antydiuretyczny, w dużych dawkach silnie obkurcza naczynia.
■ Stymuluje receptory V1 w mięśniach gładkich.
■ Dawkowanie: jednorazowa dawka 40 jednostek.
Wskazania
■ Alternatywa pierwszej dawki epinefryny.
Uwaga: Nie udowodniono większej skuteczności; obecnie nie jest polecana.
3.1. DROGI PODAWANIA LEKÓW W RESUSCYTACJI
» Żyły obwodowe – najczęściej wykorzystywana droga podawania leków
■ żyły przedramienia, żyła odłokciowa, żyła szyjna zewnętrzna,
■ przez żyłę odłokciową można wprowadzić cewnik do żyły centralnej,
■ po podaniu leku należy podać 20 ml płynu (woda do wstrzyknięć, roztwór 0,9% [fizjologiczny] NaCl), co skraca czas dotarcia leku do głównych tętnic,
■ nie podawać leków reanimacyjnych do żył nadgarstka i dłoni; leki słabo przenikają do krążenia centralnego.
» Żyły centralne – żyła szyjna wewnętrzna, podobojczykowa
■ najwyższe stężenia leków uzyskuje się po ich podaniu do żyły centralnej,
■ wykorzystuje się ewentualnie już istniejącą drogę,
■ żyła centralna jest optymalną drogą podania leków podczas resuscytacji: wymaga to jednak przerwania czynności reanimacyjnych, istnieje niebezpieczeństwo odmy i krwiaka opłucnej, szczególnie przy leczeniu trombolitycznym, trudno zachować zasady aseptyki – nie wykonuje się nowego dostępu do żyły centralnej,
■ przy braku odpowiedniego sprzętu i wyszkolonego personelu kaniuluje się żyły obwodowe.
» Droga dotchawicza – przez rurkę intubacyjną
■ szczególnie wykorzystywana przy trudnościach w uzyskaniu dostępu do żyły,
■ leki stosowane dotchawiczo: epinefryna, atropina, lidokaina, nalokson,
■ podaje się dawkę 2–3 razy większą niż przy podaniu dożylnym, rozpuszczoną w 10 ml roztworu fizjologicznego NaCl lub wody do wstrzyknięć,
■ po podaniu dotchawiczym należy wykonać 5 sztucznych oddechów.
» Droga doszpikowa
■ szczególnie wykorzystywana u małych dzieci przy braku dostępu do żyły,
■ tą drogą można podawać wszystkie leki i płyny.
Ryc. 3.1.
W czasie resuscytacji nie podaje się leków:
• podskórnie i domięśniowo,
• do żyły udowej, chyba że założono cewnik sięgający powyżej przepony,
• dosercowo – ze względu na możliwość uszkodzenia tętnicy wieńcowej, podania leku do mięśnia sercowego, wytworzenia odmy opłucnowej, krwiaka opłucnej lub krwiaka osierdzia; konieczność przerwania czynności reanimacyjnych (masażu serca i wentylacji).
4
PROCEDURY RATUNKOWE
4.1. NIESTABILNA CHOROBA NIEDOKRWIENNA SERCA (IHD)
Ryc. 4.1.
Okres nasilenia niestabilnej choroby niedokrwiennej serca – IHD (ischemic heart disease) stanowi bezpośrednie zagrożenie zawałem serca oraz nagłym zgonem.
Uważa się, że wysokim ryzykiem wystąpienia zawału i zgonu obciążeni są chorzy z:
■ bólem wieńcowym trwającym ponad 20 min,
■ bólem powikłanym zastojem w płucach do obrzęku płuc włącznie,
■ dławicą z towarzyszącą hipotonią,
■ nowym lub nasilającym się szmerem niedomykalności mitralnej,
■ dławicą spoczynkową współistniejącą z niedokrwiennymi zmianami odcinka ST (obniżenie lub uniesienie ST = lub > 0,1 mV),
■ dławicą i stwierdzonymi jednocześnie zmianami załamka T lub patologicznymi załamkami Q w licznych odprowadzeniach,
■ dławicą w początkowym okresie klasy III i IV,
■ chorzy w wieku ponad 65 lat.
4.1.1. FARMAKOTERAPIA W NIESTABILNEJ CHOROBIE NIEDOKRWIENNEJ SERCA
NITROGLICERYNA s.l. u chorego bez objawów hipotonii (SABP – systolic arterial blood pressure > 100 mmHg). Dawkę można powtarzać co 5–10 min pod kontrolą ciśnienia tętniczego i rytmu serca.
ASPIRYNA 300 mg (przy braku przeciwwskazań).
LEKI PRZECIWBÓLOWE (głównie MORFINA 3–5 mg iv., dawkę 3 mg można powtarzać w odstępach 5–10 min do dawki 10 mg, pod kontrolą częstości i głębokości oddechów, ciśnienia tętniczego, częstości rytmu serca).
TLEN 4–5 l/min.
Uwaga: Transport w pozycji półsiedzącej (pozycja kardiologiczna).
4.2. ZAWAŁ MIĘŚNIA SERCOWEGO
Zawał serca z uniesieniem odcinka ST (STEMI).
Zawał serca bez uniesienia odcinka ST (Non STEMI).
W przebiegu zawału wyróżnia się:
■ zawał bez załamka Q (8–25% chorych z zawałem charakteryzuje się mniejszym obszarem martwicy, ale czterokrotnie większym ryzykiem dorzutu zawału, mniejszą śmiertelnością szpitalną, ale większą śmiertelnością w ciągu roku niż obserwowana w zawale z załamkiem Q, sięgającą 28,5%),
■ zawał z załamkiem Q,
■ szerzenie się zawału,
■ dorzut zawału serca.
Powikłania zawału serca
■ zaburzenia rytmu i przewodnictwa,
■ niewydolność serca (obrzęk płuc, wstrząs),
■ niewydolność mitralna,
■ pęknięcie wolnej ściany lewej komory,
■ pęknięcie przegrody komorowej,
■ tętniak lewej komory,
■ zakrzepy i zatory.
Rozpoznanie
■ na podstawie objawów klinicznych,
■ EKG pozwala na rozpoznanie zawału w 50–80%. W 20–25% EKG wykazuje nieprawidłowości, ale bez zmian typowych; u 15% chorych z zawałem serca obraz EKG może być całkowicie prawidłowy. Seria zapisów EKG potwierdza zawał w 95%.
Zawał bez załamka Q.
Ryc. 4.2
Zawał ściany przednio-bocznej.
Ryc.