тук. Сыерлар Сәрдәхуш елгасындагы яшел курпыны умырып ашыйлар. Ә саргая башлаган кыяклар, җил искәндә әле сулга, әле уңга авышып, район уполномоченные алдында бишкә бөгелүче колхоз рәисен хәтерләтә.
Сердәш чишмә челтери дә челтери. Сугышка киткән әтиемнең үлү хәбәре килгәч тә, мин шушы чишмәгә сыенган идем. Хат ташучыга публик[6] килгәнне әнигә әйтмәскә куштым. Кара хатны әнә теге каен төбенә күмдем. Мин түгел, каен да кайгыга чыдамады, корыды, әнә ботакларын коеп, көзге җилдә ыңгырашып утыра.
Үги әтине кулга алгач та, шушында үкси-үкси еладым бит. Аулакта инде. Габделкаюм абый дип йөргәч тә, анысы форма өчен генә инде аның. Кешенең ике әтисе булмый, ди Габделбарый. Ә мин була дим. Чөнки үз әтиемне юньләп хәтерләмим дә. Ә менә Габделкаюм абый үзе төрмәдә чересә чери, ә безне исән калдырды.
Нәрсә генә уйлый башласам да, уем шул Габделкаюм абыйга әйләнеп кайта. Нигә шулай икән ул, ә?
Ул төрмәгә киткәч, шушы чишмә янында белгән-өйрәнгән догаларымны укыдым. Сеңлем Әлфия чулпысыннан өзгән көмеш акчаны чишмәгә салдым. Әле дә шунда ятадыр. Файдасы тиде микән, дүрт ел вакыт узса да, үги әтидән бер хәбәр дә ишетелми. Исән микән?
Тамак ялгап, акыллы күзләре белән әмер көткән Актүшне дә туйдыргач, аяк язып, йөреп киләсе иттем. Көн җылы булгач, юка киенгән идем, атлаулары да очып барган сыман. Менә Саяф, мәйтәм, уналтыны да тутырдың, Аллага шөкер. Әниең исән, сеңлең, энең исән. Хәләмгөл кызыкайны да күрәсең киләдер, син кич белән Кече Кирмәнгә кыякла. Билгеле инде: Габделбәр дусның хәлен белү сылтавы белән, изге ялган табып, Хәләмгөлгә берәр бүләк эләктереп бармасаң, юкка-бушка, юл тиресләп йөрү булмасмы? Кибеттән нәрсәдер сатып аласы булмагае. Акчаң бар. Урманда эшләүче авылдашларыңа атың белән булышкач, кесәңдә акча чыңлаган тавышлар да ишетелә. Кем ничек тели, шулай түли, Саяфның булышуы хак булсын.
Акча сикертә, диләр бит. Шуңа җил-җил атлап очынамдыр дип, Саяф елмаеп җибәрде. Туган авылы ягына күз салган иде, бирегә таба килүче кешене абайлап, туктап калды. Атлар-атламас килүче бу оялчан йөрешле ир-атның адымында хәтер капкасын кагып ачарга азапланучы дулкын омтылышы бар иде. Туктале, туктале. Кем куллары, аяклары белән һаваны болай уймаклый соң? Әллә кешесе ерак булды, әллә киемнәре таныш түгел – Саяф юлаучыны танымады. Ләкин мосафирның аның янына килүе бәхәссез иде. Тирә-юньдә бер адәм заты юк, бу тарафтан юл да узмый.
Елганың теге ягына чыгып каршылыйм әле дип, тирән чокырга төшеп китте Саяф. Ярдан йөгереп менүе булды, теге кеше белән маңгайга-маңгай бәрелә язды. «Ах!» – дип кычкырып җибәрде дә ябык гәүдәле, мескенлеге кыяфәтенә чыккан, нәрсәдәндер куркып калган таныш һәм шул ук вакытта таныш та булмаган ирне шытырдатып кочаклап алды. Аның киеменнән кисеп бетерүгә бөтен Азияне дер селкетеп ауган Себер кедры исе дә, ГУЛАГ лагереның кандалалы сәкесенә сеңгән ачы хәсрәт тә, миллионлаган гөнаһсыз тоткыннарны кызганудан җаны өшегән, аларның күз яшьләреннән мәңгелек туңга әйләнгән Себер җиренең өшеткеч салкыны да килеп бәрелде.
– Габделкаюм