die poort.
“Ek weet nie van so iets nie.”
“Hoor hier, Jimmy, ek is jou oom, jou pa se broer, ek doen bietjie navorsing oor die familiegeskiedenis, het jy nog ’n kopie van Oupa Jim se testament?”
“Nee.”
“Kan ek jou pa se testament sien?”
“Ek het nie so iets nie.”
“Kan ek na die Familiebybel kyk?” En daar druk George die regte knoppie, want Kleinjim is ’n wedergebore Christen, hy kan George nie weier nie, dit sal onchristelik wees. Hoekom het George nie dadelik hierdie benadering gebruik nie? Dis tog duidelik, kyk hoe sit die vroedwater nog op Kleinjim se gesig, kyk hoe kleef die stof daaraan vas. Kleinjim wys vir George hy moet wag, dan stap hy bakkie toe en agter die skuiling van ’n oop deur praat hy oor die burgerbandradio: “Kan jy die kinders gaan haal? … Vat vir Ma saam … Nee, doen dit nou!”
Kleinjim maak die honde agterop die bakkie in die skaaphok toe. Oukei, wys hy vir George, klim in. Hy trek weg in tweede, ry al die pad in tweede. Uit die hoek van sy oog sien hy hoe die bloed by George se oor uitloop, sy bakkie vuil maak.
Kyk al die bokkies! Ná Angola, beholpe met ’n geweer, het George toegegee en vir die eerste keer gejag. Twee springbokke sommer in die hardloop. Ghwa. Ghwa. Dubbel doodskoot. Was lammertjies gewees. “Tipies!” het Pa Jim gesê. “Altyd afknouerig.” Dit was die lelikste ding wat sy pa ooit vir hom gesê het.
“Hoeveel bokke is hier?” vra George.
“Seshonderd of so,” sê Kleinjim.
George lag. “Boer jy met hulle?”
Kleinjim kyk vir George asof George simpel is. Wat weet George van boerdery af?
“Die boerdery is jou nie beskore nie,” het Pa Jim gesê, “daarom leer ek jou niks.” Daniël is leer plaas bestuur, en Gert Skeffers is geleer van die ongediertes, en Hans Minnies was die masjienman, en Dick Bosman was die skeerman, en Piet Jood is geleer van die lusern. George is universiteit toe gestuur. “Daarom leer ek jou niks.” Dit was die mooiste ding wat sy pa ooit vir hom gesê het.
“Hier was baie meer bokke toe my pa dood is,” sê Kleinjim.
Gert Skeffers was George se tweede pa, hy het hom leer perdry, spoorsny, twak rol. Sy vrou was Kaatjie. Wanneer George kom kuier het, het sy spesiaal ’n blik kondensmelk vir tee oopgemaak. Gert Skeffers is Gert Bek genoem omdat hy so baie kon praat, maar dit was sy seun, Annergert, wat kon terugpraat. Dit was Annergert wat Ouma Maria se wingerdjie moes snoei. Toe snoei hy twee lote pleks van drie. “Wat de fok dink jy doen jy?” het Baas Jim geskreeu. “Nou doen dan jou werk self,” het Annergert gesnou, en die snoeiskêr neergegooi. Baas Jim het die sambok opgelig, en Annergert het nooit weer gewerk nie. Toe moes Gert Bek se jonger seun die leisels van ongediertesman oorneem. Hendrik Geelsuiker, het hulle hom genoem. Omdat hy so taai was. Omdat as die witsuiker op is, moet hulle geelsuiker vat vir die witblits, en dit het altyd ’n taaisel onder in die drom gelos. Hendrik Geelsuiker het nooit ’n geveg verloor nie. Ná Daniël die arbeiders van die plaas af gejaag het, het Hendrik Geelsuiker ’n land claim gaan insit. Nou wag hy vir die land claim om deur te kom, jag maar nog ongediertes op kontrak met sy sewe brandmaer steekhaarwindhonde. Lala. Optel. Tarzan. Lady. White. Rooiman. Kaptein. “Kaptein is nog klein, maar hy’s al klaar ’n dapper hond,” sê Hendrik. “Maar Optel is die meesterjagter. Sy naam was eers Prins, maar hy was nog klein toe kon hy al ongediertes optel, toe noem ek hom Optel, maar hy het sy been seergemaak by die myntjie.”
“Watse myntjie?”
“Die een halfpad teen die kop uit net voor jy deur die poort gaan.”
Die honde kos R700 stuk by die Chinese op Pyphekstad. Jy koop windhonde by die Chinese, en boerboele by die Libanese, en jy verkoop skape aan die Jode. Met die Libanese praat jy Afrikaans, met die Chinese Engels, en met die Jode besigheid. Pyphekstad is kosmopolitaans.
