is geen buite nie.
Wat nie ín die heelal is nie, is niks, nie eens ’n lugleegte nie.
Daar is nie tyd, temperatuur of selfs ’n vakuum nie. Daar is net Tydlose Ewigheid.
Tyd, ruimte, al die natuurwette en alle energie het met die Oerknal (die Skepping) begin. Dit was ’n ontploffing van ruimte wat oral gelyktydig plaasgevind en alle ruimte van die begin af gevul het, met elke materiedeeltjie wat van elke ander deeltjie wegstorm.
Sterrekundiges weet hoe vinnig die heelal uitdy. Deur dit in trurat te bereken, kan hulle naastenby sê hoe oud die heelal is, met ander woorde, wanneer die Oerknal plaasgevind het.
In die afgelope dekades het sterrekundiges daarin geslaag om die ouderdom van die heelal nogal akkuraat te bereken. Die algemene konsensus is dat dit nagenoeg 13,75 duisend miljoen jaar oud is, ± 170 miljoen jaar. Alle astrofisici se berekenings stem nie heeltemal hiermee saam nie. Eers met die koms van die Hubble-ruimteteleskoop is die ouderdom van die heelal met redelike sekerheid vasgestel. Maar daar wás ’n Skeppingsoomblik, op ’n presiese breukdeel van ’n sekonde.
Fisici kan baie presies bereken hoe die heelal ’n miljoenste van ’n miljoenste van ’n sekonde ná die Skepping gelyk het, en ’n duisendste, honderdste, ’n vyftigste, ’n tiende en een sekonde daarna.
Onmiddellik ná die Skepping was die heelal baie warm en dig. As huidige teorieë reg is, was die hittegraad van die heelal ’n tienduisendste van ’n sekonde ná die Oerknal, op die oomblik toe neutrone en protone uit die nóg fundamenteler kwarke ontstaan het, 1 000 000 000 000 grade Celsius.
Die naaste aan die Oerknal wat fisici met hul berekenings kan kom, is ’n ongelooflike 10-43 van ’n sekonde. Toe moet die hittegraad 100 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 grade Celsius gewees het!
As ons steeds verder terug na die oomblik van die Oerknal gaan, bereik die volume van die heelal mettertyd ’n nulpunt, en die hittegraad skiet onbeperk tot in die oneindige op.
’n Meer hanteerbare honderdste van ’n sekonde ná die Oerknal was die hittegraad moontlik 100 000 miljoen grade Celsius, heelwat warmer as die kern van die warmste ster. Die gemiddelde digtheid was waarskynlik 4 000 ton per kubieke sentimeter op álle plekke in die ruimte. Dit was toe só warm dat molekule, atome en selfs die kerne van atome nie kon bestaan het nie.
’n Sekonde ná die Oerknal het die heelal reeds só afgekoel dat die hittegraad van die vuurbal “net” sowat 10 000 miljoen grade Celsius was.
Maar van die presiese oomblik van die Oerknal, die Skeppingsoomblik, en van vóór dit, weet fisici niks nie.
Daar is gesaghebbende wetenskaplikes soos die astrofisikus Richard Gott (1947—) van die Universiteit van Princeton in Amerika, en voor hom Alan Guth (1947—) van MIT (Massachusetts Institute of Technology), asook Alexei Starobinski van Moskou, wat aan die hand gedoen het dat ons heelal maar een van ’n baie groot aantal heelalle is, moontlik selfs van ’n oneindige aantal heelalle wat soos borrels in ’n baie warm, digte “vloeistof” gevorm is.
Volgens Guth sal elkeen van hierdie heelalle vir altyd uitswel en groter word. Aan die begin van die Skepping, of breukdele van ’n sekonde daarna, was die heelalle geweldig warm en ontsettend dig, ’n ondenkbare 1092 gram per kubieke sentimeter.
[Omdat 10 x 10 = 100, en 10 x 10 x 10 = 1 000, kan 100 só geskryf word: 102. So ook is 10 000 dan 104 , en 105 is 100 000, 106 is 1 000 000, en so meer. Die eksponent (die klein syfertjie) verteenwoordig dus die getal nulle ná die een. Dit is lomp om 10 000 000 000 000 te skryf, maar 1013 is netjieser en leesbaarder, asook 1017 eerder as 100 000 000 000 000 000.]
Guth vermoed dat miljoene heelalle aanvanklik gevorm is, soos borrels in ’n seeppot. Die heelalle het van mekaar “weggedryf”. Ons sal die ander heelalle nooit kan sien of met instrumente kan waarneem nie, omdat tussen ons en die ander heelalle ’n gebeurlikheidsgrens is.
