raporlarıyla göçmen kuruluşların toplumdaki konumuna dikkat çekmişler. Yayınladıkları kitabın giriş bölümünde bu konuya yer ayırmışlar.
Kitapta; 1994 yılında belediye yönetimi ile Ayasofya yönetimi arasında başlayan kavganın her iki tarafın ‘entegrasyon’ kavramına farklı baktıkları ve ideolojik yaklaşımlarla, iki ayrı aktörün bir türlü anlaşma sağlayamamasıyla olayın 2000 yılında yargıya inkital ettiğine dikkat çekilmekte.
Antropolog Lindo(1999)’nın belediye ile Ayasofya camii yönetimi arasındaki görüş farkını ‘Amsterdam’da Kutsal Bilgelik’ olarak nitelendirdiğini belirten araştırmacılar çatışmanın nasıl başladığını anlatmaktalar.
Görüş ayrılığı, Milli Görüş hareketine bağlı Ayasofya camii yönetiminin 1994 yılında, ilçede bir cami ve çok amaçlı bir dini merkez yapımı için aldığı arsayla başlamış. Yapılacak bu merkezde entegrasyonu geliştirici dini, sosyal ve kültürel etkinlikler yapılcaktı. Belediye yönetimi böyle bir merkezin yapılmasında farklı düşünmeyip, ancak entegrasyonu geliştirici etkinlikler hakkında Camii yönetiminden farklı düşünüyormuş.
Ayasofya yönetimi entegrasyonun grubun kendi egemenliğiyle olabileceğini, zira Hollanda tarihinde bunun örneklerinin olduğunu belirtmekte. Ayasofya sözcüsü Üzeyir Kabakyer konuyla ilgili şunları söylemekte: “Kendi kültürünü koruyup, geliştirerek emansipasyonu sağlamak tam bir Holladalılıktır. Katolikler böyle yapmışlardır. Kendi sosyal yapılarını ve ağlarını oluşturarak Hollanda toplumuna katılmışlardır. Türklerin ve Faslıların kendi kültürlerini kaybetmeden, asimile olmadan bu süreci yaşamaları gayet doğal haklarıdır.”
Bunun karşılığında, de Baarsjes belediye başkanı Salm ise, yapılacak merkezin Türklerin kalesi olacağından, ilçede sosyal uyum için bir tehlike arzedeciğini savunmakta.
Salm şunları söylemekte: “İlçede kendi dükkanları, eğlence yerleri, gençlik merkezi, spor tesisleri olan kendi içine kapalı bir merkeze izin verilirse, emasipasyon tehlikeye girer. Özellikle genç kızların emansipasyonu. Kapalı bir sistem, eğer bir şeyler yanlış giderse, ülkedeki göçmenlerin konumlarını düşünün artık siz. Fundamentalistlerin yeri olur, ondan sonra aşırılarla mücadeleye başlarsınız.”
Evet, şimdi kavgayı ve görüş ayrılıklarını bir tarafa bırakalım. Uzmanların bu olaya bakışı bizim için önem arzediyor. Göçmen kuruluşların toplumsal rolüne dikkat çeken uzmanlar, bu tür girişimlerin göçmenlerin entegrasyon sürecine nasıl etki yapacağını merak ediyorlar. Acaba bu tür mücadeler sonrasında göçmen kuruluşları partikülizm’in merkezi olup, entegrasyona bir engel mi teşkil ederler? Yok sa hükümetin, karar vericilerin, yöneticilerin göçmenler politikasını uygulayamalarında işbirliği yapılacak ortaklar olarak mı? görülürler.
Uzmanların da ifade ettikleri gibi, hem devletin yöneticileri hem göçmenleri temsil eden kuruluşlar yeni bir süreçle karşı karşıyalar. Yöneticiler, göçmen kuruluşların isteklerini göz önüne alıp yeni uyum politikları mı geliştirecekler? Yok sa göçmenlerin istekleri önemsenmeden bilim adamları tarafından tavsiye edilip, bürokratlar tarafından uygulanan ve bu meyanda göçmen kuruluşlara da bir görev mi verilecek? Doğrusu önümüzdeki yıllarda de Baarsjes ve Ayasofya camii mücadelesi örnekleri daha çok görmeye devam edeceğiz.
Çok kültürlü toplum, vatandaşlık ve siyasi yaklaşımlar
Hollanda’da çok kültürlülük tartışılmaya devam ediyor. Biz göçmenler bu tartışmaları her ne kadar ana konusu olsakta, tartışmaların hep kıyısında, köşesindeyiz. Toplumda, ya da çok kültürlü toplumda, vatandaşlık ile ilgili görüşler, hiç şüphesiz göçmenler politikasıyla doğrudan ilgilidir. Bu noktada, önemli soru: vatandaşlar (gruplar) hangi haklara sahipler ve bu haklar neleri beraberinde getirmektedir? Bu soru doğrultusunda çok kültürlü toplumda vatandaşlık kavramı hakkında görüş beyan eden çeşitli siyasi-felfesi bakış açılarına şöyle bir göz atalım. Tabiiki soru sadece vatandaşlıkla sınırlı kalmıyor. Aynı zamanda göçmen kuruluşların üstlendikleri rol ve görev de önem arzediyor.