Kleinjim hou by die dieseltenk voor die skeerskuur stil, maak sy bakkie vol. George loer by die skeerskuur in. Dis ’n grot vol opmekaargestapelde goeters met die buitelyne van stukgereedskap en staangereedskap en weggooibare items wat nooit weggegooi word nie. Regs in die hoek staan ’n ding onder ’n seil. Links staan ’n Union-baalpers soos ’n middeleeuse martelmasjien, ratte wat uitstaan soos die tande van ’n vingervreter, pluisies wol daarin, iemand se handskoen halfpad ingesluk. In die middel van die skuur staan ’n trok onder ’n laag stof, ’n laag stof soos ’n gietvorm. ’n Bynes binne-in die kajuit, ’n korf so groot soos die sitplek. Niemand hier rond ontgin die heuning nie, almal sien maar net heuning kos R35 vir ’n botteltjie by die Spar, koop stroop. George staan op die hortjiesvloer, ’n stortmat laat die skape nie gly in hulle pis en kak nie, hulle wol vuil maak nie. Weerskante staan die skeerhokke, elkeen met ’n dwergiedeurtjie waar die geskeerdes kan uit, en twee verfblikke vol rooiboontjies om die skape te bederf, mooi so, dis ’n soet hond. George lees agtien pond op die Avery-skaal van Birmingham. Agtien pond stof. George koes vir die bye toe hy die ding onder die seil bekruip. Hy weet die vleissaag staan daar. Dan sê Kleinjim “kom nou” by wyse van die bakkie se toeter.
Kleinjim hou onder die koelte van die peperboom by die kombuisdeur stil. Daar’s ’n gleuf in die peperboom se stam. Lyk soos ’n posbus se gleuf. Dis waar hulle Daniël se as gepos het. Spesiaal ’n reghoekige gat in die boom gemaak met ’n kettingsaag.
“Ek’s verbaas om te sien die boom leef nog,” sê George.
“Die ding mors,” sê Kleinjim. “Blare val op my kar.”
“Die appel val nie ver van die boom nie,” sê George.
“Dis ’n peperboom,” sê Kleinjim.
Soos by alle plaashuise gebruik hulle die kombuisdeur.
“En die honde?” vra George.
“Nee, hulle kan maar daar bly. Ek gaan nou weer ry.”
Die kombuis ruik soos doeke. Daar’s vlieglesse vir babavlieë rondom ’n botteltjie Purity. Piesanggeur. ’n Vlieg het daarin neergestort. George het nie Purity geken as kind nie, hy is ghaap gevoer. Ghaap se ander naam is hoodia. Dit demp jou eetlus en jaag jou koerasie op. Dis ’n klein kaktusagtige vetplant met rooi blomme wat soos vleis ruik, word deur vlieë bestuif. Niemand in hierdie wêreld ontgin die hoodia nie, hulle sien maar net die stofmense eet dit, sien dit is ’n bestanddeel in revolusionêre verslankingsmiddels op televisie, wens hulle was maerder. Daar’s ’n ketel, maar Kleinjim toon geen teken dat hy dit gaan aansit nie, toon aan dat die kombuis nie deel van sy plaas is nie. Daar’s ’n verkeersknoop op pad wasbak toe. ’n Vurk hang by sy kar se venster uit en vra ’n koppie wat op sy bakkie se bak staan of hy kan sien wat die oponthoud is.
“Ongeluk,” sê die koppie. “Lyk lelik. Ryskorrels orals. Stuk vleis net hier voor.”
“Dêmmit!” vloek die vurk, spring op sy selfoon.
Daar’s ’n geoutomatiseerde graanvlokkie-uitmeter met drie deurskynende silo’s. Rice Crispies. Corn Flakes. All Bran Flakes. In volgorde van gewildheid. ’n Leerplak hang langs die deur, Moeggepraat met ’n soldeerbout daarop ingebrand.
“Waar’s jou kinders?”
“By die speelgroepie.”
“Waar’s jou vroutjie?”
“Sy’t hulle gaan haal.”
“En jou ma?”
“Sy’t haar hare laat doen.”
George lag.
Kleinjim wys hy moet deurgaan sitkamer toe, wys hy moenie koffie verwag nie. Die pad sitkamer toe is ’n troufilm. As jy teen die regte spoed loop, begin die troufoto’s beweeg. Dis ’n film van ’n gelukkige paartjie, ’n oulike boer met ’n pers kummerband en sy oulike vroutjie met ’n pers Alice band en ’n ma op die agtergrond met ’n pers tint in haar kuif. Hulle maak beurte om te glimlag. Elke tweede raampie soen die ma óf die oulike boer óf sy oulike vroutjie op die agterkop. En so kry