groot NG Studentekerk ingeneem, langs ander wit Afrikaansprekende lidmate. Later het die Uniepark Gemeentesentrum die fokus van my meer entoesiastiese kerklike aktiwiteite geword: twee kerkdienste elke Sondag, met Sondagskool (katkisasieklasse) vir kinders tydens die oggenddienste; vir hoëskoolkinders Sondagaande die byeenkomste van die Kerkjeug Aksie (KJA); week lange Pinksterdienste ná Hemelvaartdag.
Dié kerkgebou, letterlik om die draai van my ouerhuis aan die voet van Botmaskop, was ook die plek waar my eerste “wedergeboorte” plaasgevind het. Ek het my eerste grootmensbybel op my agste verjaardag present gekry – “Vir Wilhelm, van Pappa en Mamma, 21 Februarie 1972”. In potlood, op bladsy 273, staan hierdie kantlyninskrywing: “Ds. Ockie preek wonderlik.” En langsaan: “12 Junie 1977 21:00 Ek, Dreyer, Hattie en Faffas stig S.v.J.”
My 13-jarige gekrabbel staan langs hierdie dramatiese teksverse: “Ek ken jou werke, dat jy nie koud is en ook nie warm nie. Was jy tog maar koud of warm! Maar nou, omdat jy lou is en nie koud of warm nie, sal Ek jou uit my mond spuug … Kyk, Ek staan by die deur en Ek klop. As iemand my stem hoor en die deur oopmaak, sal Ek ingaan na hom toe en saam met hom maaltyd hou, en hy met My.” (Openbaring 3:16-17, 20).
Die ingrypende oopmaak van ’n binnedeur daardie wintersaand word bevestig deur ’n inskrywing dieselfde aand in my standerd 6A1 “English Diary”. (My uitstekende Engels-onderwyser by Paul Roos Gimnasium, mnr. David Taylor, het ons Boerseuns van die begin af aangemoedig om ’n dagboek te hou. Die kwaliteit van my Engelse taalgebruik bevestig hoekom dié skryfoefening broodnodig was. Om nie van politieke bekering te praat nie.)
“Tonight I heard a wonderful preach by ds. Ockie Raubenheimer. Four of my friends and I decided to form a Christian group which give Bibles and parts of Bibles to coloured people, Bantoes and whites.” Kort ná hierdie “wonderful preach” het ek ’n helder droom gehad: Die skoolhoof ontbied my en ’n paar van my beste skoolmaats oor die interkom: “Sal die volgende Stryders vir Jesus asseblief dadelik na my kantoor toe kom.”
Die res van die droom het ek vergeet. Miskien omdat my vorige werklike besoek aan die skoolhoof se kantoor met twee harde rottanghoue afgesluit is. Een oggend voor skool, terwyl ek met ’n paar vriende sit en gesels, begaan ek die sonde om ’n onderwyser te groet sonder om op te staan. Al was ek andersins ’n voorbeeldige skolier – sover ek kan onthou – word ek summier deur mnr. Bom Booysen na die skoolhoof gemarsjeer en deur laasgenoemde met twee harde rottanghoue op my sitvlak gestraf.
Hoewel die interpretasie van drome nie deel van my grootwordmilieu was nie, het ons vyftal standerd 6-kêrels wel dié droom beskou as ’n bevestiging van ons keuse en die voorlopige benaming van ons Christelike groepie. ’n Paar dae later het ons Stryders vir Jesus nie net ’n naam gehad nie, maar ook ’n wapen met ’n leuse: “Laat jou nie deur die kwaad oorwin nie, maar oorwin die kwaad deur die goeie.” (Rom. 12:21)
Die volgende paar jaar het ons jeugdige Stryders seker probeer maak dat ons nie op die oordeelsdag uitgespoeg sal word nie. Op die solder het die duiwel se oorkussing op Sondagmiddae lê en stof vergader. As ons nie Bybelstudie gehou en saam gebid het nie, het ons vir die kinders van die “coloured people” op die omringende plase gaan Sondagskool hou en húlle “leer bid”. Om ledigheid en louheid verder te voorkom was daar ook honderde Bybelgedeeltes en traktaatjies waarop “Stryders vir Jesus” saam met een van ons groeplede se telefoonnommers een vir een met die hand geskryf is. Deur die week is die Bybelgedeeltes aan (wit) kinders by die skool uitgedeel, of in die dorp aan “coloured people” en selfs ’n “Bantoe” of drie – in daardie stadium het die sogenaamde instromingsbeheer na die Wes-Kaap as Kleurlingvoorkeurgebied die getalle swart mense nog redelik effektief beperk.
Al hierdie witwarm pogings om die goeie te laat seëvier het nie beteken dat ek mnr. Booysen ooit op skool vergewe het nie. My gekoesterde gevoel van verontwaardiging en hardkoppigheid – volgens Ma tipies Verwoerd – het die historiese Jesus se voorbeeld in dié verband getroef. My ywerige NGK-geïnspireerde Christenskap het ook nie by my vrae laat ontstaan oor die teologiese en politieke grense rondom volke nie, of oor “rasseverskille” tussen blankes en sogenaamde nieblankes, tussen “whites”, “coloureds” en “Bantoes” in ons-vir-jou Suid-Afrika nie. Die noue koppeling tussen blank, soos toe na wit mense verwys is, en Afrikaner was ook glad nie ter sprake in my jeugdige stryd tussen goed en kwaad nie.
