Венера Петрова

Эргиччи эрэй


Скачать книгу

адаҕа суох. Талбытынан бултаан айаҕын ииттэр, өссө ордорунар быһыылаах. Табахтаатаҕа буолан таалан турда. Хаһан да буолбатах хамсааһыҥҥа кыттыспыт киһи дуу диэтэҕэ. Олор быыстарыгар биир үчүгэй баҕайы уолчаан көстөр. Кини эрэ кимин кыайан быһаарбата. Оҕото да бэрт. Хайаларын айымньыта буоларын хантан билиэй.

      Баар дьон баранна диэри туран өйдөөн көрбүтэ, сэргэстэһэ олбуор үрдүнэн төбө быгар. Төбө күрэҥсийбит баттахтаах, онон-манан бытык дуомнаах, сирбит курдук силлэччи туттубут, сабыччы үүммүт хааһын быыһынан нэһиилэ кылатан уоран көрөр. Төбөҥ өссө Көөлөөн уолунуу былыр үйэҕэ кубарыйан хаалбыт саах тэллэйин курдук сэлээппэтин сэксэччи кэппит. Биирмэннэй бэлиэтэ Бириимэ табаҕы хара ат төбөтө мосуоннаах хамсатыгар чороччу уурунан баран сөп-сөп соппойор. Онтун буруотун «пууш» гынан үрэн баарын биллэрэн кэбистэ быһыылаах – турар дьон төбөлөрө кини диэки буола түстүлэр.

      Итиччэни көрөөт, Yүлүйэ куттал туһунан таһыччы умнан кэбистэ, үөмэр-чүөмэр үктэнэн олордуу мастары быыһынан олбуорун кытыытыгар чугаһаата.

      Нуучча нууччата өтөн бэрт бөдҥ бөтөстөртөн биир төбөнөн уһун сымыйа Евсиков кыһыл баһа акула курдук эмискэ-эмискэ күөрэҥэлиир. Онтон Момуой аттыгар биирдэ баар буола хаалла (төбө аата Момуой диэн ээ). Саах тэллэйэ сэлээппэ бу иннинэ туох эрэ диэн киирэн биэрбит быһыылаах. Куһаҕан Евсиков төбө диэки ыйа-ыйа: «Дурно человек», – диэн көөҕүнүүр. Хамсааһын дириҥиэн иннинэ хамсааһын кыбыта түстэххэ – Бааттаах Баһылайтан, үчүгэй уолтан, Тайах Дармыдыантан уратылара аартык олохтоохторо. Yүлүйэ икки, Момуой икки дьиэлэрэ утарыта көрсөн тураллар. Сандалы ситэрэн биэриэх биир бэтиэхэ оҕонньор. Биириҥ тылынан оонньоон дьону сүгүн аһарбат, Момуойуҥ уоран көрөрүнэн уратылаах. Онтон сэлээппэ биирдэ күөрэс гынар да, Сандал саҕалаабыт кэпсэтиитигэр кыттыспыта эрэ баар буолар. Сүлүһүннээх тылын кыана туттара буоллар, отой да окко-маска балыйан сэлээппэни өйдөөн көрүө суох этилэр. Тугу эттилэр да онно олорсон иһэр, утарытын этэр, сатамматын саҥарар. Ыра ырааппыт, төлкө төннүбэт дииллэрэ оннук оруннааҕа буоллар, туохпут да сатаныа суох этэ, Момуойдуу тылбытынан оонньуу-оонньуу олорбутунан өлүө этибит.

      – Дурно, человек, – нууччабыт да нууччалаатаҕа муодатын.

      – Момоем дурно, – биирбит ону тоһоҕолоон, бэйэтин үөҕэллэригэр эбии-сабыы буолар.

      Оскуолаҕа син үөрэнэн испитэ үһү. Сүрэҕэлдьээн, киһи уҥуоҕар саһан утуйан хааларын иһин салгыы оскуолаҕа сырытыннарабатахтар. Ол иһин, нууччалыы киһибит нуул. Онтон ити «Момоем дурно» диэн туттар ахан тыла. Ол да иһин ааттыын Момуой буоллаҕа.

      Момуой бүппэт остуоруйаларыттан эрдэ-сылла биири быктарар ордук дуу. Бу саас биирдэ сүрэҕирэн соҕотох ынаҕын сыл таһаарар отун сайы супту аалан оттуур сирин өртөөччү буолбут. Момуой дьарыга диэн ол ынаҕа. Онтун бэрийиитэ диэн киниэхэ эрэй. Хайдах үөҕүөн булбат. Саатар ынаҕа бэйэтин курдук төттөрү майгылаах. Киэһээҥҥи ыамҥа кини эрэ ынаҕа күүттэрэр. Yөҕэ сатаан баран сылгылаан кэлэр. Бадарааҥҥа түһэр ынах эмиэ киниэнэ.