Abdülkerim Dinç

Gagauzlara Dair


Скачать книгу

aldılar.

      Tanaslan agası gene çıktılar,

      Su ortasında taa bir siyr yaptılar.

      Neredän da esti bir fena lüzgär

      Bir fena lüzgär ansızdan lüzgär.

      Dalgalar üştü, karannık düştü-

      Tanaslan batüsü Tunada buldu. (7)

      Osmanlı-Rus savaşlarının Gagauz ruhunda yarattığı izler çağdaş Gagauz edebiyatına yansıyışından çok farklıdır.

MOSKOF

      Hay çala çala kolum şişti

      Kolunun entişi yerä düştü

      Hay käfir Moskov Tunayı geçti

      Tunayı aştı Rusçuya kondu

      Rusçuya kondu tabiyayı kurdu

      Tabialardan topları dizdi

      Camiyi bozdu, askeri daattı

      Ah! Aman aman käfir Moskof

      Nettim sana: Kızma bizi biz uzuluyuz

      Asmayın bizi, biz fermanlıyız. (8)

      Bir başka türküde:

ÖMER PAŞA

      Sabah yıldızı gecelän duar

      İllä ilk uykum gecedän var

      Ömer paşa dedi, dur bän varayım

      Tuna boyundan asker dizeyim

      Käfir Moskovadan kılıç çekeyim

      Sünne buazı dardır geçilmäz

      Şu Tunanın suyu buzdur içilmäz

      Aman padişahım aman ne ettim sana

      Yedi bin Moskof yolladın bana

      Kaleye girirken bülürüm düştü

      Bülürümün üstünä “Osmanlar” üstü

      İstanboldan çıkan al yeşil bayrak

      Anadan bayırlar bülä bülä aalar

      Kuzusunu kaybedän bülä ağlar

      Kuzusunu kaybedän bülä ağlar (9)

      Gagauz türkülerinde Varna’nın ayrı bir yeri vardır. Varna’nın kuşatılması, işgâl edilmesi; Varna Türk halkının yaşadığı zulüm, bütün dramatikliğiyle Gagauz türkülerinde görünür:

TÜRKÜ

      Nine bän yollandım Varna yoluna

      Gel ayle doyunca sarıl boynuma

      Gitme garip gitme yollar çamurdur

      Yidi yıl dedikleri hayli ömürdür

      Geribin ürecii taştır demirdir.

      Ayler garip garip kimsem yok deyi

      Pinmiş kır Atina indiremedim

      Çatmış kaşlerini güldüremedim

(Zajackowski, s.85) (10)

      1828 yılında Varna’nın muhasarasını yâd eden bir türkü:

      Varna gibi kale yoktur

      İçinde timarı çoktur,

      Varna’ya imdat yoktur,

      Biz Varnalıiz aalar!

      İmdat Varna’ya!

      Varna Kalata’ya bakar,

      Arasında dere akar,

      Gemiler Varnai yakar,

      Biz Varnalıiz aalar!

      Padişahlar!

      İmdat Varna’ya!

      Varna’nın etrafı deniz

      Varna’i sardı domuz,

      Verin tabyalara omuz,

      Biz Varna’lıız.

      Varna’nın etrafız geriz,

      Kabudan paşa deer biz biriz,

      Karpuz gibi lüllei serperiz,

      Biz Varna’lıiz.

      Varna’nın etrafı bayler,

      İçinde çeşme çayler,

      Analar evladını ayler!

      Biz Varna’lıiz.

      Varna’nın kalesi taştır,

      Gözümden akanlar yaştır!

      Käfir!

      Osmanlar baştır,

      Biz Varna’lıiz.

      Duşman ve käfir Moskof,

      Denizden ve karadan,

      Toplardan sık güllei saçar,

      Korkar Osmanlı toplarından.

      Ve Moskof hücümden kaçar,

      Biz Varna’lıiz

      Varna’nın etrafı çadır,

      İçinde Osmanlı yatır,

      Gäur Moskof bilmez hatır,

      Biz Varnalıiz.

      Gemi gemiylan çatılmış,

      Arasında üç top atılmış,

      Haber geldi Varna satılmış,

      Biz Varna’lıiz. (11)

      diye feryad eder adeta…Bir başka türküde:

VARNA

      Hey Varna Varna

      Gümüş kavarna

      Varna gibi kale yoktur

      İçindä timarı çoktur

      Padişahtan imdatı yoktur

      Biz Varneliyiz,

      aman aman Agalara

      beylerä imdat Varneye

      Ah! Varna Varna

      Nazlı Varna

      Varna gibi kasaba yoktur

      İçindä cannarı çoktur

      Kesilän kellelerin hesabı yoktur

      Biz Varneliyiz aman, aman

      Agalara beylere imdat Varneye

      Varnanın etrafı bağlar

      Varna çöşmeleri çağlar

      Çok analar evladını ağlar

      Biz Varneliyiz aman aman

      Agalara beylere imdat Varneye

      Varna çöşmeleri akar

      İçindän artık Osmannı bakar

      Çok analar evlädını brakar

      Biz Varnalıyız aman aman

      Agalara beylere imdat Varneye

      Varnanın etrafı çadır

      İçindä artık Osmannı yatır

      Kämil Moskof bilmez hatır

      Biz Varneliyiz aman aman

      Agalara beylere imdat Varneye

      Varna’nın etrafı deniz

      Varnayı sardı ya domuz

      Verin taafiyelarä omuz

      Biz Varneliyiz aman aman

      Agalara beylere imdat Varnaya

      Gemi gemiye çatıldı

      İçindän üç top atıldı

      Kiyat geldi Varna satıldı

      Biz Varneliyiz aman aman

      Agalara