үткен, чапсаң, тимерне дә өзәр.
Ә Барый абый сөйли дә сөйли.
Чикерткәләр сайрый, кукуруз чәкәннәренең чәчләре асылынып төшкән. Берсен алып энемә тоттырдым, ашасын, баллы бит ул. Кукуруз араларында пырхылдап кошлар оча, бал кортлары безелди, күк йөзе зәп-зәңгәр.
– Анда тургайлар сайрый, – ди Барый абый, – тавышы ишетелә, кошы күренми.
Мин, күзләрем яшьләнгәнче, зәңгәр күккә карыйм, юк шул, күренмиләр. Ярар, йә кайтканда күрермен әле дигән өмет белән, уфалланы ныграк тартам, артта кала башлаганмын бит.
Имәнлеккә – буй урманга килеп кердек. Мондагы юлның матурлыгына исем китте. Япь-яшь имәннәр безне каршы ала, күрешергә теләгәндәй, нәни ботакларын суза, урманга кадәр озата барырлар дисәм, тиздән каен теземнәре башланды, алар биегрәк.
– Тиздән үсәрләр, – ди Барый абый. – Безнең каеннар бигрәк ак. Ни Мәскәү янында, ни Балтыйк буенда мондый каеннар очратмадым. Туган як каеннары булганга актыр инде ул. Ә нимесне куып күп юл үтәргә туры килде.
Әйе шул, Барый абыйның сугышта катнашканын мин беләм. Күкрәге тулы медаль. Безнең урамда фронтовиклар унау алар, беркөнне малайлар белән бәхәсләшеп тә утырдык.
Урманга килеп кердек.
– Әнә авызын ачкан каз, – дип күрсәтә Барый абый. Чыннан да, өрәңге ботагы каз авызына шулкадәр охшаган, минем авыз да ачылган килеш кала. Агачтан агачка сикергән тиенне дә, имән ботагы куышындагы кош оясын да, бер генә агачны да күрсәтми калмый Барый абый. Әнигә сөйләрлек әйберләр күбәя. Энемнең урманга беренче менүе, аңа бик кызык, бер сүз эндәшмәсә дә күренеп тора, үтә бер җитезлек белән чалбарын күтәреп куюы да шул турыда сөйли.
Сандугач аланына туктыйбыз гына – Барый абый җиләк ашарга куша. Үзенә дә җыеп бирдем. Ул уфаллаларны йөк төяргә җайлап куйды да себерке җыярга керештек. Энем һаман җиләк ашый, чәчәк җыя, әнигәдер инде. Мин юкә ботакларын пәке белән кисәм дә өемгә салам. Өйгә кайткач, әтинең солдат каешын эләктерәм дә Барый абыйга чабам.
Барый абый алмый.
– Мин сиңа менә бу тимерне бирәм, – дип, мин аңа яссы тимер кисәге сузам.
– Менә монысын алам, рәхмәт. Мин бу тимердән сиңа бәләкәй балта ясап бирермен.
Шундук алачыгына китәбез, учак кабызабыз, тимерне җылытырга куябыз. Ул ап-ак булып кыза. Барый абый аны келәшчә белән эләктереп ала да сандалга куя, яратып кына кыйный башлый. Миңа да бер бәләкәй чүкеч табыла, ул күрсәтеп тора, мин сугам, без балта ясыйбыз. Суынган тимерне тагын кыздырабыз, тагын кыйныйбыз. Әнекәй генәм! Сөйкемле генә килеп чыга үзем, ә юк, Барый абый белән бергә ясаган балта!
Могҗиза бит бу! Урамда аунап яткан гади тимер кисәгеннән Барый абый миңа үзенеке төсле балта ясады. Агач сап куйды. Мин кайрак әйләндерәм, ул балта кайрый. Ялтырый балта, кулга елыша. Түтәсенә «Г. Барый» дип тамга салынган балтаны тантаналы рәвештә минем кулга тапшыра. Мин, бүләкне тотып, күккә сикерәм! Ул минем баштан сыйпый. «Их, аның да минем кебек малае булса икән, бергә уйнар идек», – дип уйлыйм мин. Әни аңа 30 яшь ди бит, әнә Чегән Хамисы 16 да өйләнгән.
Кич