Geen lig kan deur ’n gebeurlikheidsgrens dring nie, omdat die gravitasiekrag anderkant die kim so geweldig is dat dit geen lig- of enige ander strale deurlaat nie. En as ligstrale nie deurkom nie, bly alles onsigbaar.
Dit het aand geword en dit het môre geword . . .
Die Skeppingsoomblik het dus aangebreek toe Iets die denkbeeldige wiskundige puntjie waarin álles was – alle ruimte, tyd en energie – met ontsettende geweld laat oopskiet het.
Op daardie wonderlike oomblik het die heelal soos ’n blom oopgegaan. Kort na die Oerknal het die heelal bestaan uit ’n chaotiese maar homogene mengsel van net drie dinge:
• straling,
• waterstof en
• helium.
Daar was niks van die rykdom en verskeidenheid van dinge waaruit die heelal vandag saamgestel is nie. Nie eens die eenvoudigste chemiese reaksies was moontlik nie, wat nog te sê die ongelooflike komplekse reaksies wat noodsaaklik is om selfs die eenvoudigste lewensvorme te onderhou.
Ons wêreld en alle lewende dinge is saamgestel uit swaarder elemente soos stikstof, suurstof, koolstof, kalium, kalsium, fosfor, swawel, yster en baie ander swaar elemente. Dié was nie ná die Oerknal daar nie. Alles moes nog uit die oorspronklike waterstof en helium voortgebring word, die eerste twee elemente wat ná die Oerknal uit die energie ontstaan het.
Al die bekende elemente van vandag soos suurstof, stikstof, koolstof, goud, koper, silikon, kalium, natrium, stikstof, deuterium en yster het uit daardie twee eerste elemente gekom.
Daar was minstens drie duidelike fases in die geskiedenis van die heelal. Die eerste twee fases behels die geskiedenis van die atome en die molekule, die basiese boustene waaruit alles vandag saamgestel is. Die derde fase was toe lewe op die aarde gekom het.
• Die eerste fase het miskien 6 000 miljoen jaar geduur. Die heel eerste sterre is toe gevorm. Daardie sterre was ’n kookpot van atomiese en chemiese transformasies wat tussen drie en vier persent van die oorspronklike waterstof en helium in swaarder elemente verander het.
• Die tweede fase, wat ook sowat 6 000 miljoen jaar geduur het, het tot die tweede geslag van sterre gelei. Dit was in hierdie fase dat ons son en die planete, en ook die aarde en sy maan, ontstaan het.
• Die derde fase was betreklik kort en het “net” enkele honderde miljoene jare geduur. Die eerste komplekse, organiese molekule wat op ’n gegewe tydstip op onverklaarbare wyse begin het om ewebeelde van hulleself te produseer, het verskyn.
Hierdie molekule was die voorlopers van die eerste lewende selle. Presies hoe en waarom hierdie molekule hulleself verdubbel het, is ’n groot raaisel en ’n nog groter wonder. Dit is bekend dat komplekse organiese molekule soos aminosure, wat ’n voorvereiste vir lewe is, vandag nog op natuurlike wyse in die ruimtes tussen die sterre ontstaan.
Bewyse hiervan is in meteoriete gevind wat die aarde van die buitenste ruimte bereik het.
Iets uit niets?
Die Oerknal was die oorsprong van alles. Geweldige, onbeskryflike energie is kwistig uitgestort.
Alles wat in die heelal bestaan, het uit die energie van die Oerknal gekom. Waarvandaan het die ongelooflike oordadigheid van energie ontspring waaruit die ganse heelal sou ontwikkel?
Dit is een van die groot raaisels van die fisika.
’n Grondwet van die fisika is die behoud van massa en energie. Anders gestel: Energie kan nie geskep word nie, en dit kan nie vernietig word nie. ’n Mens kry nie iets uit niks nie en as jy iets het, kan jy dit nie in niks wegtoor nie. Fisici noem hierdie grondwet die Eerste Wet van die Termodinamika.
Die totale energie van ’n stelsel bly konstant, hoewel dit van een vorm na ’n ander kan verander. ’n Goeie voorbeeld is kinetiese energie, wat in die geval van ’n voertuig se remme in hitte-energie omskep word as die remme aangeslaan word.
Energie kan wel in materie omskep word, soos gebeur het met ’n gedeelte van die Oerknal se energie wat in materie (atome, sterre en later planete en ander voorwerpe) verdig het. En materie kan weer energie