Bu soru doğrultusunda karşımıza üç ayrı grup görüşü ortaya çıkıyor. Bunlar liberal/milliyetci ve liberal/tarafsız görüş, çoğulcu yaklaşanların görüşü ve liberal çok kültürcülerin görüşü.
İlk önce liberal/milliyetci ve liberal/tarafsız görüş üzerinde dumamamız gerekirse. Bu gruptaki düşünürlerin görüşü; milli kültür ve hakim grup içinde bireyin var olan temel hakları önemlidir. Bu görüşe göre göçmenler birey olarak görülmekte ve göçmen kuruluşlar özel etki alanlarıdır. Devlet bu kuruluşları yasaklayamaz. Ancak tanımak ve desteklemek zorunda da değildir. Göçmen kuruluşlar, hitap ettikleri gruplarının kimlikleri ve kültür değerlerini koruyan, geliştiren etkinlikler organize edebilirler. Üyelerinin çıkarlarını savunabilirler.
Çoğulcu yaklaşıma göre; göçmenler birey olmakla birlikte, kollektif haklara sahiptirler, göçmen kuruluşları çok önemli fonksiyon asahip olup, değerlendirilmeliler. Bu görüşe göre devlet göçmen kuruluşlarını muhatap almalı ve tanımalıdır. Göçmen kuruluşları göçmenlerin kütür ve kimlik alanındaki tüm sorularına cevap bulmalı ve imkanlar sunmalıdır. Bu tür talepler göçmenlerin çıkarları olarak görülmelidir. Devlet bu kuruluşları aktif bir şekilde desteklemeli, tanımalı ve yapacakları işlerin muhtevasına karışmamalıdır.
Üçüncü yaklasım; liberal çok kültürcülerin yaklaşımı olup, yukarıdaki iki farklı görüşün ortasında yer almaktadır. Bu görüşe göre ulusal kültürün egemenliği reddelirek, kamusal alanda kültürel etkinlik eşitlik ölçüsünde olmalıdır. Göçmen kuruluşları tanınmalı, kabul edilmeli ve çok kültürlü toplumun oluşmasında birlikte çalışılmalıdır. Göçmenlerin sosyal emansipasyonunda devletin birlikte çalıştığı diğer kurumlar arasına alınarak, göçmen kuruluşlara etkin görev biçilmeli.
Evet ikibinli yıllara girmiş olduğumuz bir zaman diliminde Hollandalı uzmanlar, hem çok kültürlülük hem de göçmen kuruluşların muhtemel yükleneceği görevler üzerinde farklı yaklaşımlara sahipler.
Hollanda göç ve göçmenler politikaları hiç şüphesiz bu görüşler ve yaklaşımlar doğrultusunda belirlenecek, şekillenecek ve uygulanacaktır. Önümüzdeki yıllarda iş başına gelecek hükümetler yuakarıdaki üç ana görüş dogrultusunda biz, göçmenlerle ilgili politiklarını uygulayacaklardır.
Elbette biz, Hollanda toplumunun birer bireyleriyiz. Liberal görüşe göre bizim birer birey olarak haklarımız ve bu haklarımızın beraberinde gelen sorumlulukların bilincinde olmamız çok önemlidir. Ancak biz bu toplumda aynı zamanda bir kültür ve etnik grup olarak görülmekteyiz. Yerlilere göre sorunlarımız farklı. Yaşadıklarımız, karşılaşacak olduğumuz sorunlar farklı. Positif ayırımcılık yapılsın, bizim bazı yaptıklarımıza göz yumulsun diye bir isteğimiz asla olamaz. Ama, bizim de toplumun diğer sosyal, kültürel grupları gibi eşit konuma gelmemiz için bir özen gösterilsin. Her şeyden önce, bizimle ilgili kararlarda, bizimle ilgili oluşturulacak politikalarda, bizim ne düşündüğümüz sorulsun. Bizim bu ülkede var olduğumuz bize hissettirilsin.
Göçmenlere hizmet görüren kuruluşların kalitesi arttırılması için özel bir uğraş sergilensin. Elbette biz, göçmenlerde bu noktada istekli olmalıyız. Etkin ve aktif bir katılım göstermeliyiz. Haklarımız ve sorumluluklarımızın bilincinde olmalıyız.
Göçmen politikacılar
Bilindiği gibi 1986 belediye seçimlerinden bu yana göçmenler, değişik belediyelerde kullandıkları seçme ve