сэлээппэтин омооно түннүгүнэн көстөн ылла. Ардах, дьэ, курулаппат дуо. Тэлгэнэн сыппыт дьон тиллэ охсон үрүө-тараа тарҕастылар. Өтөр бэттэх көрбөтөх дохсун самыыра буолла. Муора чугаһыгар арай маннык этэ. Айылҕаҕа туох эрэ кэһиллибит быһыылаах.
Ардах хайдах саҕаламмытын курдук эмискэ аһынна. Yүлүйэ, дьэ, утуйардыы тэринэн эрэн, түннүк диэки өссө биирдэ кылап гыммыта – кини олбуорунан тирэхтэнэн хайалара эрэ ааһан эрэр. Сүүрэн тиийэн көрөөччү буолбута – баарыҥҥы оҕонньор эбит. Эрэйдээх үүрүллүбүт быһыылаах. Yчүгэй куотааһын эбит – кус сыгынньах, мас атаҕын күндү мал курдук түөһүгэр сыһыары туппут. Па да па! Бу сааты-сууту алҕас көрөн кэбиһэн иэдэйдэҕин.
-6-
Эдэр оҕолор туох буолуохтарай – дөйө түһэн баран, сииги сиик диэбэккэ уулуссаны мээрэйдээн мэнээк хаама сырыттылар. Уонна холуочук да соҕустар. Ардах кэнниттэн бырдах хойдубут. Балай үөннэр Дьаллай бэлэм айаҕар чоп гына түһэллэр. Онтун ыйыстан иһэр, харан суолу быһа сөтөллөртөн ордубат. Кумааҕы буоллаҕына куолута бүппэт.
– Тэлэбииһэр көрөн да диэн. Сайын барыта повтор. Сонуннарга барыта биир. Хаһан эмит терракт оҕото буолар. Террористарыҥ да сайын сынньаналлар.
– Арай манна туох эрэ буоллун, ээ? Мочиловка эҥин? – Дьаллай бэрди ыраланан эрэрдии дьэ сэгэйдэ.
– Ээ, хантан. Доо, били Күтэр Киргиэлэй окко дьону наймылаһар үһү дии. Иһэ-бата сатаан онно оту-маһы сирэйдэнэн сылдьыахха буоллаҕа дии. Харчыга кэпсэтиэххэ. Арыгылааһын бүгүҥҥүнэн эрэ бүппэт, – Кумааҕы Куоста дьаһахтаах муҥутаан.
– Ол Күтэр күтүр, кэрээнэ дэлэ дуо, эйиэхэ дуоннааҕы дук гынан эбиэ диэтэҕиҥ дуу. Аҕыйах күн оттон сордонон көрүөхпүт буоллаҕа. Уонна Yчүгэй Уолу эмиэ кыттыһыннарыахха баара, – туустары-хоруоллары кытары били турсубут, Yүлүйэ сөбүлүү көрбүт уола ааттыын итинник эбит.
– Оннук, оннук. Уонна аҕабыттан аманааттаан массыына ылыам. П… көрүлүөхпүт, – уолаттар өссө син өр Күтэр күүлэйин туһунан сүбэлэспитэ буоллулар.
Эдэрдэргэ бэрт да бэрт. Баттатыы да суох, дөйбүттэрин тыгыллыбыкка холууллар. Оттон Мэнээк Микиитэ бу турар дал дьиэтигэр кыайан тиийиминэ аара, ыал отугар хороон хастан киирэн онно быстарда.
Халдьаайыны хамсатыах халыан күүстэр хантан эрэ халыйан кэллилэр дуу, хайдах дуу… Ол да буоллар, ааһар ааста. Инньэ түүн үөһүгэр бөһүөлэк, дьэ, ньим барда.
-7-
Тыа ыала эрдэ турар. Баай суоҕар баайынан аатырдар Күтэр Киргиэлэйдэрэ ким-хайа иннинэ туран сүөһүтүгэр таҕыста. Хоруоҥка хараҕынан туһаныах айылааҕы таба көрөн, онтун мунньан-тараан, үлүннэрэн баай төрдө гыммытын дьон бырастыы гынымына, Күтэр диэн күлэн ааттаатахтара. Кини баайа диэн ынаҕа, сылгыта эрэ ини. Күтэр «һайдыырыттан» халдьаайылар сарсыардалара саҕаланна. Сандал суоҕар, дьэ, көҥүл айбардыахха сөп. Тоҕо суоҕар – утуйан оҥторо сыттаҕына.
Күтэргэ холоотоххо Момуойга туох түбүгэ кэлиэй – биир ынах баһа биллэр, утуйа да сытыахха баара. Киһиҥ куруук эрдэ турар уонна онтуттан кыйыттан мөҥүттүбүтүнэн барар. Хара сарсыардаттан баһын иһэ бар