Dit was deels omdat my begrip van goed en kwaad ook sterk beïnvloed is deur die puriteinse kultuur wat van die NGK uitgekring het. Ek het die lang lys sondes binne dié kultuur huidjie en muidjie gesluk. As toegewyde Stryder vir Jesus het ek daarom nie gerook nie. Alkohol was verbode. Dwelmmiddels was glad nie ’n opsie nie. Ek het hard probeer om nie te vloek of God se naam ydellik te gebruik nie. Ek het nie gedans nie. Ook nie soos my ouer broers in ’n eie rockband gespeel nie. Ek het nie eens na dié onheilige musiek geluister nie. My sentimente teen dans en rockmusiek was so suiwer dat ek die voorbok was om ’n alternatief vir die matriekdans te reël: ’n bus na Kaapstad, vir “High Tea” by die Mount Nelson Hotel.
Op ’n treuriger noot: ek het my bowenal nougeset weerhou van “ontoepaslike seksuele gedrag”. “Vuil gedagtes” was hoog op my bieglys tydens my daaglikse Bybelstudie en gebed. Goeie Christene strewe tog daarna om “rein van hart” (Matt. 5) te wees? Gevolglik was “Jy mag nie seks hê voordat jy getroud is nie!” vir my ’n veel belangriker gebod as om, soos Jesus, my vyande lief te hê.
My oogklappe as rein stryder vir (wit) Jesus was verstrengel met my groepsbewussyn, met my volksverwantskap. ’n Tipiese inskrywing in my Engelse dagboek tydens my Paul Roos-jare spreek boekdele: “What actually happened today was that after school our Voortrekker team, the Renosters, went for the final test for our ‘Burgerpligte-kenteken’. After that I went to the Church’s bazaar and then to the Voortrekkers. (10 March 1978).”
Stellenbosch se Voortrekkerlaer is net om die draai van my ouerhuis. Draai regs by dié huis, af met die bult, kortpad verby die NGK Gemeentesentrum, oor ’n effense oopte, en daar tussen denne- en bloekombome is die Voortrekkers se byeenkomplek.14 Dié Afrikanerkultuurorganisasie se wapen is ’n wawiel en ’n brandende fakkel, met die leuse Hou Koers. Die Stellenbosch-laer se ronde administrasiekantoor is toepaslik gebou as die naaf, van waar ’n paar rye spankamers as die speke uitstrek. Hier het ons spannetjie Renosters elke Vrydagmiddag om vyfuur bymekaargekom, in ons spesiale Voortrekkeruniforms.
Nadat al die Verkenners – die benaming van Voortrekkers op hoërskoolvlak – op die paradegrond op aandag gestaan het vir vlaghysing en gebed, het ons onder leiding van ’n volwasse offisier (aangespreek as Neef) in ons spankamers vergader. As Renosters en Styders vir Jesus het ons dan toegewyd gewerk aan die een of ander kenteken. My uniform se regtermou was ná ’n paar jaar vol kentekens. Naas die een vir burgerpligte was daar onder meer kentekens vir Bybelkennis, kookkuns, oorlewing, dril en kuswag. Heelwat van hierdie kentekens het buitelugaktiwiteite vereis. Van my gelukkigste herinneringe uit dié tyd is die vele Voortrekkerkampe oor naweke en skoolvakansies, veral die kere dat ons Renosters onder toesig van neef Gys vir ’n week op ’n slag in Oupa se lyfwagte se huis, Arikreukel, in Bettiesbaai gaan bly het om aan die kuswagkenteken te werk. En vet pret te hê.
In die proses is hegte vriendskapsbande gesmee. My vasberadenheid om koers te hou te midde van al daardie onrein, sondige slagysters is versterk. Terselfdertyd het my groepsbewussyn – as Christelik-nasionale Afrikaner – ekstra woema gekry.
My (wit) Afrikaanse familie, my (wit) Afrikaanse woonbuurt, my (wit) Afrikaanse skool, my (wit) Afrikaanse kerk, my (wit) Afrikaanse vriende en my (wit) Voortrekkerskap was die waens rondom die laer van my groepsidentiteit. Dié laer het my verhoudings met ander Suid-Afrikaners radikaal gekleur. Ek keer later terug na my oorgeërfde konflik met Engelssprekende wit Suid-Afrikaners. In my grootwordkringe is die (aanvanklik minder prominente) konflik met “anderskleuriges” basies geïnterpreteer as ’n wen-of-verloorstryd tussen wit Afrikanernasionalisme en binnelandse swart nasionalisme. Met verloop van tyd, en met behulp van die Koue Oorlog, is die anti-apartheidstryd toenemend gedemoniseer as “geïnspireer deur ateïstiese kommuniste uit die buiteland”.
My Engelse dagboeke op hoërskool herinner my hoekom