajduje się w rozdziale 5 „Bezpieczne stawianie baniek”). Stałe podrażnienie zakończeń nerwowych może doprowadzić do bólów przewlekłych. Innym czynnikiem prowadzącym do przedłużonego podrażnienia tych zakończeń jest uszkodzenie tkanki, na przykład w wyniku oparzenia.
Skóra funkcjonuje najlepiej, kiedy jest elastyczna i nawodniona. Każdy inny stan prowadzi do dyskomfortu lub bólu.
KWESTIA BEZPIECZEŃSTWA
Podrażnione zakończenia nerwowe błyskawicznie reagują na nadmierną siłę ssącą. Dlatego na początku należy unikać stosowania silniejszego podciśnienia. Podobnie jak w wypadku masażu, należy zwiększać intensywność stopniowo i powoli.
INFORMACJE ANATOMICZNE
Zakończenia nerwów obwodowych są nazywane receptorami czuciowymi. Zbierają one informacje i wysyłają je do mózgu, by wywołać odpowiednią reakcję. Nocyceptory rozmieszczone są w całym ciele, szczególnie w obszarze tkanek powierzchniowych i odpowiadają za odbiór bodźców bólowych. Mechanoreceptory znajdują się w skórze właściwej i odbierają rozmaite bodźce, na przykład ból, wibracje i ucisk. Termoreceptory umiejscowione są w skórze, ale także poza nią. Dzięki nim mózg otrzymuje informacje o wysokiej lub niskiej temperaturze zewnętrznej.
W jaki sposób bańki wpływają na powłokę wspólną?
• Stymulują krążenie powierzchniowe. Ssące działanie baniek stymuluje przepływ krwi i limfy. Lepsze mikrokrążenie oznacza silniejszą i zdrowszą skórę.
• Wspomagają regulację temperatury. Rozszerzenie naczyń krwionośnych i ściąganie płynów w stronę powierzchni na skutek działania baniek wspiera proces wydalania zbędnych metabolitów za pośrednictwem skóry (na przykład z potem), co z kolei